در نمایشگاه مسافران برلین و رم چه گذشت؟/ از بوکسورها تا باسمه ژاپنی
در گنجینه موزه هنرهای معاصر تهران آثاری وجود دارد که بسیاری از کشورها به دنبال نمایش آنها در کشورهای خود هستند.
ایران آرت: علیرضا بخشی استوار: موزه هنرهای معاصر تهران همزمان با خرید و جمع‌آوری آثار شاخص جریان هنر مدرنیسم در غرب، در یک برنامه‌ریزی دقیق نسبت به خرید و فراهم آوردن گنجینه‌ای مناسب برای هنر مدرن ایران بر آمد که این فعالیت کم و بیش و با نقصان، تا به امروز ادامه داشته و با توجه به شرایط سیاسی و منطقه‌ای و از منظر ارتقاء سطح و جایگاه هنری ایران در جهان و منطقه اهمیت بسزایی دارد.
در یکسال گذشته کشمکش‌های فراوانی مبنی بر خروج برخی از این آثار از کشور و نمایش آنها در دو کشور ایتالیا و آلمان وجود داشت. کشمکش‌هایی که با تجمع، بیانیه و حتی دیدارهای خصوصی میان اعضای انجمن نقاشان و برخی مدیران و معاونان هنری کشور سرانجام به دخالت مجلس در این موضوع منجر شد و در نهایت با حکم وزیر ارشاد سید عباس صالحی امیری که به تازگی بر سر کارش حاضر شده بود سفر این آثار به خارج از ایران منتفی شد. بعد از این نمایشگاهی از این آثار ترتیب داده شد تا به قول مدیران موزه و وزارت ارشاد به بسیاری از ابهام‌ها پاسخ داده شود و علاقمندان ببینند که کدام آثار قرار بوده که از کشور خارج شود. آثاری که هر کدام به نوبه خود گنجینه‌ای مادی و معنوی برای پشتوانه یک کشور به حساب می‌آیند. نگاهی اجمالی به اهمیت هنری این آثار نشان می‌دهد که چرا برخی از کشورها به دنبال نمایش این آثار در کشورهای خود هستند.
مجموعه آثار نقاشان خارجی موزه هنرهای معاصر تهران یکی از برجسته‌ترین مجموعه‌های نقاشی نوین از نیمه سده نوزدهم تا دهه هشتاد میلادی در بیرون از اروپای غربی و ایالات متحده آمریکا به شمار می‌آید. این مجموعه با آثار شاخص از هنرمندان امپرسیونیست مانند کلود مونه و کامی پیسارو آغاز می‌شود و نیز در بر دارنده سه اثر ممتاز از هنرمندان "پست امپرسیونیست" فرانسوی مانند لوترک، ادوارد ویار و با اثر استثنایی پل گوگن از سری طبیعت بی‌جان که با باسمه ژاپنی شکل گرفته کامل می‌شود.
مجموعه (در دهه بیست) با سه اثر شاخص از پیشگامان نهضت کوبیسم، پابلو پیکاسو، ژرژ براک و یک منظره از فرنان لژه تداوم می‌یابد. این مجموعه اگرچه از آثار هنرمندان فوتوریست خالی است اما با آثار درخشانی از دوره‌های بعد از جنگ جهانی اول به خصوص "سوررآلیست‌ها" استمرار پیدا می‌کند. تابلوی بزرگ "تاریخ طبیعی" اثر ماکس ارنست، "راه آسمان" رنه مارگریت و "پرندگان غارها" اثر خوان میرو از جمله این آثار ارزشمند هستند.
بدون شک آثار مکتب نیویورک و جنبش اکسپرسیونیسم انتزاعی که همگی مربوط به دوران جنگ جهانی دوم است از جمله برجسته‌ترین آثار این جنبش‌ها در این سوی جهان است. تابلوی بی‌نظیر جکسون پولاک که نقاشی دیواری روی زمینه سرخ هندی نام دارد در ابعاد 183 در 243 سانتیمتر است و یکی از همین آثار است که مربوط به درخشان‌ترین دوران فعالیت پولاک در قالب اکسپرسیونیسم انتزاعی است. اثر معتبر دیگری از این دوره "پرده نور در آگوست" ویلم دکونینگ است. این پرده یادآور رمان ویلیام فاکنر تحت عنوان "نور در آگوست" است که در سال‌های بعد از جنگ جهانی دوم خلق شده است. از دیگر آثار متعلق به این دوره، پرده بدون عنوان فرانز کلاین و "پرده سیاه" آدولف گاتلیب است. هر دوی این هنرمندان نیز از حرکت خودانگیخته قلم روی بوم به همراه رنگ‌های کرم و سیاه رنگین سود می‌بردند.
تابلوهای مارک روتکو در گنجینه موزه هنرهای معاصر پیش زمینه‌ای برای آن چه در تاریخ هنر به عنوان "گستره رنگی" شهرت یافته است و نمونه‌هایی از آن در آثار رابرت مادرول، موریس لوئیس و پل جنگینز گرد هم آمده است. دو پرده موجود روتکو متعلق به دهه‌های پنجاه و شصت است.
نمونه‌های مینی‌مالیسم در گنجینه موزه هنرهای معاصر جایگاه ویژه‌ای دارند. اگرچه پرده عظیم بدون عنوان رابرت مادرول به درستی در قالب مکتب نیویورک قرار می‌گیرد ولی به سادگی از زمره تابلوهای مینی مالیست این مجموعه به شمار می‌آید... در ادامه پرده‌های مینی مالیستی اد راینهارت، تابلو بدون عنوان اگنس مارتین و نیز اثری از فرانک استلا است که مخاطب در برابر آن با نوعی از ایجاز و بیکرانگی مواجه می‌شود.
اما هنرمندان پاپ بیشترین سهم را از گنجینه موزه دارند. در گنجینه موزه آثاری از دیوید هاکنی، رونالد کیتای، پیتر فیلیپش و برنارد کوهن در انگلستان تا هنرمندان برجسته‌ای چون اندی وارهول، روی لیختن اشتاین، جاسپر جونز، جیم داین، کلاس اولدنبرگ و رابرت راشنبرگ از ایالات متحده یافت می‌شود.
دهه هفتاد میلادی و جنبش فتورآلیسم و هایپررآلیسم نیز در گنجینه جایگاه ویژه‌ای دارد و آثار برجسته‌ای از رابرت کاتینگام، چاک کلوز، دان ادی و جان سالت از هنرمندان درخشان هنرمندان فتورآلیست هستند که در سطح بین‌المللی دارای اعتبار هستند و آثارشان در گنجینه محفوظ است.
