اخرین روز فرصت قدم زدن در نمایشگاه مهدی سحابی در موزه هنرهای معاصر تهران/ روایت آزاده جعفریان از عکس‌های انقلاب، پرنده‌ها و آدمک‌های مهدی سحابی
در رسانه‌ها خواندم محمد فرنود عکاس شناخته شده گفته است: «من بیش از ۴۱ سال است که در موزه هنرهای معاصر رفت و آمد می‌کنم و تاکنون نمایشگاهی بخوبی نمایشگاه مهدی سحابی ندیده‌ام.»
ایران آرت: آزاده جعفریان در ایران نوشت: در رسانه‌ها خواندم محمد فرنود عکاس شناخته شده گفته است: «من بیش از ۴۱ سال است که در موزه هنرهای معاصر رفت و آمد می‌کنم و تاکنون نمایشگاهی بخوبی نمایشگاه مهدی سحابی ندیده‌ام.»
جالب است که این ارزیابی، فصل مشترک بسیاری از دیدارکنندگان از نمایشگاه مهدی سحابی در موزه هنرهای معاصر تهران است.
مژده طباطبایی، کیوریتور این نمایشگاه چند دلیل برای این مهم می‌شمارد و بیش از همه روح حاکم بر آثار سحابی و تنوع دلپذیر آنها را در همذات پنداری مخاطبان نقش اصلی می‌داند. واقعیت این است که نقاشی و مجسمه‌های سحابی خشک و عبوس نیستند، اتفاقاً نشاط دارند و شادی آورند، طنز و شوخ طبعی پیدا در اکثر آثار سحابی که از شخصیت طناز او می‌آید، حتماً در خلق چنین اتمسفری بر نمایشگاه نقش اصلی دارد.
وارد موزه می‌شوید در سمت راست رمپ، گزیده‌ای از آفرینش‌های ادبی مهدی سحابی توجه‌تان را جلب می‌کند؛ دستخط‌های زنده‌یاد بر دیوارنوشته‌ها چشم‌ها را می‌رباید. در انتهای دیوار بخش ادبی مخاطب دعوت می‌شود به تماشای آثار تجسمی در گالری‌های ۷، ۸ و ۹ برود.
بخش تجسمی با نمایش ۱۵ عکس سحابی از روزهای نخست انقلاب اسلامی آغاز می‌شود. خانم کیوریتور می‌گوید این بخش و این عکس‌ها هرگز در جایی ارائه نشده و از میان هزاران نگاتیو رو به تخریب یافت و بهسازی شده‌اند؛ عکس‌ها خیلی‌ها را مبهوت خود کرده است.
عکس‌های انقلاب
مثلاً سیف الله صمدیان عکاس شناخته شده گفته است:
«با اینکه من و مهدی با هم دوست صمیمی بودیم اصلاً نگفت عکاسی هم می‌کند. عکس‌های مهدی سحابی بی نظیر است و با اینکه من بیشتر عکس‌های انقلاب را دیده‌ام، اما به نظرم عکس‌های او از بهترین عکس‌های انقلاب است.»
یا رضا کیانیان، بازیگر که دیگر عکاس نیز به شمار می‌آید، گفته است: «وقتی مجموعه‌ای از آثار او را کنار هم دیدم، واقعاً حیرت کردم؛ تنوع کارهای او بسیار زیاد و عکس‌های او بی نظیر است، نه تنها من بلکه دوستان عکاس‌مان هم هرگز انتظار نداشتند که او چنین عکس‌هایی گرفته باشد.»
مژده طباطبایی می‌گوید: «عکس‌های انقلاب سحابی از منظر دیگری هم مهم است زیرا من معتقدم مهم‌ترین مجموعه‌های نقاشی او مانند گرافیتی‌ها و ماشین قراضه‌ها را از دل همین عکس‌ها الهام گرفته است.» پس از عکس‌ها، در گالری بعدی مخاطب با سلف پرتره‌‌های مهدی سحابی همنشین می‌شود. سادگی و ضربه قلم‌های آسوده خاطر نقاش در خلق این پرتره‌ها جالب است، او در انعکاس چهره‌اش تکلفی از خود بروز نمی‌دهد و پیداست با خود تعارف نداشته است. کلاژها و ستون‌ها بخش بعدی نمایشگاه است که ۱۳ کار را شامل می‌شود. بخشی از این دسته آثار، شکل اینستالیش دارد که به زیبایی شناسی محیط عمومی نمایشگاه افزوده است. پنج اثر زیرخاکی‌های هخامنشی بخش بعدی نمایشگاه است، استفاده از متریال‌هایی مانند کاغذ، سنگ و گچ در آفرینش این سری، هوشمندی او را یادآوری می‌کند که دانسته بافت را در جهت خلق معنا مورد توجه قرار داده است.
صورتک‌ها و پرسنلی‌های فوری
در ادامه چهار کار از مجموعه گل‌ها و سپس ۱۵ اثر از سری صورتک‌ها و پرسنلی‌های فوری سحابی بر دیوار نشسته‌اند. صورتک‌ها از کاغذ‌های مچاله‌ای پدید آمده‌اند که نمادی کمینه‌گرا از چهره آدمی‌اند.
در آخرین سالن این نمایشگاه کیوریتور چهار مجموعه سحابی را به تماشا گذاشته که هر یک از آنها به تنهایی برای حاصل عمر یک هنرمند کافی ست.
شاید معروف‌ترین سری ماشین‌های قراضه است که خود چهار زیرشاخه دارد و معروف‌ترین مجموعه سحابی است. ماشین‌های قراضه می‌تواند نمادی از یک جامعه قراضه ساز باشد، یا کنایه‌ای به من و شما که دستاوردهای خود را چه بی رحمانه نابود می‌کنیم، یا شاید استعاره‌ای از آینده دوران مدرن و... اما هر چه هست این اتومبیل‌ها در عین ویرانی بر اثر تصادف هویتی انسانی یافته‌اند.
در بزرگ‌ترین اثر این مجموعه فیگورهایی انسانی به این ماشین‌ها اضافه شده‌اند و مجموعه آخر، ماشین‌های پازلی. اما متفاوت‌ترین گونه ماشین‌قراضه‌ها، شمایلی‌ها هستند که با رنگ‌های طلایی و قرمز معروفند.
روبه‌روی ماشین‌های قراضه، بوم‌های بزرگ نقاشی‌های گرافیتی سحابی مخاطب را به خواندن نوشته‌ها و شعارها می‌کشاند، خیلی از دیدار کنندگان در جست‌وجوی خواندن شعارهای بامزه روی این تابلوها قدری بیشتر روی هر یک تمرکز می‌کنند، شعارهایی مانند: مرگ بر سحابی!
ساده‌گیری زندگی
حسن ختام نمایشگاه اما بسیار خوش رنگ و محیط زیستی است که در آنها چوب و رنگ جولان می‌دهند: پرنده‌ها و آدمک‌ها.
13 مجسمه پرنده سحابی در این نمایشگاه از این نظر حائز اهمیت هستند که بیانگر نوع جهان‌بینی او به هستی است؛ نوعی ساده‌گیری زندگی. او این چوب‌ها را از دل طبیعت یافته و بدون آنکه در آنها دخل و تصرفی کند با رنگ آمیزی‌های درخشان به آنها جان داده است،
دو کتاب هم به همین مناسبت چاپ شده‌اند: مجموعه نفیس مروری بر آثار سحابی در ۳۸۰ صفحه فارسی انگلیسی شامل ۳۱۰ اثر و کتاب مجموعه مقالات تکاپوی واژه که درباره نگاه تصویری و ادبی سحابی است.
رئیس موزه هنرهای معاصر تهران درباره این نمایشگاه گفته است: «موزه باید خیلی قبل‌تر، دین خود را به مهدی سحابی ادا می‌کرد. این نخستین همکاری موزه هنرهای معاصر تهران با یک گالری خصوصی است و کار پژوهشی مفصلی برای تحققش انجام شد، بسیار خوشحالم که گالری مژده توانست نمایشگاهی متناسب با استانداردهای موزه برپا کند.» نمایشگاه مهدی سحابی به همت گالری مژده با همکاری بنیاد مهدی سحابی و موزه هنرهای معاصر تهران تا پایان وقت امروز پذیرای هنردوستان است.
