۵ ایرانی در فهرست هنرمندان برتر سال ۲۰۲۱/ ژان میشل باسکیت در صدر
نام رضا درخشانی، علی بنی صدر، واحد خاکدان، شهریار احمدی و شیرین نشاط در فهرست برترین هنرمندان سال ۲۰۲۱ میلادی قرار گرفت.
ایران آرت: پرویز براتی در اعتماد نوشت: بار دیگر نام پنج هنرمند ایرانی در فهرست 500 هنرمند برتر سال قرار گرفت. "آرت‌پرایس" -مهم‌ترین مرجع مارکت هنر جهان- در کنار "فیاک" - موسسه نمایشگاه‌های بین‌المللی پاریس- در گزارش تازه‌شان که متر و معیاری مهم برای تحلیل و بررسی وضعیت هنر معاصر جهان، از دو بُعد اقتصادی و هنری است، اسامی 500 هنرمند برتر معاصر جهان را در سال 2021 منتشر کردند. در فهرست ۵۰۰ هنرمند برتر سال 2021، پنج هنرمند ایرانی شامل رضا درخشانی در رتبه 181، علی بنی‌صدر در رتبه 282، واحد خاکدان در رتبه 429، شهریار احمدی در رتبه 443 و شیرین نشاط در رتبه 461 قرار دارند.
"آرت‌پرایس" به عنوان منتشرکننده این فهرست، نقشی راهبردی در ارایه بانک اطلاعات هنرمندان دنیا دارد. چیزی که اهمیت این فهرست را نشان می‌دهد این است که این ٥٠٠ هنرمند از بین بیش از ٥٠٠ هزار هنرمند فعال در سراسر جهان انتخاب شده‌اند. این موسسه، اطلاعات ِموردنیاز برای این رتبه‌بندی را از طریق موسسات اصلی حراج، گالری‌های دنیا و مجموعه‌داران تهیه می‌کند.
"آرت‌پرایس" با دسترسی به اطلاعات و تصاویر بیش از صد میلیون اثر هنری از سال ١٧٠٠ میلادی به این سو به تحلیل‌های دقیق خود در عرصه هنر شهرت دارد. در صدر این رتبه‌بندی نام این ده هنرمند به چشم می‌خورد: ژان میشل باسکیه، بنکسی، یوشیتومو نارا، جورج کوندو، بیپله، لئویی، متیو وُنگ، ژو چونیا، کیت هرینگ و آدرین چینی دیده می‌شود.براساس این گزارش، رضا درخشانی در بین هنرمندانِ معاصر ایرانی، هنرمندی است که آثارش بیشترین فروش را در حراج‌ها داشته است. بیشترین قیمتی که برای فروش اثری از او چکش خورده، حدود 709 هزار دلار بوده. مجموع 9 اثر فروش‌رفته از او ارزشی برابر با یک میلیون و چهارصد هزار دلار داشته است. در رتبه بعدی علی بنی صدر قرار دارد که مجموعا 2 اثر از او به مبلغ 735 هزار دلار فروخته شده و گرانبهاترین اثرش 572 هزار دلار به فروش رفته است.سومین هنرمند ایرانی واحد خاکدان است که مجموعا 2 اثر از او به مبلغ 418 هزار دلار به فروش رفته. بالاترین رقم فروش رفته برای یک اثر او 412 هزار دلار بوده است.چهارمین هنرمندِ فهرست 500 هنرمند برتر سال 2021، شهریار احمدی است که 2 اثرِ او به قیمت 396 هزار دلار فروخته شده و گران‌ترین اثرش 389 هزار دلار بوده است. این نکته قابل ذکر است که در فهرست پنج هنرمند برتر ایرانی، فقط شهریار احمدی ساکن ایران است و این در حالی است که با توجه به شرایط اخیر روابط سیاسی خاورمیانه، سکونت در اروپا و امریکا، شرایط موفقیت در هنر بین‌المللی را بارها و بارها تسریع می‌بخشد.چنان‌که می‌دانیم ارتباط نزدیک با مراکز معتبر هنری دنیا و گالری‌های سطح بالا، در حالی اتفاق می‌افتد که هنرمند بتواند ارتباط فیزیکی نزدیک‌تری داشته باشد. در جایگاه پنجم نیز، شیرین نشاط قرار دارد که از جولای 2020 تا ژوئن 2021، 23 اثر از او در حراج‌ها فروخته شده و مجموع قیمت آثارش 380 هزار دلار بوده است. بالاترین قیمت چکش‌خورده برای یک اثرش، 43 هزار دلار بوده است.
شاخص قیمت آثار این هنرمندان از حراج‌های لندن، پاریس و تهران به دست آمده است. حراج لندن معمولا محل خوبی برای عرضه آثار گرانبها و فروش آثار با قیمت‌های نجومی است. زمانی نیویورک نیز فرصت خوبی به شمار می‌آمد اما از سال٢٠١٠ نقش چندان پررنگی از این حیث ایفا نمی‌کند. برخی هنرمندان ایرانی که در حراج تهران حضور مستمری داشته‌اند، شاخص قیمت فروش بیشتری را از آن خود کرده‌اند. حراج تهران هم اینک یکی از حراج‌های قدرتمند منطقه خاورمیانه به حساب می‌آید که هرچند بین‌المللی نیست و تنها روی هنرمندان ایرانی تمرکز دارد؛ با این حال فروش‌هایش مورد استناد موسسات و مراجعی چون آرت پرایس و فیاک قرار می‌گیرد.مبنای آرت پرایس و فیاک برای این رتبه‌بندی، حجم فروش آثار هنرمندان، حدفاصل جولای 2020 تا ژوئن 2021 بوده است و درعین‌حال بیشترین رقمِ حاصل از چکش‌خوردن آثار این هنرمندان هم در این رتبه‌بندی دخیل بوده است.
اما در صدر فهرست ٥٠٠ هنرمند پرفروش سال 2021، برای یازدهمین سال پیاپی نام چهره مشهور گرافیتی امریکا، ژان میشل باسکیه، به چشم می‌خورد. باسکیه با حجم کلی فروش 385 میلیون‌دلار در حراج‌های بین‌المللی از جولای 2020 تا ژوئن 2021، پرفروش‌ترین هنرمند این سال محسوب می‌شود. گران‌ترین اثر او در حراج‌های جهانی به مبلغ 93 میلیون دلار به فروش رسیده است. ژان میشل باسکیه، زاده ۲۲ دسامبر ۱۹۶۰ - درگذشته ۱۲ آگوست ۱۹۸۸ اولین نقاش امریکایی- آفریقایی‌تبار بود که به شهرت بین‌المللی رسید. او ابتدا به عنوان یک هنرمند گرافیتی در نیویورک و بعد در دهه ۱۹۸۰ به عنوان یک هنرمند سبک نئواکسپرسیونیسم مشهور شد. او در ۲۷ سالگی در بی‌پولی درگذشت؛ درحالی که نقاشی‌هایش الهام‌بخش هنرمندان نوگرا بود و به قیمت‌های گران فروخته می‌شد. بنا به گزارش آرت پرایس، هم‌اکنون مارکت هنر معاصر 23درصد از گردش مالی مارکت هنر جهان را دراختیار دارد. این درحالی است که این درصد در سال 2000 تنها 8/2درصد بود. در واقع آغاز قرن بیست و یکم با افزایشی معنا‌دار در تقاضا برای هنر معاصر (Contemporary art) همراه بود. قیمت آثار معاصر خیلی سریع از اوایل این قرن رو به افزایش گذاشت و گردش مالی 100 میلیون دلاری این دسته آثار در اوایل سال 2000، به گردشی دو میلیارد دلاری در سال 2021 رسید. ظرف بیست و یک سال، هنرمندان معاصر در راس هرم مارکت هنر قرار گرفتند و قدر و قیمتی افزون را تجربه کردند. هرچند رشد مارکت هنر معاصر مرهون درخشش چهره‌های محبوب هنر امریکا بود اما در این بین توزیع وسیع مارکت هنر چین هژمونی امریکا را در هنر معاصر در نوردید. نکته مهم در گردش مالی هنر معاصر در سال‌های 2021-2020، همزمانی برپایی حراج‌های جهانی با پاندمی کرونا است که نه‌تنها از این گردش مالی نکاسته و آسیبی به آن نزده که به آن افزوده است. در این بین هنر خاورمیانه روز به روز در حال رشد و دگرگونی است.
بین سال‌های ٢٠٠۶ تا ٢٠٠٨ حراج‌های بزرگی که در خاورمیانه برگزار شدند؛ خصوصا حراج کریستیز سال ٢٠٠۶ در دوبی، باعث شدند هنر خاورمیانه و ایران بیش از گذشته به عرصه‌های جهانی راه پیدا کند. مجموع فروش حراج کریستیز دوبی در آوریل ٢٠٠٨ رکورد جدیدی در تاریخ حراج‌های خاورمیانه (بخش هنر مدرن و معاصر) برجای گذاشت. هرچند بعد از بحران اقتصادی سال ٢٠٠٨ مجموع فروش آن افت کمی داشت اما درحال‌حاضر به این سمت رفته است که جایگاه قابل‌اتکایی برای خود دست‌وپا کند. به نظر می‌رسد علاقه بین‌المللی به آثار هنرمندان خاورمیانه و خصوصا ایرانی‌ها و عرب‌ها رو به رشد است و این موضوع خیلی مهمی است؛ چون بسیاری از این هنرمندان در دهه‌های گذشته فرصت ارایه آثار خود در عرصه جهانی را نداشته‌اند. قطعا در آثار هنرمندان ایرانی، رگه‌هایی از کیفیت و عظمت است که این‌چنین موردتحسین و توجه منتقدان، کارشناسان، مجموعه‌داران و خریداران امریکا، اروپا و سایر نقاط دنیا قرار گرفته است. در 15 سال گذشته، مارکت هنر خاورمیانه و شمال آفریقا شاهد یک نوزایی تمام‌عیار بوده است. ثبت رکوردهای بالای فروش از سوی هنرمندان در حراج کریستیز دوبی، گویای این واقعیت است. قرار‌گرفتن مجدد نام پنج ایرانی را در فهرست ٥٠٠ هنرمند برتر، از زاویه این نوزایی در هنر ایران می‌توان بررسی کرد.
