بررسی معنای «کیوریتوریال» از نمایشگاه تا سمپوزیوم پژوهشی
پروژه "دیگر-دیگرگونی؛ حکایت شیخ صفی و هر چیز گستردنی" این روزها در گالری بنیاد لاجوردی در معرض دید علاقه‌مندان است.
ایران‌آرت: فرشته موسوی که پروژه "دیگر-دیگرگونی؛ حکایت شیخ صفی و هر چیز گستردنی" را در گالری بنیاد لاجوردی کیوریت کرده است از برگزاری سمپوزیوم "کیوریتوریال" در روزهای 6 و 7 خردادماه در کنار پروژه نمایشگاهی"دیگر-دیگرگونی؛حکایت شیخ صفی و هر چیز گستردنی" در بنیاد لاجوردی خبر داد.
او درباره این نمایشگاه گفت: من این پروژه را به همراه یک گروه دانشجویی کیوریت کردم که در واقع بخشی از یک پروژه بزرگ‌تر به عنوان "کیوریتوریال به عبارت دیگر" است که تقریبا از یکسال پیش با همکاری موسسه "چهارسوی هنر" شروع شده است.
او ادامه داد: این پروژه نمایشگاهی، به نوعی بر مبنای یک پروژه آموزشی و پژوهشی حول محور "کیوریتوریال" شکل گرفته است. ما در طول یک سال از اساتید برجسته، در حوزه کیوریتوریال دعوت کردیم که در این پروژه حضور پیدا کنند که برخی از آن‌ها از طریق اسکایپ و برخی به صورت حضوری از دانشگاه‌های معتبری که در این حوزه فعالیت‌های آکادمیک صورت می‌دهند در کنار ما حاضر شدند.
این کیوریتور گفت: ما سعی کردیم با توجه به اهمیت و علاقه‌ای که نسبت به موضوع کیوریتوری به خصوص در هنر معاصر، در فضای بین‌المللی و به خصوص در جایی مثل ایران و تهران وجود دارد به جای روندی آموزشی ، مبحث کیوریتوریال را با توجه به چهار موضوع اصلی مورد مطالعه و بررسی قرار دهیم.
موسوی گفت: من که دکترای خود را سال گذشته در رشته کیوریتوری دریافت کردم، تزی داشتم درباره توانایی‌های کیوریتوریال و این سوال را از خود پرسیدم که چطور می‌توانیم به توانایی‌های کیوریتوریال در زمانی که از روی یک نیاز کیوریتوریال خود به خود و به شکل تمرینی اتفاق می‌افتد، نگاه کرد.
او اظهار داشت: در آن دوره آموزشی سعی کردیم که مسائل و سوال‌های مهمی که درباره مبحث کیوریتوریال مطرح می‌شود را بیشتر نگاه کنیم و با مطرح کردن این سوال‌ها بتوانیم، بپرسیم چه چیزی درباره کیوریتوریال می‌دانیم؟ چکار می‌توانیم با این سوال‌ها کنیم و چطور می‌توانیم از این سوال‌ها، سوال‌های مشخص‌تری را درباره کیوریتوریال آن‌گونه که در فضای ایران و تهران اتفاق می‌افتد را طراحی کنیم و به واسطه این سوال‌ها به مبحث کیوریتوریال دوباره نگاه کنیم.
این کیوریتور گفت: بر این مبنا ما در واقع چهار برنامه آموزشی طراحی کردیم. مبحث اصلی حول محور بستر تاریخی این موضوع مطرح شد. دوره دوم به نام "بازنمایی، نمایاندن و نماینده" نامگذاری شد و بیشتر روی این موضوع فوکوس داشت که یکی از مسائل اصلی که کیوریتوریال با آن درگیر می‌شود بازنمایی یک سوال، مفهوم و کار هنری است، آن‌گونه که بتوان آن را با یک مخاطب در میان گذاشت، حال آن مخاطب خود هنرمند باشد، موسسه هنری و چه صرفا مخاطب عام هنر است.
او بیان کرد: در ترم سوم ما بر روی موضوع تولید دانش توجه داشتیم و از آدم‌های متفاوتی دعوت کردیم و دوباره پرسیدیم که چگونه کیوریتور یا کیوریت کردن می‌تواند وارد این حیطه شود که تولید دانش کند؟ یا رفتن به یک نمایشگاه چگونه می‌تواند برای مخاطب یک پروژه کیوریت شده، تولید دانش کند و در آخر این سوال به وجود آمد که دانش به معنای آگاهی خود یعنی چه؟
موسوی اظهار داشت: در ترم چهارم بر روی موضوع مستندکردن تمرکز کردیم و به موضوع ثبت، ضبط و آرشیو نگاه کردیم و این سوال را از خود پرسیدیم که چگونه کیوریت کردن در دنیای معاصر وارد این حیطه شده که از آرشیو استفاده می‌کند یا خودش دارد آرشیو را تولید می‌کند و این برخوردی که کیوریت کردن با تاریخ دارد، ساختن یا مقابل تاریخ قرار گرفتن چه مسئله‌ای را به وجود می‌آورد. در واقع این سوال ایجاد شد که یک کیوریتور از چه جهتی به دوره‌ای تاریخی برمی‌گردد و اثر هنری را یا موضوعی را انتخاب می‌کند و در امروز بازنمایی می‌کند و یا با بازنمایی رخدادی امروزی چگونه تاریخ را برای آیندگان مستند می‌کند از طریق مثلا کاتالوگی برای یک نمایشگاه.
موسوی گفت: این موضوعات در دوره آموزشی بررسی شد ولی خب مباحث ما خیلی تئوری بودند و چاره‌ای هم نداشتیم چرا که ما داشتیم روی منابعی کار می‌کردیم که این اتفاق را تجربه و بررسی کرده و دانشی را تولید کرده بود که ما بتوانیم از آن استفاده کنیم.
او ادامه داد: ولی هم چنان یک سوال باقی ماند که اگر ما داریم با این مسئله تئوریک برخورد می‌کنیم در عمل چگونه می‌توانیم موضوع کیوریتوریال را مطالعه کنیم. ما با گروه دانشجویی که در دوره همراهمان بودند تصمیم گرفتیم کار تمرینی انجام بدهیم. ما اعتقاد داشتیم پروژه تمرینی حول محور کیوریت کردن تنها به نمایشگاه منجر نمی‌شود، بنابراین کارکردن روی یک پروژه تمرینی نمی‌توانست ما را محدود به یک پروژه نمایشگاهی کند. ما از همراهان خواستیم تمرین را با نوشتن یک پروپوزال شروع کنیم.
موسوی بیان کرد: ما روی این پروپوزال‌ها به صورت تک به تک کار کردیم و در نهایت به پروپوزالی رسیدیم که مجموع موضوعات این پروپوزال‌ها را در بر می‌گرفت و این نمایشگاه از دل آن هشت‌ماه تحقیق و مباحثه درباره این که یک کار کیوریتوریال چگونه انجام می‌شود به وجود آمد.
او اظهار داشت: این نمایشگاه در واقع یک بخشی از پروسه است و بخش دیگر آن سمپوزیومی است که در دو روز 6 و 7 خرداد برگزار می‌شود و ما از تمام افرادی که در دوره یک ساله شرکت کرده بودند، دعوت کردیم که به ایران بیایند و در این دو روز حول محور مسائلی که در این یکسال درباره آن پژوهش کردیم، بتوانیم تبادل نظر و گفتگو کنیم و دوباره عملکرد خود را بررسی کنیم.
این کیوریتور گفت: یکی از دلایل این بررسی آن است که ببینیم چگونه می‌شود مباحث مطرح شده را با توجه به فضای نمایشگاهی که در آن هستیم ترجمه کنیم و در این نمایشگاه مباحث مطرح شده چه معنایی می‌دهد؟وقتی درباره پروژه دانش کیوریتوریال حرف می‌زنیم.
موسوی گفت: در ادامه هم یک نشریه‌ای خواهیم داشت که در پاییز چاپ می‌شود و تمام مطالب را که در این یک سال تهیه کردیم به اضافه مباحثی از نکاتی دیگر و همین طور این نمایشگاه را در آن ارائه می‌کنیم.
او گفت: خود این نمایشگاه که با عنوان "دیگر-دیگرگونی؛حکایت شیخ صفی و هر چیز گستردنی" از آن جا شکل گرفت که ما کلمه "فرش" را به عنوان معنی لغوی آن به معنای هر چیز گستردنی بهانه‌ای قرار دادیم که به صورت عملی در کنار فرآیند پژوهشی و آن‌گونه که داریم به کیوریتوریال نگاه می‌کنیم، خود موضوع نمایشگاه را هم از این طریق آزمایش کنیم.
این کیوریتور گفت: نکته‌ای که ما در مورد کیوریتوریال یاد گرفتیم این است که چیزی است که گسترده می‌شود و در زمینه‌های دیگر وارد می‌شود و فقط به هنر محدود نمی‌شود. با این تصور، فرش را به عنوان امر گستردنی دیدیم و بخشی از نمایشگاه به این ترتیب شامل آثاری شد که فرش یا موضوع اصلی کار هنرمند است که به چالش کشیده و مورد سوال قرار داده شده بود و این که یک بخش دیگر نمایشگاه بخش تحقیقی است که دانشجویانی که با ما در این پروژه حضور داشتند در نهایت هدف ما برقراری یک گفتگویی بین این دو بخش نبود. هدف ما نگاه کردن به موضوع فرش به عنوان امر گستردنی در زمینه‌های مختلف بود و برای ما اهمیت تحقیقی که روی فرش شیخ صفی انجام شد، هیچ کم از اثر هنری که در این نمایشگاه صورت گرفت نداشت به همان اندازه برای ما حضور مخاطب در این نمایشگاه و برخوردشان با این آثارحائز اهمیت است.
در نمایشگاه "دیگر- دیگرگونگى؛ حکایت شیخ صفى و هر چیز گستردنى" با کیوریتوری فرشته موسوی و آثاری از فرهاد احرارنیا، بیتا قزل ایاغ، ایرین انَستس و رنه گبرى، سهند حسامیان، ندا رضوى پور، سعید روانبخش، بویه سادات‌نیا و حسین والامنش؛ "فرش" به عنوان چیزى گستردنى در بررسی رشته‌اى از مناسبات اجتماعى و حرفه‌اى در حوزه هنر نقشی مفهومى ایفا مى‌کند. این نمایشگاه پژوهش‌محور، زمینه‌هاى گوناگونی را در بر می‌گیرد و نگرشی متفاوت به تلفیق‌های هنرمندانه، نهادى و سازمند ارایه مى‌دهد. علاقه‌مندان می‌توانند تا 31 خردادماه، همه روزه از ساعت 16 تا 21 از این نمایش در بنیاد لاجوردی به نشانی تهران، خیابان نجات الهی، خیابان سپند (شرقی)، ساختمان شماره 32، پلاک 20، طبقه همکف دیدن کنند.
