بی اعتمادی جامعه ، توهین و خشم/ دو اتفاق که موزه هنرهای معاصر تهران را به حاشیه کشاند

بی اعتمادی جامعه، ارتباط نادرست و ناتوانی در گفتگو بر یکدیگر تاثیر می گذارند، یکدیگر را تقویت می کنند، و در جامعه ای که ارتباط درست و اعتماد تضعیف می شود خشونت و نمایش خشونت در شکل و شیوه های متفاوت و فضاهای مختلف از جمله خشونت مجازی تشدید می شود.

ایران آرت: مجید فروغی، میر روابط عمومی معاونت هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی  در شرق با تیتر "ما، موزه هنرهای معاصر تهران و هویت " نوشته است:

حالا دو هفته از ماجرای هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران و واکنش ها به آن فاصله گرفته ایم. ماجرایی که محوریت آن موزه هنرهای معاصر تهران بود اما در واقع مشخصه های اجتماعی و فرهنگی این بار در بستر موضوع هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران خود را نشان داد که جنبه ها و سویه های آن قابل تامل است.

دو هفته پیش نشست خبری موزه هنرهای معاصر تهران درباره مرمت و هویت بصری موزه برگزار و در بخشی از نشست از ضرورت هویت بصری و طراحی هویت بصری برای موزه هنرهای معاصر تهران گفته شد، هویت بصری که بتواند پویا باشد و کارکردهای متنوع اطلاع رسانی، تبلیغاتی، مستندنگاری، انتشاراتی و طراحی فضا و ... را داشته باشد.

در همین نشست این هم گفته شد که نشان موزه هنرهای معاصر تهران حذف نمی شود و همچنان باقی می ماند. افرادی این عبارت را نخواندند و نشنیدند یا ندیده و نشنیده گرفتند.

یک وجه ماجرا این بود که با اطلاعات ناقص و تحریف شده و ندانستن همه ماجرا، عده ای حفظ نشان موزه هنرهای معاصر تهران و هویت معماری و شهری را خواستار شدند. بیان خواست و مطالبه هم حق و حتی وظیفه هر فرد و شهروندی است، شهروندانی هم که دغدغه تاریخ و شهر و معماری و هنر شهرشان را دارند و درباره آن مطالبه می کنند غنیمت هستند و آفرین دارند. اما پیش شرط هر اقدام و اظهار نظر و نوشته ای برای اینکه از خطا دور باشد، آگاهی از واقعیت ماجراست، وقتی قرار بر حفظ و ماندگاری نشان فعلی موزه هنرهای معاصر تهران است و در نشست خبری هم گفته شده و در گزارش بعضی رسانه ها هم آمده است، انتقاد به آنچه واقعیت ندارد مبنا و اساسی هم ندارد.

عده ای همین مطالبه را که مبنای واقعی هم ندارد با توهین همراه کردند، از هویت و دفاع از هویت فریاد زدند اما هویت آنان در همین گفتار و رفتار و شیوه بیان بیشتر پدیدار شد نه آنچه ادعای دفاعش را داشتند.

وجه دیگر ماجرای هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران که باز هم از ناآگاهی و اطلاعات ناقص آمد، این بود که افرادی تقابل پس از انقلاب و پیش از انقلاب را دلیل حذف نشان موزه هنرهای معاصر تهران عنوان کردند بی آنکه بدانند نشان فعلی موزه سال ۱۳۷۲ طراحی شده است.

ممکن است بین هنرمندان و طراحان گرافیک که با جریان های طراحی امروز آشنایی دارند، افرادی باشند که با هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران مخالفتی ندارند و یا افرادی به ضرورت آن از نظر حرفه ای هم باور دارند، اما این احتمال هم دور نیست که فضای غالب اعتراض و مخالفت آنان را در مارپیچ سکوت قرار داده باشد.

هنوز موضوع هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران چندان سرد نشده بود که عکسی از شستن مجسمه های جاکومتی در حیاط موزه هنرهای معاصر تهران منتشر شد. عکس به سرعت در فضای مجازی به اشتراک گذاشته شد و نظرات فراوان و باز هم توهین هایی منتشر شد. فریاد زدند که آثار جاکومتی و آثار هنری را تخریب می کنند، اما نمی دانستند ماجرای این عکس چیست؟ مربوط به چه سالی است و الان وضعیت مجسمه های جاکومتی چگونه است. عکس از فیلم مجسمه های تهران بهمن کیارستمی مربوط به چند سال پیش تقطیع و منتشر شده است و افرادی که به سرعت واکنش نشان دادند و فریاد زدند تصور کردند که عکس به روزهای اخیر ارتباط دارد در دفاع از آثار جاکومتی برخاستند.

مجسمه هایی که سال ها در فضای بیرونی موزه هنرهای معاصر تهران بود و سه سال پیش با حضور مرمت کار ارشد آثار جاکومتی برای محافظت از آنها در فضای داخلی موزه هنرهای معاصر تهران جانمایی شد. اما دغدغه مندان هویت و آثار هنری بی آنکه درباره وضعیت این مجسمه های بدانند، فریاد زدند و توهین کردند.

چگونگی واکنش به موضوع هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران نمونه های مشابهی نیز در سال های اخیر داشته است و عوامل و زمینه هایی دارد. بی اعتمادی در جامعه چنان گسترش یافته است که به برخی اقدامات و اتفاقات با تردید نگاه می شود، عده ای، پشت هر اقدامی یک نیت و قصد سو را قطعی می دانند، کمی که خوش بین باشند می گویند قرار است بودجه ای صرف شود. بخشی از این بی اعتمادی ناشی از تجربه های زیسته و سوابق ذهنی است، نمونه هایی که خلاف منافع جامعه و کشور رفتار شده و به اعتماد مردم آسیب زده است.

طبیعی است در جامعه ای که بی اعتمادی موج می زند، زمینه برای چنین واکنش هایی که گاهی مبنای واقعی ندارد یا با توهین همراه است، فراهم می شود. ضعف های ارتباطی و تعاملی و عدم امکان گفتگو هم آسیب ها را تشدید کرده است، بی اعتمادی و ارتباط نادرست و ناتوانی در گفتگو بر یکدیگر تاثیر می گذارند، یکدیگر را تقویت می کنند، و در جامعه ای که ارتباط درست و اعتماد تضعیف می شود خشونت و نمایش خشونت در شکل و شیوه های متفاوت و فضاهای مختلف از جله خشونت مجازی تشدید می شود.

بخشی از این واکنش ها هم ممکن است به تصوری ارتباط داشته باشد که از دانسته های خود داریم و تصور ما از دانسته های ما چنانکه واقعا هست، بیشتر است که به آن غرور معرفتی گفته می شود. اینترنت و فضای مجازی هم این قابلیت را دارد که چنین تصوری را تقویت کند. گفته ها و نوشته های ما که ممکن است چندان با واقعیت هماهنگ نباشد تایید و تحسین می شود و تصور ما را از آگاهی و دانسته های ما تغییر می دهد.

عامل دیگر در مواردی مانند واکنش به موضوع هویت بصری موزه هنرهای معاصر تهران، تضعیف رسانه هاست که زمینه بی اعتمادی بیشتر را تقویت می کند و رسانه ها مرجع و منبع کسب آگاهی و اخبار قرار نمی گیرند. حالا پس از دو هفته که از این ماجرا گذشته است، می توان جنبه های مختلف آن را دقیق تر و عمیق تر نگاه کرد.