نگاهی به قیمت آثار استاد امیرخانی گنجینه زنده بشری/ هم شاگردی محمد رضا شجریان چگونه نادره کار میراث فرهنگی ناملموس شد؟

لابد این خبر جالب را شنیدید استاد غلامحسین امیرخانی در زمره گنجینه زنده بشری به ثبت رسیده اند.

ایران آرت: مریم درویش نوشته است: البته این خبر مربوط به تاریخ ۲۹ بهمن ۱۳۹۸ است که نام این استاد پیشکسوت در فهرست ملی "نادره‌کاران میراث فرهنگی ناملموس" لحاظ و با عنوان "استاد غلامحسین امیرخانی؛ گنجینه زنده بشری در خط نستعلیق" به ثبت رسیده است. اگرچه این خبر حدود پنج ۵ ماه بعد از این رویداد اعلام شد، اما بازتاب وسیعی در جامعه هنری داشت و این اقدام پسندیده در جهت ارج نهادن به گنجینه‌های هنری و فرهنگی ایران، مورد توجه بسیاری قرار گرفت. 

فهرست "نادره‌کاران میراث فرهنگی ناملموس" شامل جمعی از افراد تاثیرگذار و حافظان میراث فرهنگی، صنایع‌دستی، هنرهای سنتی، صنایع کهن و... است؛ اما هنرمندان تجسمی جایگاه چندانی در این فهرست ندارند.

پیش‌ از این محمود فرشچیان به عنوان یکی از مهم‌ترین نگارگران معاصر، بیژن کامکار به عنوان نوازنده ساز رباب، ذوالفقار بیتانه به عنوان سازنده دوتار سنتی در شهر فردوس خراسان جنوبی، ابوالحسن خوشرو به‌عنوان خواننده و ترانه‌سرای مازندران، علی‌اکبر بهاری به عنوان استاد سرنانوازی کردی خراسان، نجف دریابندری به‌عنوان گنجینه زنده بشری در میراث خوراک، محمدعلی اسماعیلی به عنوان نوازنده تنبک، ابراهیم قنبری مهر به عنوان استاد سازسازی و... در فهرست حاملان میراث ناملموس (نادره‌کاران) ثبت شده بودند.

غلامحسین امیرخانی، خوشنویس شناخته شده معاصر و زاده سال ۱۳۱۸ در طالقان است. او پس از اتمام دوران دبیرستان به آموختن هنر خوشنویسی رو آورد و از ۲۰ سالگی، به محضر استاد سیدحسین میرخانی راه یافت و خوشنویسی را به طور جدی پی گرفت.

امیرخانی درباره آن دوران گفته است: "در سال ۱۳۳۸ به صورت حرفه‌ای به سمت خوشنویسی گرایش پیدا کردم و با انجمن خوشنویسان ایران و مرحوم استاد سیدحسین میرخانی آشنا شدم. مکتب هنری، اخلاقی و شخصیت پر جاذبه ایشان یکی از آن نقاط عطف دیگری بود که در زندگی من پیدا شد. سیدحسین میرخانی در قدم‌گذاشتن من به این راه تاثیر زیادی داشت و شخصیت ایشان به لحاظ اخلاقی مرا جذب کرد".

امیرخانی علاوه بر شاگردی استادانی چون سیدحسین میرخانی و سیدحسن میرخانی، خط استادان قدیمی مانند میرعمادالحسنی، عمادالکتاب، میرزای کلهر، علی‌اکبر کاوه و... را هم مشق می‌کرد. او با ممارست فراوان در زمینه این هنر سرآمد شد و در نگارش خط نستعلیق، مهارتی مثال‌زدنی پیدا کرد.

امیرخانی در سال ۱۳۴۰ در اداره کل هنرهای زیبا در وزارت فرهنگ و هنر سابق به سمت خطاط استخدام شد. او از سال ۱۳۴۴ به عنوان مدرس در انجمن خوشنویسان ایران به تعلیم خوشنویسی مشغول شد و در سال ۵۸ به درجه "استاد ارشد" نائل آمد و از همان زمان ریاست شورای عالی انجمن خوشنویسان ایران را بر عهده گرفت.

غلامحسین امیرخانی که در کلاس سیدحسین میرخانی با محمدرضا شجریان همکلاس بوده است، عقیده دارد آثار ادبی و موسیقی تاثیر زیادی بر او گذاشته‌اند. او از جمله کسانی که بر او تاثیر گذار بوده‌اند به استادش سید حسین میرخانی اشاره کرده و می‌گوید: "سید حسین میرخانی موسیقیدان بزرگی بود و کمانچه ایشان جزو کمانچه‌های تراز اول بود. این را استاد بنان می‌گفت و من خودم شخصا از ایشان شنیدم."

او علاوه بر کتابت آثار ارزشمندی مانند گلستان سعدی، رباعیات خیام، دیوان خواجوی کرمانی، فرازهایی از شاهنامه، دوازده بند محتشم کاشانی، دیوان حافظ، منتخبی از غزلیات سعدی، گزیده غزلیات خواجوی کرمانی و... کتب آموزشی مانند "رسم‌الخط امیرخانی" و "آداب‌الخط امیرخانی" را تالیف کرده است.

امیرخانی در نستعلیق‌نویسی شیوه‌ خاصی دارد و بسیاری از خوشنویسان صاحب‌نام معاصر شاگرد غلامحسین امیرخانی بوده‌اند. به گفته بسیاری از کارشناسان خط، امیرخانی در نستعلیق‌نویسی شیوه‌ خاص و مستقلی دارد که مورد اقبال بسیاری از استادان خوشنویسی است. آنها اعتقاد دارند امیرخانی برترین نستعلیق‌نویس حال حاضر است زیرا در نگارش خط نستعلیق ریز و درشت مهارتی فوق‌العاده دارد. با این‌حال خود استاد عقیده دارد که در ترکیب‌بندی و درون‌مایه خط خود از همه استادان تراز اول، نکاتی را دریافت و وارد آثارش کرده است.

علی شیرازی از شاگردان امیرخانی درباره این استاد خوشنویسی می‌گوید: "استاد امیرخانی ویژگی‌های خاصی دارند و این ویژگی‌ها، منحصر به استاد امیرخانی است و جایگزینی برای ایشان نیست. در واقع او شخصیتی است که جامعیت دارد و هنر، تاریخ و ادبیات کشور خود را می‌شناسد."

وی درباره شیوه نستعلیق‌نویسی این استاد نیز توضیح می‌دهد: "شان و مرتبت والای استاد در هنر خوشنویسی برای همه مشخص است؛ هنرمندی که اینقدر از آثارش استقبال می‌شود و از ۳-۴ سال قبل از انقلاب تا امروز شیوه غالب خوشنویسی، شیوه نستعلیق استاد امیرخانی است. پشتوانه استاد امیرخانی می‌تواند به عنوان الگوی یک انسان ایرانی به تمام معنا مورد تجزیه و تحلیل قرار بگیرد. استاد امیرخانی از یک طرف هنرمند، از طرف دیگر عارف و از سوی دیگر روشنفکر است."

امیراحمد فلسفی یکی دیگر از شاگردان این استاد خوشنویسی نیز درباره امیرخانی و تاثیر او بر هنر خوشنویسی می‌گوید: "در مقدمه آخرین کتابی که از آثار استاد چاپ شده من استاد امیرخانی را پدر خوشنویسی نامیدم. این صفتی بوده که خود ایشان کسب کردند زیرا همه اذعان دارند در این ۴ دهه تنها کسی که تأثیر اساسی در فرهنگ و هنر خوشنویسی داشته، استاد امیرخانی بوده است. استاد امیرخانی را می‌توان صاحب مکتب دانست، چون یکی از ویژگی‌هایی که یک فرد را صاحب مکتب می‌کند این است که تعدد و آثار خلاقیت و ماندگاری و مقلدان بسیار داشته باشد و در ۴۰ سال اخیر شاهد هستیم که استاد در خوشنویسی تغییر و تصرف ایجاد کردند."

وی ادامه داد: "امروز شاگردان شاخص استاد با شیوه شخصی خودشان می‌نویسند اما با این همه خط استاد کیفیتش از همه آنها بالاتر است و این یکی دیگر از خصوصیاتی است که این خط را و این شخص را صاحب مکتب می‌کند. ما پیروان ایشان و تاثیرگذاری ایشان را در تمام کشور به عینه مشاهده می‌کنیم. حتی من در مقام مقایسه می‌توانم نشان دهم که بعضی از استادان تراز اول کشور هم تحت تأثیر قطعه‌نویسی استاد قرار گرفته‌اند که این موضوع نبوغ استاد را در درک خوشنویسی نشان می‌دهد و ترکیب مناسب و کامل از این‌ها به وجود آوردند. بسیاری از خوشنویسان تحت تأثیر او قرار گرفته یا عیناً تقلید می‌کنند. قطعه‌نویسی‌های خاص استاد پدیده‌ای در عالم خوشنویسی است که خاص اوست."

کتاب "راز خط در آثار استاد غلامحسین امیرخانی"، کتاب "بررسی زندگی و آثار خوشنویسی غلامحسین امیرخانی" و کتاب "قلم‌اندازهای عاشقانه: تحلیل یک هزار سرمشق استاد غلام‌حسین امیرخانی" با پژوهش و نگارش کاوه تیموری، درباره آثار و اندیشه‌های این خوشنویس پیشکسوت منتشر شده است.

فعالیت‌های ارزشمند غلامحسین امیرخانی پیش‌ از این بارها مورد توجه قرار گرفته است. این استاد خوشنویس در سال ۱۳۷۸ "نشان درجه‌ یک فرهنگ و هنر" را دریافت کرد. در سال ۱۳۸۱ به عنوان "چهره ماندگار" معرفی شد. در سال ۱۳۸۸ برای بار دوم "نشان درجه‌ یک فرهنگ و هنر" را دریافت کرد. در سال ۱۳۹۵ "مدال ادب و هنر فرانسه" درجه شوالیه، در سفارت فرانسه به او اهدا شد. مراسم نکوداشت استاد غلامرضا امیرخانی مهرماه ۱۳۹۷ در موزه خوشنویسی ایران برگزار شد. در سال ۱۳۹۸ نام خیابان کوکب در منطقه ستارخان به نام استاد غلامحسین امیرخانی تغییر یافت و نام ایشان به‌عنوان گنجینه زنده بشری در خط نستعلیق در فهرست ملی نادره کاران میراث فرهنگی ناملموس به ثبت رسید.

قیمت آثار غلامحسین امیرخانی در چهار دوره حراج باران

آثار غلامحسین امیرخانی در میان علاقه‌مندان هنر کهن خوشنویسی جایگاه ویژه‌ای دارد از این رو از معدود هنرمندانی است که حراج باران همیشه آثاری از این استاد را به علاقمندان پیشنهاد داده است و جالب اینجاست که همه این آثار با استقبال روبرو شده و به فروش رسیده اند.

 در اولین حراج باران تابلویی از غلامحسین امیرخانی با قیمت ۳۲ میلیون تومان به فروش رسید. در دومین حراج دو اثر از امیرخانی به مبلغ ۳۵ میلیون تومان و ۴۰ میلیون تومان چکش خورد. اثر دیگری از استاد خوشنویس در سومین حراج باران ۹۰ میلیون تومان فروخته شد و در چهارمین حراج نیز اثری از او به مبلغ ۷۵ میلیون تومان فروخته شد.