هادی مظفری:در شرایط عادی نیستیم اما در یکی از بزنگاه‌های تاریخی در بیینال ونیز شرکت می‌کنیم /بانک آینده از لوور تا بینال ونیز پشتیبان هنر ایران
مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی درباره حضور ایران در پنجاه و هشتمین بینال هنر ونیز که بیست و یکم اریبهشت‌ماه آغاز به کار می‌کند، توضیح داد.
ایران آرت: نشست خبری حضور ایران در پنجاه و هشتمین بیینال هنر ونیز، شنبه 14 اردیبهشت‌ماه با حضور هادی مظفری مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و کمیسیونر ایران در پاویون جمهوری اسلامی ایران در بیینال ونیز، دکتر سام فرخی رئیس اداره بازارافزایی بانک آینده و همچنین سمیرا علیخانزاده، رضا لواسانی و علی میرعظیمی، 3 هنرمند نماینده ایران در بیینال ونیز در تالار وحدت برگزار شد.
در ابتدای این برنامه مظفری با اشاره به اینکه بیینال ونیز مهمترین رویداد هنر در جهان است گفت: در ۱۱۶ سال گذشته ۵۸ دوره از این رویداد برگزار شده که ایران در هشت دوره آن شرکت کرده است. از این میان 2 حضور مربوط به پیش از انقلاب اسلامی بوده و ۶ دوره دیگر پس از پیروزی انقلاب رخ داده است. این رویداد بین‌المللی به عنوان المپیک هنر شناخته می‌شود و همه کشورها با هنرمندان خود در آن حضور پیدا می‌کنند تا بگویند که در دو سال اخیر چه حرف مهمی از زبان هنر برای جهان دارند.
او با اشاره به شرایط فعلی ایران گفت: شاید عده‌ای گمان کنند در این شرایط نباید در بیینال ونیز شرکت می‌کردیم، اما امسال در یکی از بزنگاه‌های تاریخی در این بیینال شرکت می‌کنیم. در روزهایی که جهان با ما مهربان نیست و رهبران سیاسی جهان با واژگانی که شایسته تاریخ و فرهنگ ایران نیست با ما سخن می‌گویند، ما در بیینال ونیز شرکت می‌کنیم تا با زبان هنر از صلح و دوستی بگوییم.
مظفری درباره تغییرات نحوه حضور ایران در بیینال ونیز گفت: در دوره‌های پیشین برای انتخاب هنرمندان شرکت‌کننده فرایندی طی نمی‌شد و این افراد با سلیقه شخصی انتخاب می‌شدند. اما در این دوره شورای انتخاب با حضور اساتید دانشگاه، هنرمندان و پژوهشگران شکل گرفت و آنها وظیفه انتخاب هنرمندان را به ۳۰ نفر از افرادی که رویدادهای هنر معاصر را به خوبی می‌شناسند واگذار کرد. از این افراد خواسته شد هر کدام سه نفر را که شایستگی حضور در بیینال ونیز به عنوان نماینده ایران را دارند معرفی کنند و پس از جمع‌بندی امتیازها در نهایت هنرمندان فعلی انتخاب شدند.
او درباره نکات مورد توجه در انتخاب هنرمندان گفت: نخستین نکته برای ما آن بود که هنرمند ساکن ایران باشد. تقاضاهای زیادی از هنرمندانی که خارج از ایران زندگی می‌کنند و جایگاه تثبیت شده‌ای در هنر جهان دارند به دست ما رسید، اما ترجیح دادیم نماینده ایران، هنرمندی باشد که ساکن کشور است. نکته دوم اینکه می‌خواستیم حتماً یک بانوی هنرمند در این لیست وجود داشته باشد تا جهانیان بدانند که زنان همپای مردان در هنر ایران حضور دارند. نکته سوم آنکه مرکز هنرهای تجسمی در تمام فعالیت‌های خود تلاش می‌کند این پیام را انتقال دهد که ایران فقط تهران نیست، به همین دلیل برای ما اهمیت داشت که حتماً یک هنرمند شهرستانی نیز در این لیست حضور داشته باشد. بنابراین علی میرعظیمی از شهر اصفهان انتخاب شد که یک هنرمند جوان و با حرف‌های تازه است.
مظفری درباره موقعیت پاویون ایران در دوسالانه ونیز گفت: امسال پاویون ایران دارای موقعیت ممتازی است. در سال‌های گذشته این مشکل را داشتیم که پاویون ایران در دسترس نبود و خارج از شهر قرار داشت و علاقه‌مندان باید راه‌های طولانی را طی می‌کردند تا به آن دسترسی پیدا کنند. اما امسال پاویون ایران در یکی از بهترین مناطق شهر و بسیار نزدیک به میدان سن مارکو قرار دارد که مهمترین موقعیت شهر ونیز است و همه هنرمندان و گردشگران می‌توانند پاویون ایران را ببینند. برای معرفی و دیده شدن بهترین پاپیون نیز با یک تیم ایتالیایی که متشکل از افراد ایرانی است، قرارداد بسته‌ایم که مدیریت و معرفی پاویون ایران را بر عهده دارند.
کمیسیونر ایران در پاویون جمهوری اسلامی ایران در بیینال ونیز ادامه داد: علاوه بر آثار هنرمندانی که در پاویون عرضه می‌شود، کتاب‌هایی که در سال‌های گذشته بر اساس نمایشگاه‌های بزرگداشت هنرمندان ایرانی در موزه هنرهای معاصر تهران، منتشر شده است، به کتابخانه ونیز اهدا می‌شود و به این ترتیب معرفی هنر ایران در سطح گسترده‌تری به جامعه بین‌المللی انجام می‌شود.
او درباره انتخاب اسپانسر برای حضور ایران در بیینال ونیز گفت: برای انتخاب حامی مالی که بتواند در مورد تأمین هزینه‌های این رویداد به ما کمک کند، دقت زیادی صورت گرفت و سرانجام بانک آینده به خاطر پیشینه‌ای که در برگزاری نمایشگاه موزه لوور در تهران داشت و همچنین پیگیری جدی رویدادهای هنری توسط این مجموعه، انتخاب شد.
در ادامه این جلسه سه هنرمند به توضیح در مورد آثار خود پرداختند. رضا لواسانی با بیان اینکه کار بر روی چیدمان "زندگی" از سال‌ها پیش آغاز شده است و همچنان ادامه دارد گفت: این اثر مرتبط با زبان فارسی و شعر است و طراحی و ایده‌پردازی آن سال‌ها طی کشیده و بخش‌های مختلف آن را در نمایشگاه‌های گوناگونی ارائه داده‌ام. بیشترین تلاش من این است که در تصاویرم شعر و زبان فارسی را نشان دهم. این کار ابعادی در حدود ۱۷ متر دارد و با پاپیه ماشه و خمیر کاغذ کار شده است، زیرا مبحث بازیافت سال‌ها است که مورد توجه من قرار دارد.
پس از آن سمیرا علیخانزاده درباره اثر خود گفت: اثری که برای بیینال ونیز آماده کردم در ادامه کارهای قبلی من است که با عکس‌های قدیمی و چاپ دیجیتال روی توری فلزی کار شده است. در نمایشگاهی که دو سال پیش داشتم نمونه‌های دیگری از این مجموعه به نمایش درآمد و پس از آن که برای حضور در بیینال ونیز انتخاب شدم، همان ایده را به صورت گسترده‌تر اجرا کردم. این اثر راجع به نبودن آدم‌هایی است که تصویر آنها در کار دیده می‌شود. این کار با نام "شبح صلب خاطره" درباره نیستی و مرگ‌اندیشی است. این اثر دارای ۵ لت است که روی دیواری به طول ۱۱ متر نصب می‌شود و در آن چهره زنانی دیده می‌شود که روی لباس‌هایی از جنس توری فلزی چاپ شده‌اند.
علی میرعظیمی هم درباره اثر خود با نام "شاهد آواز" گفت: من به سینما علاقه زیادی دارم و از طرف دیگر با نوشتار بسیار در ارتباط هستم. به نظرم مدیوم هنرهای بصری؛ مابین سینما و نوشتار کار می‌کند. پروسه شکل‌گیری این اثر از سه سال پیش شروع شده و شاید در سال‌های آینده نیز ادامه داشته باشد و روی یک مفهوم سینمایی ادبی کار می‌کند که "شات- ریور شات" نام دارد، یعنی آن چیزی که تصویربرداری شده و برعکس آن. در این اثر خام بودن متریال بسیار مهم است و از مواد گوناگونی استفاده کرده‌ام و چیدمان نهایی در ابعاد سالن شکل می‌گیرد.
سام فرخی نماینده بانک آینده چه گفت؟
در ادامه سام فرخی با اشاره به مسئولیت اجتماعی بانک آینده و این نکته که حضور بانک آینده در عرصه فرهنگ و هنر امر تازه ای نیست، گفت: بانک آینده همیشه در صدد ایجاد فرصت‌های است که به نفع جامعه باشد. در چهار سال گذشته توجه به این نکته پر رنگ‌تر شده و مسئله آموزش و سلامت بسیار مورد توجه ما قرار گرفته و اقدامات مختلفی در این زمینه انجام شده است. در فرهنگ و هنر نیز همیشه نگاه ویژه‌ای داشتیم و برگزاری نمایشگاه موزه لوور در موزه ملی ایران، تجربه بسیار شیرینی برای ما بود و با توجه به بازخوردهای خوبی که از آن گرفتیم، مصمم شدیم که در این مسیر اتفاقات دیگری را رقم بزنیم.
فرخی ادامه داد: نوع نگاه بانک آینده در این زمینه ساختارشکنانه است و سعی می‌کنیم از رویکردهای متعارف فاصله بگیریم. البته با توجه به اینکه هنر خود ویژگی‌های ساختارشکنانه دارد، خواهش ما این است که نهادهای متولی در رویدادهای گوناگون برای هرچه بهتر برگزار شدن و تاثیر بهتر رویدادها در فرهنگ و هنر کشور و در داخل و خارج از آن، هر جا که لازم باشد ما را به عنوان همراه خود بدانند.
فرخی یادآور شد: از آذر ماه سال گذشته تفاهمنامه‌هایی با پایگاه میراث جهانی تخت جمشید نیز منعقد کردیم و از آنجایی که بازخوردهای خوبی از حمایت از میراث و گردشگری دریافت کردیم درصدد حمایت از هنرهای تجسمی نیز بر آمدیم.
نماینده بانک آینده خبر داد: در سیل اخیر ۲۵۰ میلیون تومان از سوی همکاران بانک آینده به هلال احمر اهدا شد تا در اختیار آسیب دیدگان از سیل اخیر قرار گیرد.
در ادامه جلسه مظفری درباره ارتباط آثار سه هنرمند در غرفه ایران گفت: وقتی بناست سخنی از زندگی گفته شود در اثر سمیرا علیخانزاده از گذشته وخاطره، در اثر رضا لواسانی از حال و امروز و شکوه زندگی و در اثر علی میر عظیمی از آموزش و فراگیری و آینده صحبت می‌شود. همه اینها در کنار هم مجموعه‌ای از زندگی را خواهد ساخت.
او با اشاره به اینکه ایران دارای ۲۸۰ متر فضای مسقف در پایون است، درباره هزینه‌های حضور ایران در این رویداد گفت: با توجه به اینکه این رویداد در مدت ۶ ماه برگزار می‌شود از هم اکنون نمی‌توانیم رقم مشخصی را اعلام کنیم، اما امسال با توجه به شرایط ارزی مدیریت شدیدی انجام شده تا با نهایت صرفه‌جویی هزینه‌ها، نیمی از هزینه ما در دوره گذشته باشد.
مظفری درباره جایگاه کیوریتور در این رویداد گفت: معمولا کشورها یک یا دو کیوریتور را معرفی می‌کنند و ما نیز قرار بود این رویداد را به شکل کیوریتوری برگزار کنیم. اما در این صورت انتخاب هنرمندان توسط کیوریتور انجام می‌شود و ما ترجیح دادیم این کار به صورت شورایی انجام شود. هیئتی متشکل از حسن سلطانی، فرح اصولی، امیر سقراطی، محسن سلیمانی، احسان آقایی، علی بختیاری و من، اعضای شورای انتخاب هنرمندان بودیم و در نهایت کار انتخاب سه هنرمند توسط آنها انجام شد.
مظفری ادامه داد: تا به حال سند بالادستی برای انتخاب هنرمندان وجود نداشته اما می‌توان برای دوره‌های بعدی فکری کرد تا آیین‌نامه‌ای تدوین شود که هنرمندان چگونه باید برای این رویداد انتخاب شود.
او در پاسخ به سوالی درباره عدم وجود آثاری با مدیوم‌های کلاسیک و هنر ایرانی در پاویون ایران گفت: جهان یک تصور رایج درباره هنر ایران دارد و معمولا آثار ایرانی را با نقش‌مایه‌های قدیمی می‌شناسند. اما در پارامترهای انتخاب هنرمندان برای این دوره، یکی از موارد مورد نظر ما این بود که هنرمند با زبان جهانی هنر صحبت کند و تصویری امروزی‌تر از هنر ایران را معرفی کند. همانطور که در آثار سال‌های اخیر بیینال ونیز مشاهده می‌کنیم معمولا آثار میان رشته‌ای در آن حضور دارند که زبان تازه‌ای در هنر دارند. به همین دلیل است که ما هم با زبان روز دنیا در این رویداد شرکت می‌کنیم.
در پایان جلسه مظفری ضمن تشکر از موسسه توسعه هنرهای معاصر که وظیفه سازماندهی برگزاری نمایشگاه را برعهده دارد گفت: ما در شرایط عادی نیستیم. برای اجاره فضا نیاز به قراردادهای بین‌المللی داریم اما عده زیادی با ما قرارداد نمی‌بستند. برای بیمه آثار، انتقال آثار، واریز وجه و... با مشکلات زیادی مواجه بودیم، اما در نهایت توانستیم همه مشکلات را پشت سر بگذاریم. اگر در شرایط تحریم نبودیم کارها خیلی ساده‌تر انجام می‌شد اما به لطف خدا و تلاش 6 ماهه همه دوستان توانستیم با افتخار پرچم کشورمان را در این رویداد بالا ببریم.
گفتنی است پنجاه و هشتمین بیینال هنر ونیز از ۲۱ اردیبهشت تا آذرماه در ونیز ایتالیا برگزار می‌شود.
