عاشقانه‌های کهن روی بوم تا تهی شدن کلمه از معنا / گالری گردی ایران آرت در 4 نمایشگاه
سارا ساسانی: در گالری‌گردی این هفته ایران آرت به نمایشگاه‌های گالری ساربان، طراحان آزاد، هما و سایه سر زدیم.
ایران آرت: نمایشگاه آثار ایرج اسکندری با عنوان «حکایت شیرین» در گالری ساربان، نمایشگاه علی شایسته با عنوان «یادِ موران» در گالری طراحان آزاد، نمایشگاه نقاشی‌های عذرا عقیقی بخشایشی با عنوان «سیاه بر تاریک» در گالری هما و نمایشگاه نقاشی‌های نغمه قربانی با عنوان «نقشِ بی‌گره» در گالری سایه؛ سوژه‌های این هفته گالری‌گردی ایران آرت هستند.
او از سال‌هایی دور حکایت می‌کند
«ایرج اسکندری نقاش معاصر ایرانی در سال‌های انقلاب به نقاشی فیگوراتیو و اجتماعی پرداخته و همچنین در همان دوران و در سال‌های جنگ به نقاشی دیواری با مضامین انقلاب و جنگ پرداخته است. او پس از دوران جنگ و در طول دهه 70 با تمرکز بر تاریخ نقاشی مدرنیستی به تجربیاتی در حوزه نقاشی انتزاعی پرداخت و با مطالعه بر نقوش و مضامین کهن، آثار نمادینی را طول دهه‌های بعد خلق کرد. ...»، بخشی از بیانیۀ نمایشگاه.
ایرج اسکندری با نقاشی‌های انقلابی‌اش شناخته شد و تصاویر خلق شده توسط او با مضامین مذهبی و اجتماعی همچنان در اذهان باقی مانده است. او در مجموعۀ اخیرش با عنوان «حکایت شیرین» به ترسیم اشعار نظامی از دل خسرو و شیرین و فرهاد پرداخته است.
در این نمایشگاه دو مجموعه آثار از نظر سبک وجود دارد؛ بخش اول به آثار انتزاعی او اختصاص دارد. آثاری که به طرح فرم‌هایی انتزاعی و رنگ‌هایی تکه‌ای می‌پردازد. او در همین بخش از آثار، سه اثر بزرگ با سه رنگ اصلی دارد که با قطعاتی در ابعاد مختلف از آینه‌های برش خورده، نقوشی را طراحی می‌کند و همچنین سه اثر در ابعاد کوچک از مجموعه «پنجره‌ها» که رنگ‌هایی درخشان بر روی پس‌زمینه‌ای سیاه به نمایش گذاشته شده است.
اما در بخش دیگر او آثاری را به نمایش گذاشته است که به نمایش عناصر انسانی در فضایی برگرفته از مینیاتور ایرانی پرداخته است. این آثار بر روی مواد سخت متشکل از چوب حکاکی شده است. او دو اثر نیز در ابعاد بزرگ دارد که از هر دو بخش تبعیت می‌کند. این دو اثر بر روی چوب با بافتی از کاه‌گل ساخته شده است اما با فیگور فضاسازی نشده و تنها فرمی است از یک در که کلونی بر آن آویخته شده است.
تعدادی اثر نیز در ابعاد کوچک با عنوان «منطقه البروج» که از نظر تکنیک بسیار شبیه به بخش دوم است، اما از نظر فرم و عناصر به کار رفته کمی متفاوت است. در این آثار عناصری انسانی با فرم‌های سخت هندسی به چشم می‌خورد که حکایت‌هایی از دوران گذشته را بازگو می‌کنند.
ایرج اسکندری در نقاشی‌هایش در بخش دوم به ترسیم آثاری پرداخته برگرفته از اشعار و حکایت‌های خسرو و شیرین و همچنین داستان فرهاد. او به نقاشی حکایت‌های شیرین در قالب فرم‌ها و تقسیمات هندسی و تخت‌نمای تک رنگ و آشکارای مدرنیستی پرداخته است اما فضاسازی آثار او برگرفته از هنر نگارگری است. شکل قرارگیری عناصر در تصویر، همگانی بودن منشاء نور و پرسپکتیو خاص هنر نگارگری، همه در این بخش از آثار اسکندری دیده می‌شود.
نمایشگاه آثار ایرج اسکندری با عنوان «حکایت شیرین» تا 5 آذر در گالری ساربان به نشانی خیابان سهروردی شمالی، هویزه غربی، نبش خیابان یوسفی، شمارۀ 130 ادامه دارد.
برای خودم می‌نویسم
علی شایسته در نمایشگاه جدیدش با عنوان «یادِ موران» برخورد متفاوتی با متریالش داشته او بر اثر تکرار نقوشی منظم، متکثر و متراکم به بافتی متشکل از خط و نقطه رسیده است که این نقوش هندسه‌ای شبیه به یک عبارت یا شکلی از یک عنصر عینی را ساخته‌اند.
او در بیانیۀ نمایشگاهش ذکر کرده که در سال‌های متمادی یادداشت‌های بسیاری برای خودش نوشته و بخشی از آنها را آرشیو کرده و این نمایشگاه در پی بازگشت او به این نوشته‌ها و ادامۀ نوشتن‌های شخصی است. او سعی کرده خطوطی را با تراکم و ریتمی پیوسته همچون حروف الفبا کنار هم گذاشته و طرحی از یک یادداشت طولانی و مستمر را ساخته است. علاوه بر آن در برخی آثار کلمات یا جملات مختصری را با این ترکیب مشخص و یا در دل این نقوش مکتوب کرده است؛ جملاتی همچون «کمکم کن»، «چقدهقشنگهدنیا»، «گوزیده باد اندر جهان هم در نهان هم عیان» و غیره.
انتظار می‌رود یادداشت‌های یک نقاش که با متریالی همچون بوم، رنگ و قلمو سروکار دارد همچون آثار شایسته مرکب بر روی پارچه‌های رنگی باشد تا ترکیب کلماتی روشن و خوانا.
علی شایسته در «یاد موران» ویدئویی را به نمایش می‌گذارد که در این ویدئو اشعاری با نوایی آرام خوانده می‌شود و حکایت موری را سر می‌دهد که توسط شخصی کشته می‌شود. این نقوش حکایت هزاران مورچه‌ای را دارند که در جهان وجود دارند و زندگی می‌کنند. مورچه‌هایی که در کنار اجتماع خود اشکال مختلفی را میسازند. این عناصر کوچک و جزئی در پیوستن با هم یک کل واحد و به هم وابسته را میسازند. این کل پیوسته فرمی از یکی از عناصر موجود در جهان را می‌سازد فرمی شبیه به یک حیوان، یک مکان یا یک انسان. این فرم از جزء به کل می‌رسد و پس از پیوستن موران از ماده تبدیل به صورتی موجود در جهان می‌شود.
نمایشگاه آثار علی شایسته با عنوان «یادِ موران» تا 6 آذر در گالری طراحان آزاد برپاست. گالری طراحان آزاد در میدان فاطمی، میدان گل‌ها، میدان سلماس، شمارۀ 5 قرار دارد.
سیاه مشق
نمایشگاه نقاشی خط عذرا عقیقی بخشایشی با عنوان «سیاه بر تاریک» در گالری هما برپاست. این نمایشگاه آثار اخیر عقیقی را در زمینه نقاشی حروف فارسی در بر دارد. عقیقی به نمایش و ترسیم حروفی به هم پیوسته می‌پردازد، این حروف ریتمیک و آهنگین گاهی به پایین می‌ریزند و گاهی به مرکز تصویر و گاه متلاشی و از مرکز به اطراف پراکنده می‌شوند.
نمایشگاه «سیاه بر تاریک» ترکیبی از حروف در ابعاد بزرگ است، این حروف در جایی تراکم می‌یابند و آنچنان در هم تنیده می‌شوند که سطحی از سیاهی را بر تیرگی میسازند. در اکثر آثار کنتراست بسیار زیادی میان دو سطح سفید و سیاه به چشم می‌خورد این سطوح متضاد بدون آمیختن به رنگی تنشی میان فضای مثبت و منفی ایجاد می‌کنند. اما در برخی دیگر علاوه بر نقش سیاه و سفید بر روی بوم تک رنگ‌های آبی و قرمز نیز دیده می‌شود که از میان حروف سیاه خودنمایی می‌کنند.
در بخشی از بیانیۀ نمایشگاه آمده است؛ «... سیاه مشق زاییدۀ ابتکار کتابت‌نویسانی بود که دریافته بودند در خلق نوشتار، زیبایی ارحج بر هر معنایی‌ست؛ برای ایشان توالی‌نویسی یا سوارنویسی کلمات ناب‌ترین صور نوشتن را نمایندگی می‌کرد ...» در اینجا فرم بر محتوا ارجحیت می‌یابد و این امر در تاریخ فرهنگی کشور ما امری بعید است چرا که همیشه محتوا بر صورت ارجح بوده است. «... سری «سیاه بر تاریک» را باید در امتداد این سنت مشاهده کرد، هنرمند در این دوره بر آن‌ست تا به جای پرداختن به شاعرانگی کلمات و ترکیبات تصویری، انتزاع و اتمسفر را جایگزین زیبایی‌نویسی کند و در این کنش تا آنجا پیش می‌رود که گاه به صفحات سیاه می‌رسد ...»
عقیقی در این آثار از سطح سفید شروع می‌کند و با استمرار و سیاه مشق کردن برخی از حروف، صفحه سیاه می‌شود و تنها گوشه‌هایی از خط کوفی در کنار آثار، قابل رؤیت است و امتداد حروف پر تکرار، پایان بخش سیاه مشق است.
نمایشگاه آثار عذرا عقیقی بخشایشی با عنوان «سیاه بر تاریکی» تا 6 آذر در گالری هما برپاست. گالری هما در خیابان کریم‌خان، خیابان سنایی، کوچه چهارم غربی، شمارۀ 8 واقع شده است.
نقاشی فرش
نمایشگاهی از نقاشی نقشه فرش در یک وایت باکس (گالری) می‌تواند جدید و غیر منتظره باشد. فرش در کشور ایران در طول تاریخ از اهمیت زیادی برخوردار است و نمایش نقشه‌های آن در یک فضای هنری نباید عجیب باشد اما از آنجایی که در تاریخ هنر جهان اسمی از هنرهای خاص بومی شرق به میان نیامده و آنها در نهایت در قالب هنرهای دستی قرار گرفته‌اند کمی بعید به نظر می‌رسد.
دو مسئله در اینجا مطرح می‌شود؛ اول اینکه تاریخ‌نویسان هنر که تماما غربی هستند، هنرهای کاربردی را در رسته هنرهای زیبا (فاین آرت) قرار نمی‌دهند و به گفتۀ کانت هنر باید فاقد هر نوع غایتی باشد و تنها برای حظ بصری ساخته شده باشد؛ بنابراین هنر کاربردی هنر محسوب نمی‌شود چون غایتی جز زیبایی دارد. دوم اینکه در ایران نیز نظریه‌پردازانی برای هنرهای کاربردی که در قالب هنر سنتی یا دستی خوانده و شناخته می‌شوند چندان نظریه‌ای را صادر نکرده و مکتوب زیادی ننوشته‌اند تا اینکه این دسته از هنرها از دهۀ 70 در دانشگاه‌ها در شاخۀ هنرهای سنتی تدریس می‌شود، نه حتی در قالب هنرهای زیبا.
بنابراین برگزاری نمایشگاه‌هایی با زمینۀ هنرهای سنتی در فضایی خاص هنرهای زیبا همچون گالری، می‌تواند کمی ساختارشکنانه باشد و جایگاه هنرهای دستی را کمی دچار تغییر کند.
نغمه قربانی در نمایشگاهی با عنوان «نقش بی گره» در گالری سایه به نمایش نقشه‌های فرش‌هایی دست می‌زند که در طول سال‌ها فعالیت او برای بافت فرش طراحی شده‌اند. او در این نمایشگاه نقشه‌های فرشی را که طراحی کرده در قالب اثر هنری به نمایش می‌گذارد. او در این آثار به طراحی نقوشی برگرفته از نقوش فرش منطقۀ قشقایی می‌پردازد. این نقوش اغلب سمبولیک و نمادین و برگرفته از نمونه‌های واقعی آن در طبیعت هستند، نقوشی از گیاهان خاص، درختان بلند و مردی سوار بر اسب.
قربانی در این نمایشگاه تعدادی اثر در ابعاد متفاوت به نمایش می‌گذارد این آثار از ترکیب‌بندی متفاوت از طرح‌های فرش هستند و بر خلاف فرش‌های ایرانی که اغلب مرکزگرا و متحد المرکز هستند؛ در برخی نقاط اثر، بخشی از یک بافت بزرگ‌تر در نقوش ترکیب‌بندی خاصی دارد و از قالب عمومی طرح‌های فرش ایرانی خارج شده است و همچون تابلوی نقاشی می‌ماند.
نمایشگاه نغمه قربانی با عنوان «نقش بی‌گره» تا 30 آبان در گالری سایه ادامه دارد. گالری سایه در خیابان کریم‌خان، خیابان سنایی، خیابان سیزدهم، شمارۀ 21 قرار دارد.
