قانون در برابر کپی‌کاری هنری / نظر غلامحسین امیرخانی، ابراهیم حقیقی و فرشید مثقالی دباره برخورد با متقلبین هنری
غلامحسین امیرخانی استاد خوشنویسی درباره برخورد با کپی‌کاران گفت: دولت و قوه قضاییه باید در مورد کپی آثار هنری با همکاری با کارشناسان هنری ورود کنند.
ایران آرت: حوزه هنرهای تجسمی چند سالی است با رونق گرفتن شرایط اقتصادی، دچار معزل کپی آثار هنری و مشکلات اصالت‌سنجی آثار هنرمندان فقید شده است. مسئله‌ای که این روزها سید مجتبی حسینی معاون هنری وزارت ارشاد را بر آن داشته که از مدیرکل مرکز هنرهای تجسمی بخواهد تا راهکارهایی قانونی برای برخورد با این موضوع را بررسی و اجرایی کند. نامه این مدیر دولتی باعث شده واکنش‌هایی مختلفی از هنرمندان را در رسانه‌ها درباره این موضوع را شاهد باشیم که نظرات متفاوتی در مورد ورود بخش دولتی به موضوع اصالت سنجی آثار هنری دارند.
بر همین اساس گفت‌وگو با غلامحسین امیرخانی، ابراهیم حقیقی و فرشید مثقالی درباره کپی آثار هنری داشته‌ایم که در ادامه می‌خوانید:
دولت و کارشناسان هنری در برابر کپی‌کاران
غلامحسین امیرخانی استاد خوشنویسی درباره برخورد با کپی‌کاران گفت: دولت و قوه قضاییه باید در مورد کپی آثار هنری با همکاری با کارشناسان هنری ورود کنند.
این چهره ماندگار هنر خوشنویسی درباره دستور معاون هنری وزارت ارشاد برای پیگیری کپی آثار هنری گفت: متاسفانه کپی آثار هنری سبب شده است در حوزه هنر هرج و مرج به وجود آید که باید هر چه سریع‌تر جلوی این هرج و مرج گرفته شود. دستور معاون هنری وزارت ارشاد شاید بتواند روزنه امیدی باشد ولی نیاز به پیگیری دارد تا به نتیجه دلخواه برسیم.
امیرخانی در ادامه بیان کرد: باید با تدبیر پیش رویم تا بتوانیم جلوی این مشکل بزرگ را بگیریم. مهم‌ترین کار این است که برنامه‌ریزی درست صورت گیرد. اگر بدون برنامه‌ریزی شروع کنیم مطمئن که بی‌فایده خواهد بود.
این خوشنویس افزود: حتما باید در این زمینه دولت و قوه قضاییه ورود کنند. زیرا تنها از این طریق می‌توانیم جلوی افراد متقلب را بگیریم. دولت می‌تواند این افراد را متوجه اشتباه‌شان کند و اگر متوجه نشدند باید جریمه‌های سنگینی برای آنها در نظر گرفته شود.
غلامحسین امیرخانی در ادامه تاکید کرد: همچنین در این زمینه دولت باید از حضور کارشناسان هنری استفاده کند، زیرا کارشناسان می‌توانند به راحتی تشخیص دهند که یک اثر هنری اصل یا کپی است. دولت و کارشناسان هنری در کنار هم می‌توانند در این کار مفید واقع شوند.
امیرخانی خاطرنشان کرد: متاسفانه خیلی‌ها موضوع ایده گرفتن از آثار هنری را با کپی کردن اشتباه گرفته‌اند و بعضی‌های دیگر از این موضوع سواستفاده می‌کنند یعنی زمانی‌که از آنها می‌پرسند چرا کپی کرده‌اند؟ می‌گویند در هنر معاصر موضوع ایده‌برداری از برخی از آثار هنری ممکن و پذیرفته شده است در صورتی‌که این افراد ایده‌برداری نمی‌کنند بلکه کاملا کپی می‌کنند و این کار دزدی است.
برای شناسایی آثار هنری نیاز به ورود دولت نیست
ابراهیم حقیقی اما درباره ورود دولت به موضوع برخورد با کپی‌کاران هنری نظر متفاوتی دارد؛ او معتقد است که به دیوار آویختن آثار هنری اصل، وظیفه گالری‌دار است و خریدار نیز باید از حضور کارشناسان خبره استفاده کند. در این میان دولت وظیفه‌ای در قبال خرید و فروش آثار کپی ندارد.
ابراهیم حقیقی درباره دستور برخورد با کپی کاران هنری گفت: من گمان نمی‌کنم بررسی اصالت آثار هنری کار نهادهای دولتی باشد. یک گالری‌دار باید آنقدر به کار خودش مسلط باشد که بتواند اثر اصل را از کپی تشخیص دهد. یادم می‌آید خیلی سال قبل جواز تاسیس گالری به هر کسی داده نمی‌شد. گالری دار یا باید تحصیلات هنری داشت یا تاریخ هنر و یا تجربه کافی و ثابت شده در زمینه هنر داشت.
وی افزود: شاید در این سال‌ها ملاک‌ها تغییر کرده که شاهد مشکلات زیادی در این عرصه هستیم. البته ممکن است گالری‌دار حرفه‌ای باشد اما به اندازه کافی وقت برای بررسی همه آثار نداشته باشد. اینجاست که در کنار خودش یک کارشناس هنری دارد که این مسئولیت مهم را به عهده می‌گیرد. گالری‌دار است که باید درک ارائه اثر هنری قابل نمایش برای ارتقای فرهنگ جامعه را داشته باشد. این وظیفه دولت نیست که در این باره دخالت کند.
این گرافیست مطرح کشورمان گفت: گالری‌دار باید به خریدار سرتیفیکیت بدهد. این وظیفه اوست یا اینکه باید اثر هنرمند شاخصی را بفروشد. در کنار این خود خریدار هم حتما به اصول کارش وارد است و باید بتواند تابلو یا مجسمه و یا هر اثر اصل دیگری را شناسایی کند.
حقیقی درباره هنرمندانی که در قید حیات نیستند نیز گفت: وزارت ارشاد می‌تواند در این زمینه مکان‌هایی را در نظر بگیرد که ضمانت لازم را به خریدار اثر هنری بدهند و او را مطمئن کنند که اثر اصلی یک هنرمند بزرگ را می‌خرد. وگرنه اصل و کپی بودن کار یک هنرمند تازه‌کار آنقدر مهم نیست که نیاز به دفتر و دستک و ساز وکار دولتی و اداری داشته باشد.
او درباره اتفاق‌های اخیر در دنیای هنر نیز گفت: واقعا این مسائل زیاد مهم نیست و نباید روی آن تاکید شود. این اخبار وقتی پر و بال پیدا کرد که پای یک هنرمند شناخته شده به میان آمد. نباید به دنبال وقوع یک چنین رخدادهایی سریع به فکر بگیر و ببند بیافتیم.
این هنرمند درباره نظر خودش توضیح داد: مخالف ورود دولت و نظام قضایی هستم چون همه چیز را پیچیده‌تر می‌کند. امروز شاهد سازمان یافتن گالری‌ها هستیم. گالری‌دارها کم کم به جایی رسیده‌اند که خط قرمز‌های نظام را شناخته‌اند و در انتخاب آثار هنری دقت می‌کنند و خودشان حدود را رعایت می‌کنند. این اتفاق‌ها خوب است و باید حمایت شود. حالا ناگهان با ورود دولت به بخش انتخاب اثر به خاطر تشخیص آثار اصل و غیراصل ممکن است خللی در این نظم پیش بیاید.
ابراهیم حقیقی گفت: یکی از مشکلات هنر این است که نمی‌توانیم تعریف درستی از دزدی اثر و ایده برداری ارائه دهیم. هیچ کجای دنیا هم این تعریف وجود ندارد. چون به محض اینکه یکی ادعا کند یک اثر دزدی است دیگری هم می‌تواند ادعا کند که اثر اقتباسی است. زیاد نمی‌شود به قانون‌مند کردن این تعاریف دل بست. جلوی سرقت را با قانون نمی‌توان گرفت. همه می‌دانند که کپی کردن اثر داوینچی یا پیکاسو جرم است و زندان و جریمه دارد. ولی باز هم در دنیا این کپی‌ها اتفاق می‌افتد و درباره آن فیلم ساخته می‌شود.
این هنرمند همچنین مهارت مجموعه‌داران را عامل مهمی در تعیین اصالت آثار هنری دانست و گفت: گرچه اصل این است که یک حراج بزرگ هنری آبروی خودش را به خاطر یک تابلو نمی‌برد ولی در کنار اعتمادی که یک خریدار به فروشنده دارد، می‌تواند از همراهی کارشناسان نیز استفاده کند تا احتمال خطا از بین برود.
ابراهیم حقیقی ورود اثر فیک به چرخه عرضه و فروش آثار تجسمی را ناشی از تشخیص درست گالری‌داران و کارشناسان هنری آنها دانست و این طور نتیجه گرفت: می‌توان در بررسی اثر هنری به دو عامل رسید، اول عقلانیت و درک خریدار و دوم حرفه‌ای بودن گالری‌دار، در این میان نظارت و حضور نهادهای دولتی نقشی ندارد.
کسانی که جعل می کنند باید مجازات شوند
فرشید مثقالی اما در این موضوع بیشتر با امیرخانی هم نظر است و معتقد است که دولت و قوه قضاییه هم باید در این زمینه به وزارت ارشاد کمک کنند.
فرشید مثقالی، تصویرگر و مجسمه‌ساز باسابقه گفت: دستور معاون هنری وزارت ارشاد برای رسیدگی به موضوع کپی آثار هنری در وزارت ارشاد خیلی خوب است فقط نباید در نیمه راه این اقدام را رها کنیم، زیرا بی‌نتیجه خواهد بود پس بهترین کار این است یا این کار را شروع نکنیم یا اگر شروع کردیم تا به نتیجه رسیدن هدف پیش رویم.
مثقالی در ادامه بیان کرد: به نظر من دولت و قوه قضاییه هم باید در این زمینه به وزارت ارشاد کمک کنند زیرا کسانی‌که جعل می‌کنند باید مجازات شوند. تا زمانی‌که دولت در این زمینه همکاری نکند نمی‌توانیم به نتیجه دلخواه برسیم.
فرشید مثقالی افزود: قوه قضاییه اگر ورود کند بسیاری از کسانی‌که کپی می‌کنند و اثر را به اسم خودشان می‌زنند حساب کار دست‌شان می‌آید. همچنین باید برای این افراد جریمه در نظر گرفته شود تا دیگر به سراغ این کار نروند.
مثقالی در ادامه تاکید کرد: به نظر من باید از حضور کارشناسان هنری هم در این موضوع استفاده کنند، زیرا این افراد اطلاعات دقیقی دارند و اگر یک اثر را ببینند سریع متوجه می‌شوند که اثر کپی یا اصل است. کارشناسان هنری اگر در این حوزه کمک کنند این کار به نتیجه می‌رسد. هنرمندان هم باید تلاش کنند تا مانند کشورهای دیگر به هدف‌مان برسیم.
فرشید مثقالی در پایان خاطرنشان کرد: البته بسیاری از این افراد که تخلف می‌کنند، معتقد هستند که در هنر معاصر موضوع ایده‌برداری از برخی از آثار هنری ممکن و پذیرفته است ولی این فکر اشتباه است، زیرا ایده‌برداری درست است ولی اینکه مانند یک اثر را کپی کنیم نادرست است.
این گزارش روز 25 مهرماه درروزنامه شرق منتشر شده است.
