بازی سرنوشت در آثار مهرداد ختایی

ختایی عقیده دارد تک تک نقاشی‌های این مجموعه در معنایی مجرد از کلیت این مفهوم نیز قابل خوانش هستند.

ایران‌آرت: این روزها نمایشگاه آثار مهرداد ختایی با عنوان «حکم» در گالری ماه برپاست. مجموعه ای نقاشی و چیدمان که همگی حول یک ایده محوری شکل گرفته‌اند به طوری که ختایی معتقد است کسی که یک اثر از این نمایشگاه را به خانه می برد باید با ایده کاملی که پشت خلق این مجموعه است، آشنا باشد.

مهرداد ختایی درباره مجموعه جدید خود گفت: این مجموعه در ادامه مجموعه قبلی من که با عنوان «چرنویل» برپا شد، خلق شده است. در آن مجموعه نیز یک آرمان شهر ایده آلی ساخته می شود و در آن فضای ایده آل، حادثه چرنویل رخ می دهد. من در آن مجموعه پیرامون این موضوع اتودهایی زدم و شروع به کار کردم و در انتها به یک مقوله قدیمی که فلسفه جبر و اختیار است، رسیدم.

وی ادامه داد: در این نمایشگاه استارت اصلی کارهایم از بازی های معروف در دنیای گیم شروع شد. یک بازی هم وجود دارد که معنایش می شود حکم و سرنوشت. اشاره حکم به آن نتیجه اصلی است که حاصل می شود. خیلی خلاصه بخواهم حرفم را بگویم باید اشاره به چیدمان نمایشگاه داشته باشم. در این چیدمان شیر آب فرسوده ای را مشاهده می کنید که از دل دیوار بیرون آمده و جلبک بسته است و ۵ جاصابونی فسیل شده نیز وجود دارد. در این چیدمان، تخم مرغ شانسی ها را می بینید که داخل آنها اشیا دیده می شود که در واقع از دل دیوار و شیر آب یک اهدایی به اسم تخم مرغ شانسی به مخاطب پیشنهاد می شود که گویی یک سورپرایز است اما در حقیقت اینها به صورت سری در کارخانه ساخته شده اند و داخلشان از قبل چیزهایی گذاشته شده است. این چیدمان در انتها تبدیل به موجودیت های بایگانی شده می‌شود.

این نقاش در گفت و گو با مهر، با اشاره به اینکه نقاشی های این مجموعه نیز ادامه همین تفکر را پی می گیرد، بیان کرد: مخاطب هنگام دیدن آثار نقاشی، بعد از دیدن پرتره سوم دیگر می داند در پرتره بعدی با چه چیزی روبرو خواهد شد. می داند جای المان ها کجاست، پرتره اصلی کجای تابلو قرار می گیرد و حالت چهره احتمالا چگونه است. این از ضعف خالق اثر نیست بلکه یک بیانیه را اعلام می کند.

ختایی در پاسخ به این سوال که تک تک نقاشی‌ها در معنایی مجرد از کلیت این مفهوم نیز قابل خوانش هستند، گفت: هر اثر هنری باید بتواند در یک کلیت و به صورت مجزا دارای معنا و تاویل باشد. پرتره ها حسی از افسردگی را دارند و گویی مجرمینی هستند که مقابل دوربین پلیس ایستاده اند تا عکسشان گرفته شود. این تابلوها به شکل مجزا قابل تاویل هستند اما نکته در این است که اگر شخصی می خواهد یکی از تابلوهای این نمایشگاه را به صورت مجزا به خانه اش ببرد، بهتر است نگاه و خوانش کلی از نمایشگاه داشته، چیدمان را دیده باشد و حتی استیتمنت نمایشگاه را داشته باشد.

وی درباره اینکه چقدر مخاطب امروز چنین برخوردی با اثر هنری دارد، اظهار کرد: من این نمایشگاه را به لندن هم خواهم برد و بازتاب آن نمایشگاه برایم مهم است که یکی از دلایلش همین قیاس خواهد بود. متاسفانه در داخل کشور مطالعه قبلی میان مخاطبان زیاد اهمیت ندارد. خیلی ها روز افتتاحیه درباره چرایی استفاده از تخم مرغ شانسی می پرسیدند در حالیکه حتی استیتمنت را هم نخوانده بودند. مخاطب ما برای نمایشگاه تخصصی و مفهومی آموزش دیده نشده است و بیشتر خریداران آثار هنری نیز به عنوان ارز به آن نگاه می کنند یعنی اثر هنری را می خرند تا وقتی یورو گران شد آن را بفروشند.

ختایی در پایان از آماده سازی یک مجموعه نمایشگاهی چاپ دستی خبر داد که احتمالا کار اتمام آثار آن یک سال به طول خواهد انجامید.