گزارشی تکان‌دهنده از کودکانی برای نمایش جنسی
همین دنیا و وسعت و شگفتی است که رو درروی با آن خیلی از خانواده‌ها را نگران کرده است. این‌که در این دنیا چه می‌بینند و چه پنجره‌هایی رو به شگفتی برایشان باز می‌شود. پدر و مادرها شاید بتوانند به‌طور فیزیکی از فرزندانشان در مواجهه با خطر مراقبت کنند اما خطر فضای مجازی را چطور می‌توان برای همیشه از بین برد؟ چطور می‌توان به کودکان آگاهی داد و آنها را در این دنیای بزرگ و شبکه جهانی امن نگه داشت؟
سوءاستفاده جنسی مجازی از کودکان
هرگونه عمل جنسی که توسط شخص دیگری به کودک تحمیل شود، تحت عنوان خشونت و سوءاستفاده از کودک مطرح است. سوءاستفاده به دو نوع فیزیکی و غیرفیزیکی قابل دسته‌بندی است. مثلا از کودک می‌خواهند جلوی دوربین با لباس نامناسب یا حتی برهنه ژست بگیرد و برای آنها بفرستد. نام این عمل تجاوز مجازی است. تجاوز مجازی‌ای که ممکن است به تجاوز فیزیکی هم ختم شود.
از کودک خواسته می‌شود در مقابل دوربین رایانه‌اش ژست‌های مشخصی را بگیرد و در حین آن‌که فرد متخلف درحال تماشا است، کودک مجبور به سوءاستفاده فیزیکی از خویش می‌شود، این عمل گونه‌ای نوین از تجاوز فیزیکی است که روانشناسان آن را تجاوز مجازی می‌نامند. آمارهای کشورهای مختلف نشان می‌دهد که بهره‌کشی از کودکان برای نمایش جنسی به‌طور چشمگیری افزایش یافته است، اگر چه تعداد دقیق آن نامعلوم است، اما تخمین زده می‌شود که میلیون‌ها تصویر و فیلم مربوط به سوءاستفاده از کودکان، نمایش کودک درحال انجام اعمال واقعی یا شبیه‌سازی، در فضای مجازی اینترنت درحال پخش است. از سوی دیگر، تفاوت‌های عمده جنسیتی بسیار قابل مشاهده است، در اکثر موارد، دختران قربانی هستند و مردان به‌عنوان متجاوزگران، اگر چه داده‌های قابل مقایسه‌ای نیز در مورد خشونت جنسی علیه کودکان پسر و مقاربت جنسی تحمیلی در میان کودکان پسر نیز موجود است.
در این اقدامات معمولا فرد متجاوز از در دوستی با کودک وارد می‌شود و سعی می‌کند اعتماد او را جلب کند. آمار نشان می‌دهد که گزارش‌های مربوط به سوءاستفاده جنسی از کودکان به‌طور چشمگیری در بیشتر کشورها افزایش داشته و جرایم گزارش شده به پلیس، فقط بخش کوچکی از این جرایم را نشان می‌دهد. بنابراین بیش از قبل نظارت و کنترل والدین را در استفاده کودکان از اینترنت جدی و ضروری می‌کند.
خانواده‌ها در کنترل سوءاستفاده نقش اصلی دارند
اینترنت دنیای دیجیتالی است اما با ساکنانی از مردمان واقعی! والدین معمولا اجازه نمی‌دهند کودکشان در شهر گم شود یا با غریبه‌ای همکلام و هم‌مسیر شود، اگر چه این اصل را هرگز در فضای مجازی و اینترنت جدی نمی‌گیرند. کودکان ساعت‌های متمادی در فضای مجازی با آشنا و غریبه، نه‌تنها همکلام می‌شوند بلکه حتی از رازهای مخوف زندگی‌شان و سوالات درگیر ذهن‌شان نیز با دیگران ناآشنا صحبت می‌کنند، دیگرانی که ممکن است چون صیاد تور صیدشان را پهن کرده باشند و در پی طعمه‌ای آماده، با هزاران ترفند ممکن و ناممکن در کمین نشسته باشند، معمولا سوداگران اینترنتی مهمترین نیازهای بشری را حربه مناسبی برای دستیابی به اهداف‌شان می‌پندارند، نیاز به تأیید و دیده شدن ازجمله آنها است.
همان‌طور که نمی‌گذاریم کودکان‌مان تنها در شهر راه بروند، نباید بگذاریم در فضای اینترنت هم تنها بمانند. تعیین پیش‌شرط‌‌ها برای استفاده امن و بهینه از اینترنت بسیار لازم و ضروری است، به همین دلیل مهم است که کنار کودک باشید، با علاقه نشان دادن خود و درگیر شدن، می‌توانید به کودک آموزش دهید که اینترنت فضایی است که ما با آنها سهیم هستیم، به همین دلیل اگر دنیای مجازی‌تان را با کودک سهیم شوید، بی‌تردید راحت‌تر می‌توانید درباره تجارب اینترنتی، چه مثبت و چه منفی، با کودک صحبت کنید. یک راه خوب برای سهیم شدن در اینترنت، انتخاب بازی‌ها، نرم‌افزارها و فیلم‌ها است، اجازه دهید آنچه را که در بازی یا فیلم می‌گذرد به شما نشان دهد و یا درباره آنها حرف بزند، اگرچه همیشه لازم است به محض کشف بازی، فیلم و یا چیزهای جالبی در تلفن‌های هوشمند، تبلت و رایانه کودک، وارد جریان شده و درگیر موضوع شوید.
روش‌هایی برای جلوگیری از سوءاستفاده جنسی از کودکان در اینترنت
روش‌های مختلفی برای ایمن نگه داشتن کودکان هنگام حضور آنها در فضای مجازی وجود دارد. بی‌تردید، یکی از موثرترین روش‌ها در این زمینه آموزش آنها از سنین پایین و آشنایی و افزایش آگاهی کودکان درباره خطراتی است که امکان مواجه شدن با آنها در فضای مجازی وجود دارد.
همچنین، کودکان باید چگونگی شناسایی این تهدیدها و خطرات و اقدام‌های ضروری برای مقابله با آنها را فرا بگیرند. منابع آموزشی مناسبی برای والدین، معلمان و حتی خود کودکان وجود دارند که ابعاد مختلف ایمنی کودکان در فضای آنلاین را پوشش می‌دهند.
برای آموزش و افزایش آگاهی کودکان درباره فضای مجازی می‌توانید مجموعه‌ای از قوانین پیرامون استفاده از اینترنت، ایمیل و پیام‌های مختلف را تنظیم کنید. کودکان باید مسئولیت‌پذیری در قبال اقدام‌هایی که انجام می‌دهند را فرا گرفته و حس قضاوت و داوری را در خود بهبود ببخشند.
بی‌توجهی لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان به سوءاستفاده مجازی
قانون حمایت از کودکان و نوجوانان مصوب سال ١٣٨١ نیز به برخی از سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان اشاره کرده است. در ماده ٣ این قانون آمده است: هرگونه خرید، فروش، بهره‌کشی و بکارگیری کودکان به منظور ارتکاب‌اعمال خلاف از قبیل قاچاق، ممنوع و مرتکب حسب مورد علاوه بر جبران خسارات وارده به ٦ماه تا یک‌سال زندان و یا به جزای نقدی از ١٠میلیون ریال تا ٢٠میلیون ریال محکوم خواهد شد.
علاوه بر این در ماده ١ این قانون نیز سن قانونی کودکان و نوجوانان را ذکر کرده است: کلیه اشخاصی که به سن ١٨سال تمام هجری شمسی نرسیده‌اند از حمایت‌های قانونی مذکور در این قانون بهره‌مند می‌شوند.
ماده ٢ قانون حمایت از کودکان و نوجوانان نیز به خشونت‌ها و آزارهای کودکان پرداخته است. در این ماده آمده است: هر نوع اذیت و آزار کودکان و نوجوانان که موجب شود به آنان صدمه جسمانی یا روانی و اخلاقی وارد شود و سلامت جسم یا روان آنان را به مخاطره اندازد ممنوع است.
اما در ماده ٤ که می‌توان با استناد به آن، سوءاستفاده‌های جنسی کودکان را نیز در نظر گرفت به شکنجه‌های روحی نیز اشاره کرده است. بسیاری از روانشناسان و کارشناسان بر این باورند که سوءاستفاده‌های جنسی از کودکان باعث پدید آمدن مشکلات روحی و روانی در آنها می‌شود. در این ماده نیز ذکر شده است: هرگونه صدمه و اذیت و آزار و شکنجه جسمی و روحی کودکان و نادیده گرفتن عمدی سلامت و بهداشت روانی و جسمی و ممانعت از تحصیل آنان ممنوع و مرتکب به ٣ماه و یک روز تا ٦ماه حبس و یا تا ١٠میلیون ریال جزای نقدی محکوم می‌شود.
همچنین ماده ٥ این قانون کودک‌آزاری را از جرایم عمومی دانسته و احتیاج به شکایت شاکی خصوصی ندارد.
لایحه حمایت از کودکان و نوجوانان سال ١٣٨٣ هجری شمسی نیز هرزه‌نگاری را استفاده از کودکان و نوجوانان در تهیه و تولید هر نوع تصویر یا محتوای واقعی یا مجازی که در آن فعالیت جنسی، اندام جنسی یا برهنگی کودکان و نوجوانان برای مقاصد جنسی به نمایش گذاشته می‌شود؛ تعریف کرده است.
سیر زمانی قانونگذاری کیفری در زمینه هرزه‌نگاری حاکی از این است که «قانون جرایم رایانه‌ای» مصوب سال ١٣٨٨ (مواد ٧٢٨ به بعد قانون مجازات اسلامی) به اراده واقعی قانونگذار نزدیک‌تر است. با توجه به تبصره ١ و ٤ ماده ١٤ این قانون، می‌توان جدیدترین تعریف مقنن از هرزه‌نگاری را تهیه محتویات و آثار مبتذل یا مستهجن دانست. «مبتذل» به مفهوم داشتن صحنه و صور قبیحه و «مستهجن» به مفهوم تصویر، صورت یا متن واقعی یا غیر واقعی یا متنی است که بیانگر برهنگی کامل زن یا مرد یا اندام تناسلی یا آمیزش یا عمل جنسی انسان باشد. همچنان واژه نامفهوم و مبهم «صور قبیحه» و بی‌توجهی قانونگذار به حمایت از کودکان پابرجاست.
بسیاری از کشورها به موضوع سوءاستفاده مجازی عکس‌العمل نشان داده‌اند
اما کشورهای پیشرفته درباره این موضوع به شدت تحقیقات گستره انجام داده‌اند و در لوایح و پروتکل‌های مختلف آن را به تصویب رسانده‌اند و برایش مجازات‌هایی نیز در نظر گرفتند و تعریف مشخص برای آن را ثبت کرده‌اند.
اینترپل، هرزه‌نگاری کودک را به نمایش گذاشتن استثمار جنسی کودک با تمرکز بر نمایش اندام جنسی یا فعالیت جنسی کودک تعریف کرده است.
پروتکل اختیاری کنوانسیون حقوق کودک نیز در زمینه فروش، فحشاء و هرزه‌نگاری کودکان در سال ٢٠٠٠ میلادی، هرزه‌نگاری را هرگونه نمایش مشارکت کودک در فعالیت جنسی به گونه‌ای واقعی یا شبیه‌سازی شده یا نمایش اندام جنسی کودک با اهداف جنسی؛ با هر وسیله‌ای تعریف کرده است.
همچنین کنوانسیون ١٨٥ شورای اروپا در زمینه جرایم مجازی/ بوداپست، در‌سال ٢٠٠١ میلادی با ارایه تعریفی جامع‌تر، هرزه‌نگاری کودک را تصاویر و نمایش دیداری هرزه‌نگارانه تشریح کننده موارد ذیل می‌داند:
- کودک یا فردی که کودک قلمداد می‌شود درحال انجام عمل جنسی است؛
- تصاویر واقعی وانمود کند که کودکی درحال انجام اعمال صریح و آشکار جنسی است.
اما قانونگذار در ایران در هیچ یک از متون قانونی واژه «هرزه‌نگاری» را به کار نبرده است. در قانون مجازات اسلامی عبارات «جریحه‌دار کردن عفت و اخلاق عمومی» و «منافی عفت عمومی» به این معنا به کارگرفته شده است. در فصل هجدهم قانون مجازات اسلامی تحت عنوان «جرایم علیه عفت و اخلاق عمومی» به‌طور ضمنی هرزه‌نگاری را ساختن نوشته یا طرح، گراور، نقاشی، تصاویر، مطبوعات، اعلانات، علایم، فیلم، نوار سینما یا به‌طور کلی هر چیزی دانسته است که عفت و اخلاق عمومی را جریحه‌دار کند.
