گزارش ایران‌آرت از مدرسه‌ای که هنر را با زندگی روزمره کلید زده است
چگونه می‌توان یک روزه کارآفرین شد؟
ما استفاده از تکنیک را یاد می‌دهیم تا هنرجو با استفاده از الگو بتواند زودتر به درآمد برسد. این نیز انگیزه بیشتری برایشان ایجاد می کند که کار کنند
ایران‌آرت، نگار حسینخانی: شناخت ما از آنها، از برنامه شاد و بازارچه خیریه‌ای شروع شد که در آن می‌شد چیزهایی خرید که نه تنها زیبا بود که کاربرد روزانه داشتند و خیال خریداران را از این راحت می‌کرد در کنار رفع نیازشان، به عده‌ای نیز با خرید، کمک خواهند کرد. در یکی از خیابان‌های منتهی به خیابان میرداماد مدرسه‌ای است که هنرجویانش می‌توانند علاوه بر یادگیری هنری کاربردی مشاغل جدیدی برای خود ایجاد کنند. خودشان مدرسه صدایش می کنند، اما شاید بهتر باشد آنان را در قالب موسسه یا کارگاهی معرفی کرد که ماحصل کار هنرجویانش در فروشگاه‌های مجازی فروخته می‌شود، در نمایشگاه و بازارچه‌ها به نمایش درمی‌آید یا با سیاست‌هایی که هر هنرجو در فروش آثار خود به کار می‌گیرد، به شکل بازاریابی‌های شخصی به فروش می‌رسد. آنچه برای ما در شرکت این مراسم مهم بود، ایجاد فضایی از سوی اعضای این موسسه برای کسانی بود که با مبلغ کمی می‌توانستند در سریع‌ترین زمان ممکن کارآفرین شوند. البته شاید مهم‌تر از آن دغدغه کارآفرینی گروهی دختر و زن جوان برای بهتر زیستن زنان دیگر این شهر نیز یکی از دغدغه‌های این گزارش نیز به حساب بیاید.
بازارچه بهانه دوستی با کارآفرینان
موسسه بهشت امام رضا(ع)، همان موسسه مربوط به 146 کودکان کار که زیر نظر اصلان یوسفی از آنان حمایت روحی و مالی می‌شود، مسبب راه افتادن بازارچه خیریه‌ای در مدرسه هنرجویان «ناربن» بود. شاید داستان آن کودکان فرصت دیگری را بطلبد، اما داستان این گزارش حمایت مدرسه‌ای هنری از کودکان آن موسسه است. به تازگی موسسه هنری نارین بازارچه خیریه‌ای در دو روز برگزار کرد؛ بازارچه‌ای پر از دست سازهای زیبا و کاربردی. ناربن شاید چندان ماهیت مدرسه نداشته باشد و بیشتر بتوان آن را موسسه‌ای هنری دانست که به هنرجویانش، کارهای هنری کاربردی آموزش می‌دهد. از این رو ثبت‌نام در این موسسه، آغاز راه برای کارآفرینانی خواهد بود که می‌خواهند کسب و کارهای کوچکی برای خود راه‌اندازی کنند. کارگاه‌های یک روزه با شعار «بساز و ببر، و بدوز و ببر» شاید جذاب‌ترین کار این موسسه باشد. کارگاه‌هایی چند ساعته در یک روز با مبالغ اندک که می‌تواند راهی برای قدم در حوزه کارآفرینی به حساب بیاید. معمولا شاگردان در این کارگاه‌های یک روزه کار خود را هم‌زمان با استاد پیش برده و آماده کرده و با خود می‌برد. در این کارگاه‌ها به شکل کاربردی هنر به شکلی آموزش داده می‌شود که هنرجو بتواند آن را بارها بساز و بفروشد و چه بسیار کسانی بوده‌اند که با گذراندن دوره‌ای سه ساعته برای خود کسب و کاری راه انداخته‌اند.
داستان بازارچه‌ای به نفع کودکان بهشت امام رضا(ع)
6 غرفه یا میز در حیاط، که بزرگ‌ترین آن مربوط به آثار هنرجویان موسسه است. غرفه‌های دیگر مربوط به دیگرانی است که با دیدن فراخوان این موسسه در بازارچه شرکت کرده‌اند. هیچ مبلغ اولیه‌ای از هیچ غرفه‌ای گرفته نشده و قرار است 20 درصد فروش هر میز به کودکان موسسه بهشت امام رضا(ع) تعلق بگیرد. میز موسسه مربوط به آثاری چون جعبه‌های کاغذی، ویترای، کوئیلینگ، زیورآلات رزین و سبدهای تریکو بود و دیگر میزها دریم‌کچر (دست‌ساز سرخپوستان بومی)، زیورآلات چوبی، کیف‌های نمدی، دیوارکوب و عروسک‌های پارچه‌ای می‌فروختند. مرجان دادگر، مدیر این موسسه می‌گوید: «در ابتدا فکر کردیم ما چه کمکی می‌توانیم به این بچه‌ها بکنیم؟ یا باید به آنان آموزش رایگان می‌دادیم در همان قالب کارآفرینی که کار این مدرسه است یا کمک مالی می‌کردیم. با توجه به مسافت زیاد این موسسه به موسسه بچه‌ها و ناممکن بودن حضور آنان در کلاس‌ها، تصمیم گرفتیم در حمایت مالی از آنان بازارچه‌ای راه‌اندازی کنیم.» این نخستین بازارچه‌ای است که مدرسه ناربن به شکل مستقل برگزار کرده است. قرار شده درصدی از فروش این بازارچه به موسسه بهشت امام رضا(ع) تعلق بگیرد. پیش از این ناربن، در سه بازار و نمایشگاه شرکت کرده بود؛ یکبار خیریه تلاش مخصوص کودکان کار و بار دیگر نمایش آثار هنرجویان در حیاط مدرسه و نمایشگاه خیریه‌ای در نوروز در فرهنگسرایی در منطقه. اما دادگر معتقد است به استثنای این بازارچه باقی نمایشگاه‌ها و بازارچه‌ها چندان عایدی نداشته‌اند. تجربه اول برای برگزاری یک بازارچه خیریه به زعم مسببان آن تجربه شاد و بسیار دلچسبی بوده است. ساعت بازدید 10 صبح تا 7 و نیم عصر بود که در روز دوم ساعت بازارچه تا 9 و نیم شب تمدید شد. میانگین بازدید 300 نفر بود و در پایان دو روز اعلام شد که بازارچه 5 میلیون و 300 هزار تومان کالا به فروش رسانده که 20 درصد آن به بچه‌های بهشت امام رضا(ع) تعلق خواهد گرفت. بیشترین کالاهای خریداری شده نیز مربوط به جعبه‌های پارچه‌ای و زیورآلات چوبی بود.
امید جای همه ناامیدی‌ها را پر کرد
مرجان دادگر، متولد 1360 است و لیسانس مدیریت صنعتی و کارشناسی ارشد رشته آی‌تی است. می‌گوید معلم بوده و در موسسه زبان و فراگیری پیام نور کار می‌کرده است. وقتی دو سال پیش این ساختمان را اجرا کرده، شرایط بدی داشته است، حتی به این فکر کرده عطای این کار را به لقایش ببخشد و دیگر از جیب هزینه نکند. اما ناگهان ورق سرنوشت برمی‌گردد. او می‌گوید: «پشیمان شده بودم. هرکس به اینجا سر می‌زد یا برای پرسیدن آدرس می‌آمد یا اشتباهی آمده بود. دیگر نمی‌توانستم اجاره خانه را بدهم. تا این‌که با همفکری برادرزاده‌ام، تصمیم گرفتیم در کلاس‌های هنری کاربردی شرکت کنیم. هر دو به کلاس می‌رفتیم تا در یادگیری چیزی از قلم نیفتد. کم‌کم با همین شیوه کلاس‌هایی دایر کردیم و معلم و هنرجو جذب شد. شاید اعتماد مردم به ما از آنجا شروع شد که هر آنچه می‌دانستیم می‌آموختیم و هنرجویان‌مان را رها نمی‌کردیم.» اکنون اما در موسسه او 13 استاد تمام وقت و 6 پرسنل به شکل دائم فعالیت می‌کنند و هر ترم که به مدت 6 هفته است 400 هنرجو دارد. او معتقد است: «هنر همیشه برای متفاوت بودن جای کار دارد و به نظرم هرکس باید سهم خود را در این‌باره ادا کند. این البته جدای آن است که رشته‌های هنری معمولا برای زنان بسیار مناسب است. این که زنان بتوانند کارآفرین باشند برایشان اعتماد به نفس می‌آورد و ما وظیفه‌مان این است که از یکدیگر حمایت کنیم.» شاید کمتر هنرجویی بداند که دادگو خودش ادمین کانال های تلگرامی و مجازی موسسه است. کسی که جوابگوی همه سوالات هنرجویان است و در هیچ مرحله‌ای آنان را رها نمی‌کند.
فروش کار هنرجویان به صورت مجازی انجام می‌شود و دادگو می‌گوید همه این روش‌ها برای فروش و عرضه محصول نیز به افراد آموزش داده می‌شود؛ از این‌که عکس‌های باکیفیتی از محصولات خود بیندازند تا فعالیت‌هایشان در محیط‌ها و فضاهای مجازی. در این دو سال فعالیت‌شان به جایی رسیده است که از شهرستان‌ها به موسسه می‌آیند تا در شهرهای خود کارآفرین باشند.
برنامه کارگاه‌های یک روزه برای مناطق محروم
کار آنان اما به همین‌جا ختم نمی شود. موسسه گاهی کارگاه‌های رایگان برگزار می‌کند و برنامه‌هایی برای گسترش این فکر در شهر دارد. این موسسه پیش از عید کارگاه‌های رایگان دو ساعته‌ای مخصوص چیدن سفره هفت‌سین و هدیه‌های عید برگزار کرد. در این کارگاه‌ها هنرجویانی بودند که بعدها به مدرسه مراجعه کردند و گفتند با آموزش در این کارگاه کاری راه انداخته و کارت‌پستال‌های کوئیلینگ (ملیله کاغذی) درست می‌کند. کارگاه‌های یک روزه رزین نیز 200 هنرجو داشت که بسیاری از آنان در حال کسب درآمد هستند. 95 درصد هنرجویان زنان خانه‌داری هستند که دوست دارند درآمدی داشته باشند. برخی کارگاه‌ها رایگان برگزار می‌شود، اما کارگاه‌های دیگر نیز چندان هزینه‌ای ندارد. دادگو می‌گوید: «گاهی محصولی که هنرجو در کارگاه درست می کند، اگر بخواهد بفروشد هزینه کارگاهش را نیز درآورده است.» کلاس‌ها موسسه اما شامل ساخت جعبه‌های پارچه‌ای، کاشی شکسته یا همان معرق کاشی، ویترای، نقاشی روی پارچه، گلدوزی با دست، سرمه‌دوزی، کارگاه زیورالات رزین، کوئیلینگ، بافت سبدهای تریکو در ترم‌های 6 جلسه، هفته‌ای یکبار و کارگاه‌ها شامل نقاشی روی کیف و کفش و سنگ و یک روزه برگزار می‌شود. اما موسسه برای روزهای آتی خود نیز برنامه‌هایی دارد. دادگو می گوید: «بعد از ماه رمضان قرار است از طرف موسسه به مناطق محروم شهر برویم و کارگاه های یک تا دو روزه در این مناطق برگزار کنیم. در این کارگاه‌ها به زنان و دختران می‌آموزیم چطور کارآفرین شوند و محصولی تهیه کنند که در بازار به راحتی به فروش برسد.»
به کالا و تولید ملی توجه کنیم
یکی از آموزش های این موسسه به هنرجویانش بافت سبدهای تریکویی است. سبدهایی که در ایران با قیمت بالایی به فروش می رسند. مدیر این موسسه می‌گوید: «سبدهای تریکویی در ایران بسیار مد شده است. سبدهایی که از پسماندهای پارچه‌های تریکوی ترکیه بافته می‌شود. پارچه‌هایی گران‌قیمت با رنگ‌بندی محدود که بسیار سخت پیدا می‌شوند. با تولیدکننده‌ای صحبت کردیم که چنین کلاف‌هایی با تریکوهای ایرانی برایمان درست کند. تریکوهایی با تنوع رنگی بالا و جنس ایرانی که کیلویی 8 تا 10 هزار تومان ارزان‌قیمت‌تر است. به همین نسبت ارزان‌تر فروخته خواهد شد. از آنجایی که پیش از این برای هنرجویان هزینه کلاف بالا بود با احتساب اضافه کردن حق‌الزحمه قیمت کالا بالا می‌رفت، اما اکنون چنین نیست.» خیلی از هنرجویان معتقدند در این کلاس و کارگاه‌ها بیش از آنچه هزینه کنند خدمات می‌گیرند. دادگو می گوید: «شاگردان هیچ‌گاه رها نمی‌شوند حتی اگر در کارگاه‌های یک روزه شرکت کرده باشند. هر کارگاه یک گروه تلگرامی دارد که تا یک ماه فعال است تا ایراد هنرجویان را بر طرف کرده و اگر کسی جنسی ارزان قیمت‌تر برای ساخت آن هنردستی پیدا کرد به دیگران نیز معرفی کند. ما همیشه همراه هنرجویان‌مان هستیم. همیشه و به صورت آنلاین سوالات‌شان را پاسخ می‌دهیم و در نیمه راه رهایشان نمی‌کنیم.» معمولا پیش از شرکت در هر کلاس یا کارگاه به هنرجویان مشاوره رایگان داده می‌شود تا اگر هنری به درد کسی نمی‌خورد و با خواسته‌هایش منطبق نیست برایش هزینه نکند؛ این هزینه هم مالی و هم زمانی است. او معتقد است به خاطر پول هیچ‌گاه کسی را ثبت‌نام نمی‌کند. همین رفتار نیز باعث اعتماد هنرجویان شده و به گفته او تا امروز کسی نبوده که یکبار پایش را در این مجموعه گذاشته باشد و ناراضی بیرون رفته و بازنگشته باشد. در کنار آن به هنرجویان آموزش داده می‌شود که کارهایشان را چگونه پرزنت کنند و بازاریابان خوبی برای آثارشان باشند. مهم‌ترین ویژگی کاری که آنان به نسبت دیگر موسسات می‌کنند این است که هنر را کاربردی کرده‌اند. دادگو می گوید: «ما برای نقاشی روی پارچه و لباس نقاشی به هنرجو یاد نمی دهیم. ما استفاده از تکنیک را یاد می‌دهیم تا هنرجو با استفاده از الگو بتواند زودتر به درآمد برسد. این نیز انگیزه بیشتری برایشان ایجاد می کند که کار کنند.»
