بیکاری بلند مدت هنرمندان؛آبی از وزارت ارشاد گرم نمی شود/ از وام ۱۰۰ میلیون تومانی به سالن های نمایش تا ۱۰ هزار هنرمندی که تقاضای وام دادند
وزارت ارشاد در این مرحله هیچ اقدامی انجام نداده و بار مالی حفظ سلامت مردم در اماکن فرهنگی را به کلی روی دوش مردم گذاشته است. با در نظر گرفتن بیانیه‌های بی‌سرانجام خانه تئاتر، توییت‌های گاه و بی‌گاه وزیر در مجاز، گلایه‌ها و گوشزدهای بی‌نتیجه هنرمندان و پیگیری‌های رسانه‌ها، در نهایت تنها یک گزینه پیش روی همه قرار می‌گیرد. گزینه‌ای که عملکرد دولتمردان تا این لحظه پیش روی فعالان هنری، به ویژه اهالی تئاتر قرار می‌دهد یا هزینه‌ها را خودتان بپردازید، یا برای ورشکستگی و بیکاری طولانی مدت آماده شوید.
ایران آرت: بابک احمدی در اعتماد نوشت: تاکنون 10 هزار پرونده تسهیلات بانکی از مشاغل فرهنگی، هنری، سینمایی و رسانه‌ای در سامانه کارا ثبت شده‌اند. مبلغ درخواستی تا کنون 436 میلیارد تومان است. از بانک‌ها انتظار می‌رود که سریع‌تر در چارچوب دستورالعمل ابلاغی، به پرونده‌ها رسیدگی کنند. اصحاب فرهنگ و هنر منتظرند.»
این اظهارنظر وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی حدود یک هفته پیش در توییتر ثبت شد که نشان می‌دهد جامعه آماری حداقل ده هزار نفره برای عبور از شرایط سخت پیش آمده، طبق گفته وزیر «به انتظار دریافت تسهیلات بانکی نشسته‌اند».
این رقم تازه شامل جمعیت و گروهی می‌شود که در وهله نخست امکان بازپرداخت وام بانکی دولتی را در خود می‌بیند و در مرحله بعد، به هر دلایل نسبت به عبور از پیچ و خم‌های بروکراسی طاقت‌فرسای دریافت تسهیلات بانکی امیدوار است. (قطعا باید جمعیت جاماندگان از چنین امکاناتی را در نظر بگیریم.)
حالا چند ماه از شیوع ویروس کرونا و تعطیلی سالن‌های تئاتر، سینما، گالری‌ها و کلیه اماکن فرهنگی و هنری گذشته و به سادگی می‌توان حدس زد جمعیتی به مراتب بیش از آنچه در توییت وزیر آمده، زیان دیده و از کار بیکار شده‌اند. به تعبیری وضعیت قرمز است. رنگی که پس از لغو محدودیت‌ها دوباره به شکل سرسام‌آور اوج گرفته و امروز اعلام می‌شود
علاوه بر پایتخت، اهالی چندین و چند شهر دیگر کشور نیز بار دیگر در چرخه ابتلا به ویروس و دست و پنجه نرم کردن با مرگ قرار دارند؛ این یعنی ادامه روند بیکاری جمعیتی گسترده از هنرمندان شهرهای بزرگ و کوچک. در چنین شرایطی است که وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی اعلام می‌کند تنها با پرداخت رقمی کمتر از ۵۰۰ میلیارد تومان فعلا می‌توان به فعالان فرهنگی و رسانه‌ای در کاهش ضررهای پی در پی‌شان یاری (مسکن مقطعی) رساند، گرچه با در نظر گرفتن خزانه خالی دولت (برخلاف بعضی نهادهای دیگر حاکمیتی) شاید انتظار تخصیص این رقم کمی دور از ذهن باشد. تا اینجای کار، تخصیص بودجه پرداخت تسهیلات یک مساله است؛ اینکه فرد یا افراد بیکار چگونه قرار است نسبت به بازپرداخت وام اقدام کنند مساله دیگر.
از وزارت فرهنگ هیچ آبی گرم نشد
مرور درخواست وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از بانک‌ها در توییتر زمانی نگران‌کننده‌تر می‌شود که با بررسی وضعیت پرداخت اعتبار هنرهای نمایشی از سوی دولت، درمی‌یابیم شش ماه بعد از تعطیلی کسب و کارها و پشت سر گذاشتن نیمسال ابتدایی ۹۹ بودجه مصوب همچنان به حساب اداره کل هنرهای نمایشی واریز نشده است.
قادر آشنا، مدیر کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ششم مرداد ماه در گفت‌وگویی با خبرگزاری ایسنا درحالی از اختصاص رقمی معادل ۳۰۰ میلیون تومان برای پرداخت به سالن‌های آسیب دیده تئاتر در شهر تهران خبر می‌دهد که در عین حال تاکید می‌کند مساله کمبود بودجه همچنان مطرح و پررنگ است. «ما از نهادهای غیردولتی هم مسیرهای دیگری را پیگیری کردیم و امیدواریم به نتیجه قطعی برسد ولی به عنوان اداره کل هنرهای نمایشی در ذیل مجموعه معاونت هنری به این فکر کردیم که خودمان هم حمایتی انجام دهیم، گرچه بودجه اداره کل هنوز مصوب نشده و پولی هم بابت این حمایت نگرفته‌ایم. با این حال تصمیم گرفته شد در قالب یک کمک بلاعوض از سالن‌های فعال و آسیب دیده در این مدت حمایت شود. براین اساس یک رقم ۳۰۰ میلیون تومانی را از منابع خود مصوب کردیم تا به نسبت معیارهای مختلفی همچون فعالیت، ظرفیت مخاطب و ... به صورت بلاعوض اختصاص دهیم.»
اشاره آشنا نشان می‌دهد بهتر است سکاندار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش و بیش از طرح درخواست خود در فضای مجازی، پرداخت هرچه سریع‌تر بودجه مصوب را در جلسه‌های هفتگی هیات دولت از رییس‌جمهور، معاونان مطالبه کند؛ چراکه تصمیم اداره کل هنرهای نمایشی در دوره کنونی بیشتر به حفظ آبروی دولت (سرخ نگهداشتن صورت با سیلی) و دلگرمی دادن به فعالان هنر شباهت دارد و این یعنی تا اینجای کار از وزارت ارشاد آبی گرم نشده است.
مدیرکل هنرهای نمایشی در گفت‌وگوی مورد اشاره همچنین به پیگیری‌های شخص خود نیز اشاره می‌کند: «پیرو مساله سالن‌های خصوصی آسیب دیده در شهر تهران بر اثر کرونا چند مسیر را برای کمک مالی پیگیری کردیم که یکی از آنها مسیر دولت بود و به اینجا رسیده که از طریق وزارت کار و امور اجتماعی مبلغی به عنوان وام قرض‌الحسنه داده شود، یعنی علاوه بر سایت کارا، پیگیری‌هایی با همراهی خانم حیدری (معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت ارشاد)، نماینده اداره کل هنرهای نمایشی (اتابک نادری)، خانه تئاتر و مدیر انجمن تماشاخانه‌های خصوصی ایران (شاهین چگینی) صورت گرفت و قرار شده دولت وام ۱۰۰ میلیون تومانی با بهره کم به سالن‌ها بپردازد.»
براساس اظهارات آشنا در حال حاضر ۱۵ سالن نمایش در تهران برای این حمایت درنظر گرفته شده‌اند و کمک با وجود مضیقه‌ها و بدهی‌های اداره کل هنرهای نمایشی (باقیمانده از سال قبل) و نیز جدا از کمک دولت انجام می‌شود. خبرگزاری ایسنا در انتهای متن گفت‌وگو به این نکته اشاره می‌کند که «از زمان حضور آشنا در اداره کل هنرهای نمایشی حدود ۹ میلیارد تومان بدهی به هنرمندان و رویدادهایی که از گذشته باقیمانده بود، پرداخت شده و رقم کل بدهی‌ها نیز ۱۱ میلیارد و ۴۰۰ میلیون تومان بوده است.»
باید توجه داشته باشیم که ۳۰۰ میلیون تومان تقسیم بر عدد ۱۵ (تعداد سالن‌ها) رقمی کمتر از ۳۰ میلیون تومان برای هر مجموعه را نشان می‌دهد که در بهترین حالت یک سوم اجاره‌بهای یک ماه سالن خصوصی را پوشش خواهد داد؛ یعنی صفر.
بیانیه‌های بی‌نتیجه خانه تئاتر
با افزایش فشار معیشتی بر اهالی هنر، انجمن‌های بازیگران، کارگردانان، منتقدان و نویسندگان در مقاطعی بیانیه‌هایی خطاب به مسوولان منتشر کردند.
هیات مدیره «خانه تئاتر» نیز در این مدت از قافله انتشار بیانیه دور نمانده و گرفتاری اهل خانه را به دست اندرکاران گوشزد کرده است. در تازه‌ترین نمونه، هیات مدیره خانه تئاتر پس از برگزاری جلسه مشترک با مدیرکل هنرهای نمایشی در بیانیه‌ای خواستار برآورده شدن مطالبات بحق و مشروع هنرمندان این عرصه در شرایط بحران کرونا شد. بیانیه روز هفتم مرداد، درست فردای روزی به ایمیل خبرنگاران ارسال شد که مدیرکل هنرهای نمایشی در گفت‌وگوی رسانه‌ای خود به پرداخت حمایت حداقلی اشاره کرد.
طبق گزارش روابط عمومی خانه تئاتر، ششم مرداد ۱۳۹۹، هیات مدیره و مدیرعامل با قادر آشنا مدیر کل هنرهای نمایشی جلسه‌ای فوق‌العاده برگزار کردند و هیات مدیره در این جلسه ۳ ساعته، ضمن شنیدن گزارشی درباره گروه‌های متضرر، بیانیه‌ای پیرامون مطالبه‌گری و بیان اوضاع نامناسب معیشتی جامعه بزرگ تئاتر ایران صادر کرد.
«بی‌شک خسارت‌های ناشی از شیوع ویروس کرونا مختص همگان بوده و جامعه تئاتر خود را تافته جدا بافته از دیگران نمی‌داند اما در شرایطی که تقریبا همه حِرف و صنوف (با سختی‌ها و ناآرامی‌ها و با وجود سوداگرانی که در این شرایط بحرانی و مرگبار دست از اختلاس و تضییع حقوق ملت برنمی‌دارند) به کار و فعالیت مشغول شده‌اند، سکوت و بی‌توجهی دولتمردان به تئاتر به‌هیچ‌وجه پذیرفتنی نیست. چگونه می‌شود که دولت برای همه امور و مشاغل، خود را موظف به برنامه‌ریزی بداند اما از سرنوشت و آینده کاری جامعه فرهیخته تئاتر غافل باشد؟ خانه تئاتر، ضمن همیاری و همکاری با اداره کل هنرهای نمایشی و دیگر نهادها و سازمان‌هایی که بتوانند بخشی از مشکلات زیربنایی و ساختاری تئاتر کشور را برطرف کنند از دولت و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مطالبات بحق و مشروع هنرمندان تئاتر را خواستار است.»
این تشکل سپس خواسته‌های خود را ذیل 5 عنوان مطرح می‌کند:
«۱- مسوولان از نگاه پرداخت صدقه به هنرمندان والای تئاتر در سراسر ایران دست برداشته و با محترم شمردن حق شهروندی آنان جدا از هنرمند بودن، نسبت به تامین معیشت آنان بودجه مکفی و در شأن را تخصیص دهند.
۲- با توجه به گزارش‌های وزارت بهداشت و ستاد ملی مبارزه با ویروس کرونا مبنی بر طولانی بودن دوران این بیماری، سندچشم‌انداز کاری هنرمندان را با تشکیل شوراهای راهبردی در تمام استان‌های کشور تنظیم، مکتوب و اعلام نماید.
۳- تعریف نظام حمایتی روشن از گروه‌هایی که در طول این شش ماه از اجرای آثارشان بازمانده یا در حال آماده‌سازی بوده یا در نوبت اجرا به سر می‌بردند، الزامی است. خانه تئاتر خواستار اعلام روشن پروتکل‌های حمایتی است.
۴- تمام سالن‌های تئاتر اعم از بزرگسال، کودک و نوجوان، عروسکی، خیابانی، آزاد، دانشجویی در سراسر ایران باید به‌طور یکسان از امکانات و مزایای مدنی مانند بیمه و حمایت‌های معنوی بهره‌مند شوند.
۵- با تاکید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی و توجه جدی به حفظ سلامت کارکنان تئاترها، اجراکنندگان و تماشاگران، اجرای باشکوه نمایش‌ها چه به‌صورت زنده و چه به‌صورت آنلاین در راس سیاستگذاری کاری قرار گیرد و موانع نظارتی و پشتیبانی‌های حقوقی، مادی و معنوی برای احقاق حق هنرمندان در فروش آنلاین باید به فوریت در نظر گرفته شود.»
مفادی که وقتی به عرصه عمل بازمی‌گردیم ظاهرا هیچ محلی از اعراب ندارند. برای نمونه وقتی به عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در تامین مایحتاج ضروری سالن‌های خصوصی برای حراست از سلامت و امنیت جانی مخاطبان (مردم) نگاه می‌کنیم، نتیجه جز افسوس نیست.
در طول روزهای فعال شدن دوباره سالن‌ها از سوی این نهاد دولتی هیچ تمهیدی وجود نداشته که مواردی مانند «امکان ضدعفونی کلی مجموعه‌ها»، «تامین مایع ضدعفونی‌کننده دست»، «ماسک» و مواردی از این دست حداقل با هزینه کمتری به دست تماشاگر و هنرجو برسد.
یادآوری این نکته ضروری است که وزارت ارشاد در این مرحله هیچ اقدامی انجام نداده و بار مالی حفظ سلامت مردم در اماکن فرهنگی را به کلی روی دوش مردم گذاشته است. با در نظر گرفتن بیانیه‌های بی‌سرانجام خانه تئاتر، توییت‌های گاه و بی‌گاه وزیر در مجاز، گلایه‌ها و گوشزدهای بی‌نتیجه هنرمندان و پیگیری‌های رسانه‌ها، در نهایت تنها یک گزینه پیش روی همه قرار می‌گیرد. گزینه‌ای که عملکرد دولتمردان تا این لحظه پیش روی فعالان هنری، به ویژه اهالی تئاتر قرار می‌دهد یا هزینه‌ها را خودتان بپردازید، یا برای ورشکستگی و بیکاری طولانی مدت آماده شوید.
درنظر بگیرید با پایان تابستان و آغاز سال تحصیلی، امید چندانی به حضور دانشجویان (موتور محرک جریان تئاتر) در سالن‌ها و حتی کلاس‌های درس و دانشگاه وجود ندارد. بنابراین روند کاهشی استقبال از آثار نمایشی ادامه خواهد داشت؛
همچنین پیش‌بینی منطقی شیوع بیماری آنفلوآنزا در پاییز و زمستان به میزان نگرانی خانواده‌ها دامن می‌زند که این نیز به معنی کاهش مخاطب و افزایش زمان بیکاری گروه‌ها و تعطیلی سالن‌ها تا پایان سال است. بنابراین از همین حالا گمانه‌زنی مبنی بر اعلام ورشکستگی بعضی سالن‌های خصوصی طی ماه‌های آینده و بیکاری بلندمدت هنرمندان چندان هم بیراه نیست. اتفاقی که اگر به منظور رویارویی با آن برنامه‌های حمایتی دولتی وجود نداشته باشد - که عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی چنین دورنمایی نشان می‌دهد - عواقب جدی و نگران‌‌کننده درپی خواهد داشت
