هنرمندی که پیشقراول موج نو موسیقی در ایران شد
مرتضی حنانه چند سال زودتر حرفه آهنگسازی فیلم را شروع کرده بود ولی عملا همه‌‌چیز با قیصر و گاو شروع شد؛ با موسیقی زیر بازارچه‌ای اسفندیار منفردزاده و موزیک فاخر ایرانی هرمز فرهت در دستگاه دشتی.
ایران آرت: سعید مروتی در همشهری نوشت: نامش را با موسیقی فیلم‌های"گاو"، "آقای هالو"، "آرامش در حضور دیگران"، "صادق کرده" و "پستچی" به‌خاطر می‌آوریم. به‌عنوان آهنگساز موج نو که برای فیلم‌های مهرجویی و تقوایی در یک بازه زمانی پنج ساله از ۱۳۴۸ تا ۱۳۵۲ موسیقی متن ساخت. حرفه‌ای که دقیقا از سال ۴۸ به رسمیت شناخته شد و با قیصر و گاو ساخت موزیک برای فیلم، به جای انتخاب موسیقی (که تخصص روبیک منصوری تکنسین خلاق و بسیار ماهر عرصه صدا بود) به‌عنوان نقطه تمایز از فیلم‌های معمول و متداول سینمای ایران مطرح شد. مرتضی حنانه چند سال زودتر حرفه آهنگسازی فیلم را شروع کرده بود ولی عملا همه‌‌چیز با قیصر و گاو شروع شد؛ با موسیقی زیر بازارچه‌ای اسفندیار منفردزاده و موزیک فاخر ایرانی هرمز فرهت در دستگاه دشتی. طبیعی بود که کار منفردزاده با آن ملودی‌های بسیار گوشنوازش بیشتر از موزیک فرهت در خاطره‌ها بماند و گل کند. تماشاگران قیصر وقتی از سالن سینما بیرون می‌آمدند موسیقی فیلم را زیر لب زمزمه می‌کردند؛ کاری که از عهده تماشاگران فیلم گاو برنمی‌آمد. تفاوت موسیقی 2 فیلم مهم و تاریخ‌ساز از تفاوت 2 فیلم از 2 جریان متفاوت می‌آمد که در حسن تصادفی جالب توجه در فاصله‌ای کوتاه از هم روی پرده آمده بودند و بعد از آن همیشه از این 2 همزاد به‌عنوان پیشقراولان جریان موج نو نام برده شد. وگرنه میان فضای شهری و ملتهب فیلم کیمیایی تا حال و هوای محزون روستایی فیلم مهرجویی فاصله بسیار بود.
سال‌ها پیش از فیلم گاو، فرهت برای فیلم متفاوت و روشنفکرانه جنوب شهر فرخ غفاری که سال 1337ساخته شد و بعد از چند روز اکران توقیف و سال‌ها بعد با انجام تغییراتی با نام رقابت در شهر روی پرده آمد، موسیقی ساخت، اما کارنامه سینمایی فرهت با فیلم گاو به رسمیت شناخته شده است؛ موسیقیدانی که دانش‌آموخته UCLA بود و مدارج عالی تحصیلی را تا دریافت دکتری طی کرده و بیشتر سال‌های زندگی‌اش را به‌عنوان چهره‌ای آکادمیک پشت سر گذاشت، از آشنایی و رفاقت دوره دانشجویی با مهرجویی، پایش به سینما و آهنگسازی فیلم باز شد. او بعدها در گفت‌وگویی صراحتا گفت که خیلی شیفته سینما نبوده (درست برعکس منفردزاده که از کودکی با سینما و فیلم دیدن عاشقانه‌ها داشت) و از سر اتفاق آهنگساز فیلم شده است. با این همه از همان تیتراژ فیلم گاو و همنوایی سنتور و فلوت می‌شد به ذوق و توانایی آهنگسازی پی برد که در آمریکا درس خوانده بود ولی شناخت عمیقی از موسیقی ایرانی داشت. هرمز فرهت بعد از فیلم گاو برای آقای هالو و پستچی هم موزیک ساخت و دایره مینا آخرین ساخته قبل از انقلاب مهرجویی هم فاقد موسیقی بود. تفاوت موسیقی فیلم آقای هالو به‌عنوان فیلمی کمدی با موزیک گاو نشان از انعطاف بالای فرهت در کار آهنگسازی فیلم داشت. به همان نسبتی که حضور منفردزاده در سینمای ایران را باید مدیون مسعود کیمیایی دانست، کارنامه سینمایی هرمز فرهت هم از دل آشنایی‌اش با داریوش مهرجویی شکل گرفت. هرچند که بهترین کارش در سینمای ایران با نخستین ساخته ناصر تقوایی رقم خورد و اوج هنر فرهت به‌عنوان آهنگساز فیلم با آرامش در حضور دیگران به نمایش درآمد.
فرهت در دهه 50 تا مقطع پیروزی انقلاب، رئیس دپارتمان موسیقی دانشگاه تهران بود و وقتی در تابستان ۱۳۵۸ جلای وطن کرد از سال ۱۹۸۲ تا ۱۹۹۵ رئیس دانشکده موسیقی دانشگاه دوبلین بود. از او به‌عنوان استاد دانشگاه آثار و مقالاتی منتشر شده که مهم‌ترینش مفهوم دستگاه موسیقی ایرانی، پایان نامه دکترای فرهت منتشر شده توسط انتشارات دانشگاه کمبریج است که بعدها ترجمه فارسی‌اش در اینجا هم به بازار آمد. از هرمز فرهت آثاری چون راسپودی مازندرانی، سه مینیاتور ایرانی و کنسرتو برای کلارینت و ارکستر به جا مانده است؛ به‌عنوان استادی ایرانی جایگاهی مرتفع در محافل آکادمیک جهانی داشت و به تعبیر درست یک منتقد قدیمی، بیشتر موسیقیدان بود تا آهنگساز فیلم. برای ایرانیان اما نام هرمز فرهت بیشتر در تیتراژ سیاه و سفید‌های خاطره‌انگیز انتهای دهه 40 و ابتدای دهه 50 در یادها مانده و با موزیک فاخری که خالقش در استفاده از آن در صحنه‌های فیلم‌ها امساک به خرج می‌داد. آهنگسازی که در ۲۵ مرداد ۱۴۰۰ پس از یک‌ماه درگیری با بیماری ذات‌الریه در دوبلین درگذشت.
