جوایز و افتخارات جهانی موسیقی ایرانی/ از گرمی، وومکس و آقاخان تا نشان شوالیه و رز طلایی/ شجریان، کلهر و ناظری در کدام جوایز درخشیدند؟

به لطف هنرمندانی نظیر محمدرضا شجریان، کیهان کلهر، شهرام ناظری و حسین علیزاده، در یکی دو دهه اخیر جوایز جهانی ارزشمندی به موسیقی اصیل ایرانی تعلق گرفته است.

ایران آرت، سجاد مالمیر: موسیقی اصیل ایرانی طی دهه‌های اخیر همواره یکی از پرطرفدارترین سبک‌ها و گونه‌های موسیقی در میان مردم ایران بوده است اما در این مدت آن‌طور که باید و شاید برای مردم دنیا آشنا نبوده و به جهانیان معرفی نشده است. با این وجود طی سال‌های اخیر توجه بیشتری به موسیقی ایرانی صورت گرفته و امروزه کمتر جشنواره بین‌المللی موسیقی در سطح دنیا پیدا می‌شود که برای اجرا از هنرمندان ایرانی دعوت به عمل نیاورد.

از طرفی، خوشبختانه و به لطف هنرمندانی نظیر محمدرضا شجریان، کیهان کلهر، شهرام ناظری و حسین علیزاده، در یکی دو دهه اخیر جوایز جهانی ارزشمندی به موسیقی اصیل ایرانی تعلق گرفته و این هنرمندان توسط موسسه‌ها و فستیوال‌های مختلفی مورد تقدیر قرار گرفته‌اند.

به بهانه‌ دریافت جایزه بزرگ موسیقی وومکس توسط کیهان کلهر، در این گزارش به معرفی مهمترین جوایز و افتخارات بین‌المللی هنرمندان موسیقی ایرانی خواهیم پرداخت:

محمدرضا شجریان؛ از جایزه پیکاسو تا خداوندگاری موسیقی

استاد محمدرضا شجریان از پرافتخارترین هنرمندان موسیقی ایرانی در طول تاریخ است. او در سال 1378 موفق به دریافت جایزه پیکاسو و دیپلم افتخار از طرف سازمان یونسکو در پاریس شد. در سال 2006 میلادی نشان موتزارت را از سازمان یونسکو دریافت کرد و در سال 1389 در مراسمی در دانشگاه استنفورد آمریکا جایزه بیتا را از دست بنیانگذار مراسم که یکی از مدیران ارشد شرکت گوگل بود دریافت کرد. همچنین در سال 1398 جایزه افتخاری بنیاد موسیقی آقاخان موسوم به "خداوندگاری موسیقی" به استاد شجریان اهدا شد که مژگان شجریان به نیابت از پدر این جایزه را در لیسبون پرتغال دریافت کرد.



نشان شوالیه ملی یا لیاقت در آیینی رسمی نیز در سال 1393 در سفارت فرانسه در تهران به شجریان اهدا شد. شجریان همچنین دو بار برای آلبوم‌های "فریاد" و "بی تو به سر نمی شود" نامزد دریافت جایزه معتبر گرمی شده است. در سال 2010 نیز رادیوی عمومی ملی (National Public Radio) مشهور به NPR یک نظرسنجی مردمی را برای انتخاب 50 صدای برتر جهان برگزار کرد که در میان اسامی نامزدان این عنوان جهانی نام محمدرضا شجریان نیز قرار داشت.

کیهان کلهر؛ از جایزه گرمی تا وومکس

کیهان‌ کلهر در دو، سه سال اخیر بیش از هر موزیسین ایرانی دیگری در سطح بین‌المللی درخشیده است. این نوازنده برجسته کمانچه در سال 2017 به‌عنوان عضوی از گروه جاده ابریشم به رهبری یویوما توانست با آلبوم sing me home موفق به کسب جایزه گرمی بهترین موسیقی جهانی شود. البته کیهان کلهر به‌عنوان آهنگساز در این اثر حضور نداشته و از این رو برخی معتقدند جایزه گرمی به این نوازنده تعلق نمی‌گیرد. با این وجود درخشش کیهان کلهر با گروه جاده ابریشم در سطح جهانی از جمله افتخارات موسیقی ایرانی به شمار می‌رود.



همچنین کلهر در سال 1397 جایزه معتبر بین‌المللی ایزاک اشترن را کسب کرد و در همان سال مجله سانگ لاینز انگلستان به مناسبت بیستمین سالگرد تاسیسش نام 20 تن از مهمترین هنرمندان روز دنیا را انتخاب و معرفی کرد که در نام کیهان کلهر نیز در آن دیده می‌شد. همچنین مجله سانگ لاینز آلبوم "هنوز پاییز است" کیهان کلهر را به‌عنوان یکی از 10 آلبوم برتر سال 2019 میلادی معرفی کرد. این استاد برجسته در سال 2019 جایزه بزرگ موسیقی وومکس، مرد سال موسیقی 2019 را در مراسمی در فنلاند دریافت و آن را به محمدرضا شجریان تقدیم کرد.

شهرام ناظری؛ از شوالیه موسیقی تا هنرمند برتر آسیا

شهرام ناظری در سال 2007 بزرگترین نشان فرهنگی فرانسه به نام لژیون دونور را دریافت کرد. این نشان طی مراسمی در تئاتر شهر پاریس (Theatre de la Ville) به شهرام ناظری اعطا شد. ناظری نشان لژیون دونور را بزرگترین هدیه‌ای توصیف کرد که ظرف سه دهه اخیر دریافت کرده است. او همچنین نشان "شوالیه ادب و هنر" و "شوالیه ملی لیاقت" فرانسه را نیز دریافت کرده است. این استاد برجسته موسیقی در سال 2007 عنوان هنرمند برتر آسیا را از طرف مجمع آسیاسوسایتی در حالی دریافت کرد که در آن مراسم بان کی‌مون دبیرکل وقت سازمان ملل متحد تقدیر ویژه‌ای از او به عمل آورد.


در سال 2019 دانشگاه آکسفورد انگلستان با اهدای نشان "زبان عشق" از شهرام ناظری تجلیل کرد. این تجلیل پیش از کنسرت مشترک شهرام ناظری با دولتمند خالف در لندن به عمل آمد. دریافت لوح سپاس از شهرداری شهر ایرواین کالیفرنیا و کسب جایزه "کونکورز" موسیقی فولکلور از دیگر افتخارات استاد ناظری است. همچنین نیویورک تایمز به ناظری لقب "بلبل ایرانی" داده ‌و روزنامه آمریکایی کریستین ساینس مانیتور او را "لوچانو پاواروتی ایران" نامیده است.

حسین علیزاده؛ از نامزدی گرمی تا جایزه موسیقی جهانی آسیا

حسین علیزاده تا به حال سه بار برای آلبوم‌های "فریاد"، "بی تو به سر نمی‌شود" و "به تماشای آب‌های سپید" نامزد جایزه گرمی در بخش "بهترین آلبوم سنتی جهان" شده ‌است. این آهنگساز و نوازنده برجسته تار و سه‌تار در هفتم آذر 1393 در نامه‌ای از دریافت "نشان شوالیه هنر و ادب فرانسه" اعلام انصراف کرد و نوشت که "خود را بی‌نیاز از دریافت هر نشانی" می‌داند. علیزاده در عین حال گفت که "هدیه ملت بافرهنگ فرانسه" را ارج می‌نهد.



علیزاده در سال 2017 دومین جایزه موسیقی جهانی آسیا را دریافت کرد؛ این جایزه هر دو سال یکبار به هنرمندانی که باعث ارتباط کشورشان با دیگر نقاط جهان بخصوص کشورهای آسیایی شده‌اند اهدا می‌شود. پیش از علیزاده، یویوما موفق به کسب این جایزه شده بود.

گلپا؛ از رز طلایی تا شیر طلایی

علی‌اکبر گلپایگانی با آنکه عمده فعالیتش در زمینه موسیقی به پیش از انقلاب برمی‌گردد اما پس از انقلاب نیز جوایز و افتخارات متعددی را کسب کرده است. این خواننده برجسته موسیقی ایرانی در سال 1386 جایزه بزرگ سپاس فرانسه را از طرف مجلس سنای این کشور و در سال 1387 جایزه بزرگ انسان‌دوستی فرانسه را کسب کرد.



او در سال 2012 جایزه معتبر رز طلایی (Golden Rose) را دریافت کرد که به گفته خودش اهدای این جایزه به او بیشتر به علت مدرک دکترای موسیقی بوده است که در سال 1961 از دانشگاه نیویورک کسب کرده. گلپا همچنین تندیس شیرطلایی را از ژاک شیراک رئیس جمهور اسبق فرانسه دریافت کرده است.

دیگر جوایز و افتخارات موسیقی ایرانی

- محمد معتمدی در سال 2013 میلادی از سوی رادیو دولتی فرانسه به عنوان موزیسین برگزیده سال انتخاب شد و جایزه فرانس موزیک 2013 را دریافت کرد.

- قطعه "رویا" به آهنگسازی احسان مطوری و خوانندگی علیرضا قربانی و سولانژ مردینیان برنده مدال برنز جایزه موسیقی جهانی سال 2019 شد.

- حمید سعیدی به‌عنوان یکی از اعضای چهار نفره آنسامبل "افیون ماه" برنده جایزه گرمی بهترین آلبوم نیو ایج شد. سعیدی بر این باور است که در حال حاضر او تنها ایرانی برنده جایزه گرمی است. او در لحظه دریافت جایزه گرمی گفت:" "از همه ایرونی‌های عزیز سپاسگزارم". این آهنگساز و نوازنده ایرانی مقیم و ساکن آمریکاست و در لس‌آنجلس موسیقی ایرانی می‌نوازد.