فراز و نشیب 10 ساله تئاتر نصر/ گزارشی از بازسازی تئاتر نصر و تبدیل آن به موزه تئاتر

از قول شهردار سابق تهران گرفته تا مژده‌ای که احمد مسجد جامعی در مراسم نشان داود رشیدی داد، همه و همه حکایت از روزهای بهتری برای تئاتر نصر دارد، به همین خاطر این مجموعه قدیمی در انتظار خبرهای خوشی به سر می‌برد.

ایران آرت: کافی است در طول خیابان لاله‌زار قدم بزنید تا به راحتی رد پای تاریخ فرهنگی یک ملت را در درون آن ببینید. امروز اما دیگر خیابان لاله‌زار سرشار از زرق و برق و زیبایی نیست و بر سر در سینماها و تئاترهایش پوسترهای مختلف آثار هنری نمی‌درخشد. امروز در این خیابان دود زده، تنها الکتریکی‌ها با انبوه کابل و سیم برق دیده می‌شوند که تمام مجموعه‌های تاریخی و از جمله تئاتر نصر را در دل خود پنهان کرده‌اند.

خیابان لاله‌زار و رونق فرهنگی آن یقینا بخش مهمی از تاریخ هنر این مرز و بوم به شمار می‌رود. نمی‌توان انکار کرد که لاله‌زار با نوستالوژی بخش گسترده‌ای از جامعه ایران پیوندی تنگاتنگ دارد. در این میان اما نقش تئاتر نصر به عنوان بنایی تاریخی که روزگاری در جوار گراندهتل میزبان بخش مهمی از هنردوستان و هنرمندان تراز اول کشور بوده، قابل انکار نیست. جای تاسف آنجاست که این بنای تاریخی در دوره‌های مختلف وقایع متعددی نظیر: توقف فعالیت، تخریب، سرقت، توقف بازسازی و ... را از سرگذرانده است. قدم زدن در خیابان لاله‌زار امروز یقینا هیچ شباهتی به دوران گذشته این بخش مهم ندارد با این وجود اما خبر خریداری مجموعه تئاتر نصر توسط شهرداری برای تبدیل شدن به موزه تئاتر مژده شادمانی است که نوید پیشگیری از تخریب این مجموعه و پررنگ شدن جنبه فرهنگی خیابان لاله‌زار را می‌دهد.

*تئاتر نصر از توقف فعالیت تا سرقت

تئاتر نصر، بنایی قدیمی مربوط به اواخر دوره قاجار است که به کوشش سید علی نصر، معاون وقت وزارت پیشه و هنر به عنوان بنیانگذار تئاتر نوین در بخشی از ساختمان گراند هتل واقع در خیابان لاله زار راه‌اندازی شد.

این مجموعه که بعدها با ساخت یک تالار کوچک و ظرفیت 80 صندلی به تئاتر دائمی تهران بدل شد، پس از انقلاب نظیر بسیاری از سینماها و سالن های تئاتر دیگر رو به توقف و فراموشی رفت.  تئاتر نصر که پس از انقلاب به عنوان ملک بدون صاحب به مالکیت "کمیته امداد امام خمینی" درآمده بود، پس از مدت‌ها در 7 مهرماه سال 81 به عنوان یکی از آثار ملی به ثبت رسید.

با وجود ثبت تئاتر نصر در لیست آثار ملی اما هیچ اقدامی در راستای حفظ این مجموعه صورت نگرفت و سبب شد که در سال 86 این مجموعه تاریخی مورد دستبرد و سرقت قرار گیرد.

در این دوره 13 ردیف (حدود 180 صندلی از صندلی‌های این تئاتر) به همراه بخشی از سقف کاذب آن به مساحت حدود 100 متر به سرقت رفت که واکنش هنرمندان بسیاری از جمله عزت الله انتظامی را به دنبال داشت.

تئاتر نصر در تب و تاب موزه تئاتر

پس از انتشار اخبار مربوط به سرقت از نخستین سالن تئاتر کشور و اوضاع نابسامان آن، رایزنی‌ها و تلاش‌ها برای حفظ این مجموعه از تخریب کامل آغاز شد.

عزت‌الله انتظامی از وزارت ارشاد و از شهرداری تهران در خواست کرد: این تئاتر را به عنوان موزه ملی تئاتر حفظ کنند؛ چرا که ساختمان تئاتر نصر سال‌ها شاهد هنرنمایی هنرمندان بزرگی بوده است.

عزت‌الله انتظامی در سال 86، از دولت و شهرداری درخواست کرد بودجه لازم را برای راه‌اندازی موزه تئاتر در محل "تئاتر نصر" فراهم کنند.

وی در این‌باره گفت: طرح راه‌اندازی موزه تئاتر در این مکان، حدود 2 سال است که در فرهنگستان هنر مطرح شده و موافقت‌های اولیه انجام شده است.

به اعتقاد انتظامی، تئاتر نصر به عنوان نخستین تئاتر ایران بهترین مکان برای راه‌اندازی موزه تئاتر بود. او در این باره گفت: این تئاتر شاهد فعالیت هنرمندان بسیاری بوده است و جای تاسف دارد که تبدیل به یک مکان ویرانه‌ای شود، چرا که می‌تواند به عنوان موزه تئاتر، یادگارهای گذشته هنرمندان این رشته را در خود جای دهد.

انتظامی ابراز امیدواری کرد که با راه‌اندازی موزه تئاتر، خیابان لاله‌زار بخشی از گذشته فرهنگی خود را به دست آورد چرا که این تالار از نظر جغرافیایی در مرکز شهر است. البته این همان نکته‌ای است که پیش از این رئیس وقت مرکز هنرهای نمایشی وزارت ارشاد، حسین پارسایی نیز آن را مطرح کرده بود.

در ادامه واکنش‌های هنرمندان،  مجید جعفری، بازیگر تئاتر و سینما نیز از مسئولان خواست اجازه ندهند که تئاتر نصر هم به سرنوشت تئاتر جامعه باربد دچار شود.

در همین زمان، شورایی مرکب از کیومرث مرادی، محمود عزیزی، حسین رحمانی و مجید جعفری به عنوان شورای پیگیری ساخت و ساز تئاتر نصر انتخاب شدند تا این مجموعه به موزه تئاتر تبدیل شود.

آغاز بازسازی تئاتر نصر

پس از پیگیری‌های صورت گرفته، مدیریت پروژه بازسازی تئاتر نصر به کیومرث مرادی سپرده شد و وی با تمام همت خود زمانی را صرف بازسازی این تئاتر کرد تا جایی که بخش‌هایی بازسازی و به همین مناسبت جشنی نیز در این تماشاخانه قدیمی با حضور هنرمندان برگزار شد. در این جشن، ایمانی‌خوشخو، معاون هنری وقت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قول داد تا بهمن‌ماه سال 86، فاز نخست تئاتر نصر را به بهر‌ه‌برداری برساند. با توجه به جدی بودن مبحث بازسازی تئاتر نصر، در این دوران، مراسم افتتاحیه جشنواره آیینی و سنتی به شکل نمادین در این مرکز برگزار شد اما با شروع خوب بازسازی تئاتر نصر، نیمه‌های راه این تماشاخانه دچار مشکل شد و بعد از پایان سال 86 و وارد شدن به سال 87 کار بازسازی به کندی پیش رفت.

کیومرث مرادی مدیر بازسازی تئاتر نصر در همان سال اعلام کرد: هنوز قرارداد ساخت و تجهیز تئاتر نصر بسته نشده اما حسین پارسایی مدیر اداره کل هنرهای نمایشی تاکید دارد که فاز نخست تجهیز این سالن همزمان با برگزاری بیست و ششمین جشنواره تئاتر فجر راه‌اندازی شود.

پس از این مشکلات، حسین پارسایی، از مدیران وقت شهرداری در جواب به روند بازسازی تئاتر نصر در جمله‌ای کوتاه گفت: در حال بررسی هستیم. با توجه به صحبت‌های گفته شده در حال حاضر از یک سو بار دیگر قصه مالکیت آغاز شده و مالکیت تئاتر نصر اذعان دارد که هر کار صورت گرفته در تئاتر نصر باید به تصمیمات ما باشد و از سوی دیگر نبود بودجه نیز گریبان مرکز هنرهای نمایشی را گرفته و بازسازی تئاتر نصر همچنان متوقف مانده است.

در بدو امر و شروع کار، حسین پارسایی اظهار امیدواری کرده بود که ساختمان تئاتر "نصر" به موزه‌ تئاتر تبدیل شود اما بعدها کمبود بودجه را به‌عنوان یکی از موانع تحقق این امر دانست و گفت: مساله ما تنها خریداری یا اجاره تئاتر نصر نیست، بلکه باید این ساختمان را تجهیز کنیم و وسایل موزه را نیز با شیوه‌های خاصی نگهداری کنیم که تمام این امور نیازمند بودجه بالاتری است.

قول شهردار تهران برای تبدیل تئاتر نصر به موزه

با گذشتن از دوره‌‌ای 10 ساله و پر فراز و نشیب، سرانجام تئاتر نصر در سال 96 اقبال تازه‌ای یافت. محمدباقر قالیباف در آخرین برنامه رسمی خود در سمت شهردار تهران، همزمان با بازگشایی موزه مشاهیر در خانه اتحادیه با اشاره به اینکه مسائل مربوط به تملک تئاتر نصر حل شده است گفت: تفاهم‌نامه این ملک امضا و به موزه تئاتر تبدیل می‌شود. شهردار سابق تهران، افزود: کارهای مربوط به این بنا بزودی آغاز خواهد شد.

پس از صحبت‌های نوید بخش قالیباف، احمد مسجد جامعی عضور شورای شهر تهران نیز در نخستین مراسم اعطای نشان داوود رشیدی به چهره‌های فرهنگی و هنری که پنجم شهریورماه سال جاری در تئاتر شهر برگزار شد، خبرهای خوشی درباره تئاتر نصر داد.

احمد مسجدجامعی در این مراسم با بیان اینکه در آخرین تئاترگردی خود با حضور داوود رشیدی به او قول داده که موزه تئاتر راه‌اندازی شود، گفت: خیلی علاقه‌مند بودم که این خبر را در چنین مناسبتی بدهم؛ باید بگویم ساختمان پیشین تئاتر نصر خریداری شده و امیدواریم به زودی موزه تئاتر در این ساختمان راه‌اندازی شود.

اما در چند وقت اخیر، عزم جدی برای تاسیس موزه تئاتر و احیای تئاتر نصر صورت گرفته و جلساتی نیز با حضور علی اصغر کار اندیش مروستی معاون توسعه مدیریت و منابع وزارت ارشاد، علی مرادخانی معاون هنری وزارت ارشاد، مهدی شفیعی مدیرکل مرکز هنرهای نمایشی، احمد مسجد جامعی عضو شورای اسلامی شهر تهران، محمود عزیزی رئیس موسسه هنرمندان پیشکسوت و عیسی علیزاده مدیرعامل سازمان زیباسازی شهر تهران در خصوص بازسازی این بنا برگزار شده است.

به جرات می‌توان گفت که ورود شهرداری به مساله خرید موزه تئاتر نصر، اتفاق مثبتی است که خبر از روزهای بهتر برای این مجموعه تاریخی می‌دهد. مجموعه ای که تاریخ تئاتر ایران را از اولین‌های این عرصه تا امروز در دل خود پنهان کرده و قطعا می‌تواند پیشینه‌ای در خور برای این عرصه باشد. خرید مجموعه تئاتر نصر در وهله نخست، مژده نویدبخشی است که امیدواریم بعد از ده سال توقف این پروژه مهم فرهنگی و تاریخی سرانجام منجر به پایان یافتن آن و خوشحالی اهالی هنر و هنرمندان شود. یقینا با توجه به کارنامه پرفراز و نشیب این مجموعه تاریخی نمی‌توان با اطمینانی کامل از اجرایی شدن این پروژه مهم در آینده نزدیک خبر داد با این وجود اما می‌توان گفت؛ همه ما همچنان امیدواریم که قول‌ها سرانجام محقق شود و تئاتر نصر دوباره از دل خاک و تاریخ سر برآورد.

منبع: هنرآنلاین