چشم انداز روابط عمومی ها در سایه هوش مصنوعی

هوش مصنوعی هم اکنون در بسیاری از زیربخش های حوزه صنعتی، پزشکی و فناوری به کار می رود و بدون شک، حوزه علوم اجتماعی و انسانی را نیز درنودیده و بر حیطه کاری مشاغلی مانند روابط عمومی، تاثیری بسیار عمیق خواهد گذاشت.

وحید زندی فخر / کارشناس روابط عمومی موسسه تحقیقات علوم شیلاتی کشور

ایران آرت: برخی اوقات در عرصه تکنولوژی اتفاقاتی رخ می دهد که می تواند آینده تمام صنایع را دگرگون کند. نمونه آن را می توان در اختراع موتورهای بنزینی و الکترونیکی یا کامپیوتر و اینترنت دید. در حال حاضر نیز موضوع جدید تکنولوژی، هوش مصنوعی است؛ هوشی که اگرچه تاکنون نتوانسته برخی فعالیت ها را مانند انسان ها انجام دهد، اما پیش بینی ها حاکی از آن است که این نقیصه قطعا تا دو دهه آینده برطرف خواهد شد.

هوش مصنوعی با قدرت یادگیری ژرف، طی زمانی کوتاه و با ذخیره کردن الگوریتم ها در حوزه ای خاص، به سرعت دانش لازم را فرا می گیرد و از آن در موقعیت های لازم استفاده می کند. یادگیری ژرف را می توان یادگیری لایه به لایه دانست. به این معنی که برای آموزش واکنش درست در وضعیت های گوناگون، حجم عظیمی از اطلاعات کنشی و واکنشی را به خورد آن می دهند. وقتی هوش مصنوعی از این طریق به اشباع رسید، می تواند در وضعیت های کاملا جدید بر اساس آنچه که از قبل آموخته است، واکنشی دقیق و حساب شده داشته باشد. با هر اطلاعات جدیدی که وارد آن می شود، هوش مصنوعی یک قدم جلوتر می رود و آن را با اطلاعات قبلی تطبیق می دهد و تلفیق می کند و بدین شکل، ابر اطلاعاتی خود را مرحله به مرحله رشد داده و اینگونه تعلیم می بیند.

هوش مصنوعی هم اکنون در بسیاری از زیربخش های حوزه صنعتی، پزشکی و فناوری از قبیل رادیولوژی یا انجام برخی عمل های جراحی به کار می رود. به طوری که طبق آخرین آمارها در سال ۲۰۱۸ بیش از ۱۵ درصد جراحی ها توسط روبات های هوشمند انجام گرفته است. این پیشرفت ها بدون شک، حوزه علوم اجتماعی و انسانی را درنودیده و بر حیطه کاری مشاغلی مانند روابط عمومی، تاثیری بسیار عمیق خواهد گذاشت.

یکی از مهمترین کارهایی که در عرصه روابط عمومی، از اهمیت خاصی برخوردار است، خبرنویسی و اطلاع رسانی است. در حال حاضر، نرم افزارهایی وجود دارند که صوت را به نوشته تبدیل می کنند، اما این ابزارک ها تنها همان چیزی را عرضه می کنند که تحویل گرفته اند. به عبارتی، آنها فرم و قالب رسانه را تغییر می دهند و در ماهیت محتوایی متن، هیچ دخل و تصرفی ندارند. در حالی که هوش مصنوعی با توجه به پیشرفت های پیش بینی پذیر، در آینده قادر است با دریافت اطلاعات و فکت های یک رویداد خبری، متن تنظیم شده ای را به کاربر عرضه کند که تمام عناصر و ارزش های خبری، مو به مو در آن رعایت شده است. بنابراین کارشناسان روابط عمومی ها تا کمتر از دو دهه آینده، نیازی به خبرنویسی به شکل امروزی نخواهند داشت.

از دیگر مواردی که هوش مصنوعی، باعث تحول در شغل روابط عمومی می شود، سنجش افکار عمومی است. همانطور که پیش از این گفته شد، هوش مصنوعی با در اختیار داشتن میلیاردها متن و اخبار به روز رسانی شده به صورت همزمان و بدون حتی ثانیه ای فوت وقت، می تواند تحلیلی قابل قبول از محیط اطراف سازمان ها را ارائه دهد. این اتفاق در مورد افکار عمومی، با تجزیه و تحلیل اطلاعات موجود در شبکه های اجتماعی، رخ خواهد داد. به بیانی دیگر، هوش مصنوعی با دسترسی به تالارهای گفتگوی مجازی و اظهار نظرهای کاربران شبکه های اجتماعی در صفحات مختلف مرتبط با هر موضوعی، تحلیلی جامع و همه جانبه از افکار عمومی ارائه می دهد که توانایی به روزرسانی در هر زمانی را داراست. این امکان، روابط عمومی ها را از شر پرسشنامه های کلافه کننده و پیچیده خلاص می کند. چنین تحلیلی حتی برای مطلع شدن از افکار گروه ها یا جمعیت های خاص نیز به کار می رود.

شاید با پیشرفته شدن و گسترش هوش مصنوعی، برگزاری نمایشگاه ها به شکل امروزی، منسوخ شود و نسل جدیدی از رویدادها در انتظار سازمان ها باشند؛ نسلی با نمایشگاه های نیمه واقعی و نیمه مجازی! یک مثال در این زمینه موضوع را روشن می کند. فرض کنید قرار است جدیدترین محصولات حوزه کشاورزی در نمایشگاه بین المللی تهران عرضه شود. با ورود به غرفه ها دیگر شاهد محصولات واقعی نخواهیم بود. بلکه هر غرفه مجهز به دستگاهی است که بازدیدکنندگان با زدن یک دکمه می توانند محصول مورد نظر را به صورت تصاویر هولوگرامی و سه بعدی روبروی خود ببینند. همراه این تصاویر تمام نگاره ای، ارزش غذایی، قیمت و دیگر مشخصات محصول نمایش داده می شود. شما هر سوالی داشته باشید می توانید از هوش مصنوعی بپرسید؛ حتی تاریخ و حجم آخرین محموله صادراتی یک میوه خاص! چنانچه قصد خرید هم داشته باشید، با ثبت مشخصات خود، در کمترین زمان، محصول دلخواه را تحویل خواهید گرفت.

بدیهی است که یکی از وظایف روابط عمومی ها برگزاری مراسم به بهانه مناسبت های مختلف است. این موارد به طراحی و چاپ بنرها و پوسترهای مشخصی نیاز دارد. هم اکنون به نرم افزار فتوشاپ، قابلیتی اضافه شده که می توان با تایپ برخی موارد دلخواه از طریق آن، یک عکس را در کمتر از چند ثانیه برش داد. این تازه بخش بسیار کوچکی از قدرت هوش مصنوعی است. این تکنولوژی، در آینده ای نه چندان دور، با دریافت اطلاعات اولیه، بنر یا پوستر مورد نظر را طراحی خواهد کرد. چنین جهشی در حیطه ساخت فیلم، موشن گرافیک، مستند و... آن هم بدون استفاده از لنز دوربین، نیز اتفاق می افتد.

روابط عمومی ها طی دو دهه آینده، طراحی ماهنامه، بروشور و کاتالوگ خود را به هوش مصنوعی می سپارند. پس از تولید این محصولات رسانه ای، توزیع مویرگی و هدفمند آن نیز به عهده این هوش دوست داشتنی است! به عبارتی، هوش مصنوعی به دلیل اتصال به شبکه عظیم اطلاعات و در اختیار داشتن دیتاهای سلیقه ای گروه های مختلف افراد جامعه، می تواند سیستم توزیع محصولات فرهنگی و تبلیغاتی را به گونه ای تنظیم کند که دریافت کنندگان، تنها از افرادی باشند که به احتمال بسیار زیاد، مشتری های بالقوه سازمان خواهند بود. با این روش، توزیع هرز نمی رود و برای افراد غیرمرتبط خارج از حوزه کاری، مزاحمتی ایجاد نمی شود.

هوش مصنوعی، این توانایی را دارد که با بهره گیری از فناوری جعل عمیق (DeepFake) ویدیویی جعلی بسازد که در آن رئیس یک سازمان یا شرکت، سخنانی برخلاف سیاست ها و خط مشی های سازمانی بر زبان بیاورد و از این طریق، موج منفی گروه های اجتماعی را بر علیه فرد واقعی برانگیزد. شاید این یکی از بزرگترین چالش های مدیریتی در عرصه روابط عمومی باشد. چنین پیشامدهایی ممکن است در زمان انتخابات صنفی، بیش از هر زمان دیگری رخ دهد تا جریان انتخابات را به نفع رقیب بهره مند از تکنولوژی هوش مصنوعی، منحرف کند. ویدیوی ساخته شده آنچنان با جزئیات واقعی، تطابق دارد که تشخیص آن بدون کمک گرفتن از ابزارهای آشکارساز، غیرممکن خواهد بود. در این مرحله، مدیران روابط عمومی، با چالشی بزرگ مواجه می شوند که ممکن است آینده شغلی و حتی سازمان آنها را با خطر جدی مواجه سازد. باید دید آیا تکنولوژی هوش مصنوعی در چنین مواقع بحرانی، راه حلی را ارائه می دهد تا در برابر فریبکاری خودش، قد علم کند؟ شاید شاه کلید آشکارسازها در دل همان هوش مصنوعی ای باشد که پتانسل منحرف کردن افکار عمومی را دارد.

شاید چنین اتفاقاتی برای برخی نامانوس باشد و آن را بیشتر به فیلم های سینمای علمی تخیلی نسبت دهند. اما واقعیت چیز دیگری است و چه بخواهیم چه نخواهیم آینده با هوش مصنوعی به کلی متفاوت از آنچه که امروز می بینیم، خواهد بود. به هر ترتیب، مدیریت روابط عمومی، با استفاده از هوش مصنوعی بسیار دقیقتر و کم هزینه تر است. زیرا به عنوان مثال استفاده از هوش مصنوعی، مستلزم رعایت حقوق کارگری نیست و صاحب سازمان یا شرکت را درگیر مسائلی چون پرداخت دستمزد یا انواع هزینه های بیمه ای نمی کند. حال سوال اینجاست که چه بلایی بر سر نیروی کار انسانی خواهد آمد؟ عواقب بهره گیری از هوش مصنوعی اگرچه بسیار ارزشمند است اما این موفقیت به چه قیمتی به دست می آید؟

کای فو لی (Kai-fu lee) در کتاب «۱۰ چشم انداز برای آینده هوش مصنوعی در ۲۰۴۱» معتقد است: «حدود ۴۰ درصد کارهای ما تا سال ۲۰۳۳ عمدتا توسط هوش مصنوعی و فناوری های خودکارسازی انجام می گیرد.» بدون شک عرصه روابط عمومی نیز در عملی شدن این آمار و انجام بهتر و کم هزینه تر کارها در سازمان های دولتی و خصوصی ورود خواهد کرد. اما همچنان یک روزنه امید برای استفاده از هوش انسانی، باقی مانده است و آن چیزی نیست جز خلاقیت! هوش مصنوعی در تصمیم گیری های خلاقانه، همچنان عرصه را به انسان ها واگذار می کند و بعید به نظر می رسد این نقیصه در آن قابل حل باشد. بنابراین عرصه روابط عمومی، همچنان که امروز به انسان های خلاق نیازمند است، در آینده نیز همینطور خواهد بود و این موضوع، پرورش انسان های خلاق و انعطاف پذیر را می طلبد.