ماجرای معافیت مالیاتی هنرمندان در سال ۱۳۹۹ به کجا رسید؟/مانند شمش طلا و تخم مرغ نطفه دار
مجلس شورای اسلامی تکلیف معافیت مالیاتی هنرمندان و جامعه فرهنگ و هنر در سال آینده را روشن کرد.
ایران آرت: پرونده معافیت مالیاتی در دنیای فرهنگ و هنر پس‌از جلسه مجلس شورای اسلامی رنگ و بوی تازه‌ای به خود گرفت و تمام افرادی که خود را نگران نشان می‌دادند، حالا مجبورند به این قانون تازه پایبند باشند و به معافیت مالیاتی در عرصه‌های فرهنگ و هنر احترام بگذارند.
یک: طرح تصویب‌شده در مجلس چیست؟
دوشنبه بود که نمایندگان مجلس شورای اسلامی در جلسه علنی خود بندهایی از ماده 9 را در ارتباط با معافیت مالیاتی و خدماتی تصویب کردند.
در همین جلسه، علاوه بر معافیت مالیاتی شمش طلا و تخم‌مرغ نطفه‌دار و انواع مباحث اقتصادی، در حوزه فرهنگ و هنر نیز نمایندگان خدمات مشمول معافیت مالیاتی را مشخص کردند و به این وسیله، خدمات زینک، چاپ و انتشار روزنامه اعم از کاغذی یا الکترونیکی، چاپ کتاب، نشریه و خدمات نشر و توزیع آنها و هرگونه تبلیغات در روزنامه‌ها و نشریات به استثنای مؤسسات کمک آموزشی و کنکور از پرداخت مالیات بر ارزش افزوده معاف هستند.
بنابر این مصوبه، تمام مراحل خدمات تهیه، تولید، پخش و عرضه فیلم، سریال و موسیقی و تمام خدمات مربوط به تجهیز و راه‌اندازی امور صوت و تصویر سالن‌های نمایش فیلم و تئاتر و موسیقی از پرداخت مالیات معاف هستند.
روزنامه ایران نوشته است البته رسیدن به محتوای نشست علنی مجلس کار بسیار پیچیده‌ای است و اغلب نمایندگان علاقه‌ای به صحبت در این زمینه ندارند. اما تا آن‌جایی که ما می‌دانیم، این‌بار با رأی موافق قاطعانه‌ای که نمایندگان به این طرح دادند، دیگر معافیت مالیاتی هنرمندان قطعی است.
هرچند در این میان مخالفانی هم همچنان پیدا می‌شوند و حاضر نیستند از موضع خود کوتاه بیایند. برای مثال پس از جلسه روز گذشته مجلس، نصرالله پژمان‌فر که اصولاً بگومگو با هنرمندان دارد و پیش از این نیز موضع‌گیری‌های تند و تیزی درباره هنرمندان کرده بود، به سؤالات خبرگزاری تسنیم پاسخ داد و گفت: «به هر حال هر مصوبه یا لایحه‌ای، موافقان و مخالفانی دارد؛ آن چیزی که مجلس بر اساس آن تصمیم گرفت قاطبه جمعیت است اما مستثناهایی وجود دارند که درآمدهای بالایی دارند. پیشنهادهایی شده از آن دسته به‌صورت خاص، مالیات اخذ شود. یعنی همان تولیدکنندگان و تهیه‌کنندگان فیلم یا تئاتر و حتی موسیقی که معمولاً درآمدهای خاص و بالایی دارند، به طوری دیگر با آنها رفتار خواهد شد.»
دو: در جلسه علنی چه گذشت؟
در شرایطی که بیشترین جنجال مربوط به این طرح به دنیای سینماگران مربوط بود اما در جلسه علنی مجلس بیشترین میزان بحث و جدل‌ها بر سر دنیای کتاب اتفاق افتاد. برای نمونه، سید محمدجواد ابطحی، نماینده مردم خمینی‌شهر و عضو فراکسیون نمایندگان ولایی مجلس شورای اسلامی که از موافقان این طرح بود، مؤسسات آموزشی و کنکور را مورد بحث قرار داد و گفت:
«چرا باید مؤسسات کمک آموزشی و کنکور از مالیات معاف باشند؟ چه کسی گفته این مافیای حاکم بر کنکور و این مؤسسات آموزشی که هر دم یک جور تبلیغات می‌کنند. صداوسیمای بیچاره هم به خاطر اینکه بودجه‌اش نارسا است، مجبور است در همه شبکه‌ها آنها را تبلیغ می‌کند. اصلاً ما فرهنگ آموزشگاه، تعلیم و تربیت، همه را از بین برده‌ایم. چرا؟ چه کسانی پشت این قضیه‌اند؟» او در پایان صحبت‌هایش توضیح داد: «حرف و درخواست ما این است که مؤسسات کمک آموزشی و کنکور از مالیات بر ارزش افزوده معاف نباشند. به عقیده من این حرف درستی است. اینقدر با این کارها بر گرده طبقات محروم فشار وارد نکنید. من فکر نمی‌کنم که کسی هم با این مخالفت داشته باشد.»
پس از صحبت‌های ابطحی و با اعلام موافقت دولت و کمیسیون آموزش و تحقیقات، این پیشنهاد با حضور 197 نفر از نمایندگان مجلس به رأی گذاشته شد و نهایتاً تصویب شد.
از طرف دیگر، علیرضا محجوب، نماینده مردم تهران نیز در صحبت‌هایش پیشنهاد حذف خدمات چاپ از معافیت مالیاتی را مطرح کرد و گفت: «امروز زینک به یک پدیده لوکس تبدیل شده و عمده چاپ‌های رایج به شکل دیجیتال انجام می‌شود که مراحل و خدمات متفاوتی دارد. چاپ پوستر ارزش عمومی ندارد. دقت کنید که قانون را با مثال بی‌مورد، پر نکنید.» اما این پیشنهاد به تصویب نرسید و نمایندگان به آن رأی ندادند. تا در نهایت جزء 3 بند (ب) ماده 9 لایحه معافیت مالیاتی با 143 رأی موافق، 14 رأی مخالف و 4 رأی ممتنع از مجموع 194 نماینده حاضر در صحن تصویب شود. همان‌بندی که می‌گوید: «خدمات زینک، چاپ و انتشار، روزنامه اعم از کاغذی یا الکترونیکی، چاپ کتاب، نشریه و خدمات نشر و توزیع آنها و هرگونه تبلیغات در روزنامه‌ها و نشریات به استثنای مؤسسات کمک آموزشی و کنکور، مشمول معافیت مالیاتی هستند.»
سه: معافیت اهالی سینما به کجا رسید؟
طبق بند تصویب‌شده، تمام فعالیت‌های سینمایی مشمول معافیت مالیاتی می‌شوند. به عبارت دیگر تمام مراحل خدمات تهیه، تولید، پخش و عرضه فیلم، سریال و موسیقی می‌توانند از این معافیت استفاده کنند. معافیتی که درماه‌های گذشته فضای رسانه‌ای را متشنج کرد و کار را به جایی رساند که در نخستین جلسه مجلس در این زمینه بخش‌هایی از لوایح پیشنهادی دولت از سوی مجلس بررسی شد که یکی از آنها معافیت مالیاتی هنرمندان و نویسندگان بود. در این جلسه که در هفته پایانی دی ماه برگزار شده بود، بعد از سخنرانی موافقان و مخالفان نمایندگان مجلس به طرح حذف معافیت مالیاتی هنرمندان و نویسندگان رأی ندادند و معافیت مالیاتی هنرمندان در بودجه بر جای خود باقی ماند.
اما دوشنبه گذشته این طرح به‌صورت کامل تصویب شد و تمام مراحل تهیه، تولید و پخش آثار در این معافیت قرار گرفتند. با وجود این، جالب است بدانید که در طرح پیشنهادی اولیه که از سوی دولت مطرح شده بود، معافیت مالیاتی هنرمندان از طرح حذف شده بود.
به عبارت دیگر در لایحه‌ای که سال 1380 به تصویب رسید، چنین حق و حقوقی در اختیار اهالی فرهنگ و هنر قرار گرفت تا آنها را به حضور در این فضا تشویق کنند.
طبق آن لایحه، فعالیت هنری عبارت است از «مجموعه فعالیت‌هایی که در فرآیند خلاقیت، تولید، تکثیر، اجرای صحنه‌ای، نمایش و توزیع آثار سینمایی، سمعی و بصری، موسیقایی، هنری، نمایشی، هنرهای تجسمی و مرمت و بازسازی آثار تاریخی، فرهنگی و باستانی انجام می‌گردد.»
در همان لایحه فهرستی کامل این موارد نیز نوشته شده بود که هرچند نمایندگان ترجیح داده‌اند جزئیات طرح دیروز را منتشر نکنند اما تمام مراحل «فیلمنامه‌نویسی، تهیه‌کنندگی، کارگردانی، صدابرداری، صداگذاری، فیلمبرداری، طراحی صحنه و لباس، تدوین، مدیریت تدارکات، جلوه‌های ویژه، بازیگری، بدلکاری، چهره‌پردازی، خدمات لابراتواری فیلم‌سازی، عکاسی، گویندگی، منشی صحنه، مدیریت تولید فیلم، آهنگسازی، دوبلوری، انیمیشن‌سازی، مستندسازی، مونتاژ، بازیگردانی، نورپردازی، دستیاری کارگردان و صدابرداری و نمایش فیلم و پخش و فروش آثار تصویری» از پرداخت مالیات معاف هستند.
به عبارت دیگر می‌توان گفت پس از چند ماه پرحاشیه، قانون معافیت مالیاتی هنرمندان به همان متنی بازگشت که در سال 80 تصویب شده بود.
چهار: آیا همه چیز تمام شد؟
مهم‌ترین مسأله‌ای که در این میان باید موردتوجه قرار داد، نه قانون بلکه الزام به اجرای قانون است. مسأله‌ای که برای بسیاری از هنرمندان و اهالی رسانه دردسرهایی را ایجاد کرده است و با فشاری که برعهده تهیه‌کننده، پخش‌کننده، ناشر و... می‌گذارد، این افراد را مجبور می‌کند تا این فشار را روی قشرهای دیگر بیاورند.
هرچند در قانون تصویب‌شده، تأکید روی تمام مراحل – از پیش‌تولید تا توزیع- این آرامش خاطر را ایجاد می‌کند که واقعاً افراد می‌توانند از این امکان استفاده کنند و تمرکز خود را روی تولید آثار فرهنگی و هنری بگذارند. در مرحله بعد اهالی فرهنگ و هنر و رسانه هستند که باید در این باره اظهارنظر کنند و از کاستی‌ها و اجبارها سخن بگویند و نهادهای صنفی مرتبط نیز این ماجراها را پیگیری کنند. در حال حاضر، فقط می‌دانیم در زمینه حمایت از اهالی فرهنگ و هنر و رسانه یک قدم به عقب بازنگشته‌ایم.
