نویسنده‌ای که دختران او را به ولیعهد ترجیح دادند
غلامحسین سالمی از ویژگی‌های شگفت‌انگیز یوکیو میشیما، نویسنده، شاعر، بازیگر و کارگردان مشهور ژاپنی می‌گوید.
ایران آرت: از میشیما 257 اثر به جا می‌ماند؛ شامل 40 رمان، بیش از 50 جلد داستان کوتاه، 33 نمایشنامه که در اغلب آنها خودش بازی می‌کرد و کارگردانی را هم به عهده داشت. نویسنده‌ای که مترجم آثار او به زبان فارسی می‌گوید در نظرسنجی روزنامه آساهی، 85 درصد دختران انتخاب کرده‌اند که ترجیح می‌دهند میشیما به جای ولیعهد ژاپن از آنها خواستگاری کند!
ایبنا نوشته است: با غلام حسین سالمی که رمان‌های چهارگانه میشما؛ برف بهاری، اسب‌های لگام گیسخته و زوال فرشته ومعبد سپیده‌دم را به فارسی ترجمه کرده است، در غرفه نشر نگاه، ناشر این مجموعه گفت و گویی راجع به این نویسنده ژاپنی داشته‌ایم که به گفته سالمی؛ ژاپنی‌ها او را غول ادبیات خودشان می‌دانند.
در ابتدا میشیما را با توجه به مختصات عجیب ادبیات ژاپن معرفی کنید و بفرمایید که میشیما چه جایگاهی در ادبیات ژاپن دارد؟
ژاپنی‌ها معتقدند که میشیما یکی از سه نویسنده معتبر ژاپن است که در نوشته‌هایش، شما خود ژاپن را می‌بینید. به عنوان مثال، ژاپنی‌ها موراکامی و بسیاری دیگر از نویسندگان ژاپنی را بر نمی‌تابند. وقتی موراکامی نوبل گرفت، تظاهرات کردند که موراکامی اصلا ژاپنی نیست. چرا به عنوان نماینده ادبیات ژاپن به او جایزه می‌دهید؟ آنها می‌گویند که ما سه تا نویسنده داریم که شما می‌توانید در کارهاشان ژاپن را ببینید. یکی یاسوناری کاواباتا هست. دیگری یوکیو میشیما و سومی؛ کنزابرو اوئه. نکته مهم این است که کاواباتا کاملا پیشکسوت است و از ارج و قرب خیلی بالایی در ژاپن برخوردار است. مثل هدایت برای ما. یا بزرگ علوی. کاواباتا میشیما را در سیزده سالگی کشف کرد. در سیزده سالگی، اولین نوشته‌اش در معتبرترین نشریه ادبی ژاپن به توصیه کاواباتا چاپ می‌شود.خود میشیما، کنزابرو اوئه را کشف کرده است. و جالب است که از این سه نفر، نفر اول و نفر سوم، نوبل می‌برند. میشیما نوبل نمی‌برد اما سه بار کاندیدای نوبل بوده که از این سه بار، دو بار، جایزه را به ملاحظات سیاسی به دو نویسنده روس می‌دهند؛ الکساندر سولژنتسین و دیگری؛ آقای شولوخوف. و می‌بینیم که آنها وقتی که این جایزه را می‌گیرند بوی پول مست‌شان می‌کند و دیگر چیزی نمی‌توانند بنویسند. خود ژاپنی‌ها، میشیما را غول ادبیات‌شان می‌دانند. پیش از خودکشی میشیما، روزنامه آساهی، پرتیراژ‌ترین روزنامه جهان، از دختران ژاپنی سوال می‌کند؛ اگر همزمان میشیما و ولیعهد ژاپن، از شما خواستگاری کنند، شما کدام یک را به همسری انتخاب می‌کنید؟
بالای هشتاد و پنج درصد، میشیما را انتخاب می‌کنند. این آدم، واقعا شگفت‌انگیز است.
دلیل این شگفت‌انگیزی در چیست؟
زبانش، فاخر است. زبانی است که در خودش شعر و فلسفه و همه چیز دارد. شما تمام ژاپن را در زبان و نثر میشیما می‌توانید ببینید.
آیا میشیما فقط همین چهار کتابی را که شما ترجمه کرده‌اید، دارد؟
این چهار کتاب به هم پیوسته هستند. یعنی قهرمان‌های داستان از توی "برف بهاری" به "اسب‌های لگام گسیخته" می‌روند. و از آن به "معبد سپیده دم" می‌روند و از آن به "زوال فرشته" می‌روند و کار تمام می‌شود.
پس به نوعی مجموعه رمان است.
یک مجموعه چهارگانه است. و نکته مهم این است که قهرمان داستان در "برف بهاری" دانشجوی حقوق است. در "اسب‌ها..." وکیل دادگستری است. در "معبد سپیده‌دم" قاضی دادگستری است و در "زوال فرشته"، قاضی بازنشسته است. این چهارگانه، تمام مسیر زندگی این آدم را دربرمی‌گیرد.
افسانه‌ها و راز و رمزهایی که در هنر ژاپن وجود دارد. به چه میزان در آثار میشیما وجود دارد؟
میشیما فقط 45 سال عمر می‌کند. اما از او، 257 اثر به جا می‌ماند.
این 257 اثر، فقط شامل ادبیات داستانی می‌شود؟
شامل 40 رمان، بیش از 50 جلد داستان کوتاه، 33 نمایشنامه که در اغلب آنها خودش بازی می‌کرد و کارگردانی را هم به عهده داشت. چندین مجموعه شعر، دو سفرنامه و چندین مجموعه مقاله. یک اپرا. و تعداد زیادی نمایشنامه به شیوه تئاتر کابوکی و نو نوشته که هنوز هم در ژاپن اجرا می‌شود. فراموش نکنید که کارهای میشیما 84 بار در اروپا و امریکا چاپ شده و به هجده زبان درآمده است. من این افتخار را داشتم که زبان هجدهم؛ یعنی زبان فارسی را من به او هدیه کرده‌ام. و خیلی‌ها با خواندن ترجمه فارسی آثار او گفته‌اند؛ " اگر میشیما ایرانی بود و فارسی می‌نوشت، به این زیبایی نمی‌توانست بنویسد." از جمله کسانی که این حرف را زده‌اند، آقای دولت آبادی است.
و سخن آخر؟
من کار دیگری از میشیما را هم ترجمه کرده‌ام که گذاشته‌ام تا کمی از آن فاصله بگیرم و بعد به عنوان ویراستار، کار خودم را ویراستاری کنم. رمانی به نام "دریانوردی که از چشم دریا افتاد".
نمایشنامه و شعرهایش را ترجمه نمی‌کنید؟
نمایشنامه در ایران، چندان طالب ندارد. یک نمایشنامه از او را آقای بیضایی به صحنه آورد.
بانو آئویی؟
بله. اما در مجموع توصیه من این است که اگر دوستان می‌خواهند با ادبیات ژاپن آشنا شوند، میشیما بخوانند. ادبیات ژاپن سه برنده نوبل دارد؛ این شوخی نیست.
