از گلاب آدینه تا کمال تبریزی/ همه آبان‌ماهی‌های سینما در یک قاب

آبان‌ماه مصادف با سالروز تولد هنرمندان درخشان زیادی به خصوص در حوزه سینماست.

ایران آرت: آبان‌ماه مصادف با سالروز تولد هنرمندانی چون کمال تبریزی،سعید راد،چنگیز جلیلوند،فاطمه معتمدآریا،گلاب آدینه،فرامرز قریبیان و دو هنرمند درگذشته مرتضی احمدی و مازیار پرتو است. به بهانه‌ی آبان ماه و سالروز تولد برخی هنرمندان مروری برکارنامه‌ی هنری‌ آنان داریم:

کمال تبریزی متولد پنجم آبان ماه  ۱۳۳۸ در تهران است. او که امسال ۵۸ ساله می‌شود، در کارنامه کاری خود فعالیت در بخش‌های مختلفی چون کارگردانی فیلم‌های سینمایی و تلوزیونی، دستیاری کارگردان، مشاور کارگردانی، نویسندگی، مجری طرح، مدیر تولید، مدیر فیلمبرداری، تدوین، طراح صحنه و لباس و طراحی صحنه را تجربه کرده است.

از جمله فیلم‌های که او تاکنون کارگردانی آنها را بر عهده داشته می‌توان به امکان مینا(۱۳۹۴) ، طعم شیرین خیال (۱۳۹۳)،طبقه حساس (۱۳۹۲)، خیابان های آرام (۱۳۸۹)، دونده زمین (۱۳۸۹)،از رئیس جمهور پاداش نگیرید (۱۳۸۷)، همیشه پای یک زن در میان است (۱۳۸۶)، یک تکه نان (۱۳۸۳)، مارمولک (۱۳۸۲)، فرش باد (۱۳۸۱)، گاهی به آسمان نگاه کن (۱۳۸۱)، شیدا (۱۳۷۷)، مهر مادری (۱۳۷۶)، لیلی با من است (۱۳۷۴)، پایان کودکی (کودک قهرمان) (۱۳۷۲)، در مسلخ عشق (۱۳۶۹) و عبور (۱۳۶۷) اشاره کرد.

تبریزی برای ساخت فیلم‌های "مارمولک" و "مهرمادری" جوایزی را در جشنواره‌های خارجی از آن خود کرده است. همچنین برای فیلم‌های "مارمولک"، "گاهی به آسمان نگاه کن"، "فرش باد" و "لیلی با من است" جوایزی را در جشنواره‌های داخلی مثل جشنواره فیلم فجر، خانه سینما و انجمن نویسندگان و منتقدان دریافت کرده است.

از بین اثار او، فیلم سینمایی "خیابان‌های آرام" که در سال ۸۹ ساخته شده است هنوز در فهرست آثار توقیفی و بدون مجوز نمایش سینمای ایران باقی مانده‌ است و سریال تلوزیونی او به نام "سرزمین مادری" که در بهمن ماه ۱۳۹۲ روی آنتن رفت، پس از پخش چهار قسمت، با اعتراضات مردم بختیاری مواجه شد که در نهایت صداوسیما را به توقف پخش، مجاب کرد. قرار بود این سریال پس از اصلاحات انجام‌شده، از ۱۴ مهر ماه از شبکه سه سیما با نام جدید «سرزمین مادری» پخش شود اما همچنان پخش آن با دردسرهایی روبروست. این در حالی است که به تازگی و با حکم سیدعباس صالحی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی کمال تبریزی به عنوان یکی از اعضای شورای پروانه نمایش آثار سینمایی معرفی شده است.

سعید راد بازیگر قدیمی سینما هم متولد ۴ آبان ۱۳۲۶ در تهران است. او که امسال ۷۰ ساله می‌شود، فعالیت‌های سینمایی خود را پیش از انقلاب اسلامی آغاز کرده و مدت زمان زیادی نیز خارج از ایران زندگی کرده است

او در فیلم‌های سینمایی متعدد و مهمی در تاریخ سینمای ایران بازی کرده است که از جمله آنها می‌توان به امپراتور جهنم (۱۳۹۵)، عشق و جنون (۱۳۹۲)، چ (۱۳۹۱)، گیرنده (۱۳۹۰)، پروانگی (۱۳۸۹)، دوئل (۱۳۸۲)، عقاب‌ها (۱۳۶۳)، دادشاه (۱۳۶۲)، عبور از میدان مین (۱۳۶۲)، برزخی‌ها (۱۳۶۱)، خط قرمز (۱۳۶۰)، سفر سنگ (۱۳۵۶) اشاره کرد.

راد در دوران فعالیت هنری خود برنده دیپلم افتخار بهترین بازیگر نقش اول مرد برای بازی در فیلم سینمایی "گیرنده" در سی‌امین جشنواره فیلم فجر شد. این بازیگر پیشکسوت با حضور در هفدهمین جشن حافظ که در واقع اولین سالی بود که در نبود علی معلم برگزار شد یادآور شد که ۲۰ سال قبل علی معلم را در جشنواره کن دیده و به او گفته بود «چرا به ایران نمی‌آیی؟ جایت خالی است.» من آمدم و حالا جای او خالی است. همچنین جمشید هاشم پور در یازدهمین جشن منتقدان و نویسندگان سینمای ایران گفت که سعید راد او را تشویق کرده که در عرصه بازیگری بماند و پیش بینی کرده که در آینده او  یکی از مُهره‌های حساس سینمای ایران می‌شود.

دیگر هنرمند متولد آبان نیز؛ چنگیز جلیلوند است که ۶ آبان ۱۳۱۹  تاریخ تولد اوست.

او فعالیت هنری خود را پیش از انقلاب اسلامی و با تئاتر آغاز کرده است، جلیلوند که بیشتر به عنوان دوبلور شناخته می‌شود در فیلم‌های سینمایی و سریال‌های تلوزیونی به عنوان بازیگر حضور داشته است. جلیلوند از پیشکسوتان عرصه دوبله تاکنون به جای بازیگران مشهور خارجی و داخلی بسیاری گویندگی کرده‌است که از جمله آنها می‌توان به گویندگی به جای نقش بهروز وثوقی در فیلم "کندو"، محمدعلی فردین در فیلم‌ "گنج قارون"، ایرج قادری در فیلم "قفس"، حامد بهداد در فیلم "جرم " ساخته مسعود کیمیایی در بین بازیگران ایرانی و همچنین گویندگی به جای شخصیت هایی مثل پل نیومن، مارلون براندو، ریچارد برتن، بروس ویلیس، اد هریس، سلمان خان، شرلوک هولمز، جیم کری، سیلوستر استالونه، مل گیبسون، دنزل واشینگتون، رابرت دنیرو، سلمان خان، آمیتا باچان را در کارنامه کاری خود دارد.

چنگیز جلیلوند که سابقه‌ی دوبله‌ فیلم‌های هندی از جمله «شعله» را دارد و نقش«دلمندرا» را دوبله کرده، مدیریت دوبلاژ  فیلم سینمایی "بمبئی" محمد قربان پور که در هند فیلمبرداری شد را بر عهده داشت. او در کنار حرفه اصلی خودش  در فیلم های سینمایی چون ترمینال غرب (۱۳۹۵)، این سیب هم برای تو (۱۳۹۳)، قلاده‌های طلا، قصه عشق پدرم (۱۳۹۱)، فیتیله و ماه پیشونی (۱۳۹۰)، بندرگاه عشق (۱۳۴۶)، دختر همسایه (۱۳۴۰) هم بازی کرده است. این هنرمند که امسال ۷۷ ساله می‌شود در گفتگویی درباره علت روی آوردنش به هنر گفته بود که از کودکی به صحبت کردن در جمع علاقه مند بوده و متوجه شده که از طریق هنر می‌تواند از استعداد و صدایش استفاده کند.

فاطمه(سیمین) معتمدآریا از هنرمندان و بازیگران سینمای ایران در هفتم آبان ماه ۱۳۴۰ به دنیا آمده است. او که امسال ۵۶ ساله می‌شود در حوزه‌های مختلفی چون بازیگری در فیلم‌های سینمایی، مجموعه‌های تلوزیونی، تئاترها و کارهای عروسکی فعالیت داشته است.

او اولین زن عضو هیئت مدیره خانه سینما به حساب می‌آید و از نقش آفرینی‌های محبوب معتمدآریا باید به بازی‌هایش در کنار ایرج طهماسب و حمید جبلی در چندین فیلم از جمله «کلاه قرمزی و پسرخاله»، «کلاه قرمزی و سروناز»، «دختر شیرینی فروش»، «یکی بود و یکی نبود» و «زیر درخت هلو» اشاره کرد که به یکی از موفق‌ترین گروه‌های هنری در سینمای ایران تبدیل شده‌اند.

معتمد آریا از جمله بازیگرانی است که در جشنواره‌های مختلف ایرانی و خارجی شرکت کرده و توانسته موفقیت‌هایی را کسب کند. ازجمله آن می‌توان به دریافت جایزه هانری لانگ لوا در بخش بهترین بازیگر زن از جشنواره فیلم ونسن (۱۳۹۰)، برنده تندیس زرین بهترین بازیگر نقش اول زن از جشن خانه سینما و جایزه بهترین بازیگر زن از جشنواره فیلم مونترال برای فیلم "اینجا بدون من" (۱۳۹۰)، جایزه ۳۰ سال فعالیت در سینما از جشن منتقدین ونویسندگان ایران (۱۳۸۷)، برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن برای فیلم «هنرپیشه» (۱۳۷۱)، برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن برای فیلم «مسافران» (۱۳۷۰) اشاره کرد او علاوه بر این‌ها در جشنواره‌های مختلفی نامزد دریافت جایزه نیز شده است.

آباجان (۱۳۹۵)،برف سرخ (۱۳۹۵)، در سکوت (۱۳۹۴)، نبات (محصول ۲۰۱۴ میلادی- جمهوری آذربایجان)، یحیی سکوت نکرد (۱۳۹۳)، بهمن (۱۳۹۲)، قصه‌ها (۱۳۹۰)، اینجا بدون من (۱۳۸۹)، پریناز (۱۳۸۹)، می زاک (۱۳۸۷)، شیرین (۱۳۸۶)، نیلوفر (۱۳۸۶)، خواب زمستانی (۱۳۸۶)، صد سال به این سال‌ها (۱۳۸۶)، خواب لیلا (۱۳۸۵)، تقاطع (۱۳۸۴)، زیر درخت هلو (۱۳۸۴)، کارگران مشغول کارند (۱۳۸۴)، یک بوس کوچولو (۱۳۸۳) ، آبادان (۱۳۸۱)، به من نگاه کن (۱۳۸۱)، کلاه قرمزی و سروناز (۱۳۸۱)، دختر شیرینی فروش (۱۳۸۰)، مرد عوضی (۱۳۷۷)، روسری آبی (۱۳۷۳)، کلاه قرمزی و پسرخاله (۱۳۷۳)، ناصرالدین شاه آکتور سینما (۱۳۷۰) از جمله فیلم‌هایی ست که معتمدآریا به ایفای نقش پرداخته است.

اما آبان ماه سالروز تولد زنده‌یاد مرتضی احمدی بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون، خواننده، ضربی‌خوان، تهران‌شناس، محقق، نویسنده و دوبلور ایرانی هم هست.

این هنرمند در دهم آبان ۱۳۰۳ متولد شد و در ۳۰ آذر ۱۳۹۳ در سن ۹۰ سالگی درگذشت.

احمدی فعالیت های خود را در عرصه هنری با پیش‌پرده‌خوانی شروع کرده و به طور رسمی از سال ۱۳۲۱ کارش را آغاز کرده است. سپس وارد تئاتر شده و بعد از آن هم بلافاصله به رادیو آمده و تا سال ۱۳۵۸ در رادیو ماندگار شد. او در فیلم‌های سینمایی و تلوزیونی متعددی هم نقش آفرینی کرده و از جمله آنها همکاری با علی حاتمی در کارهایی مثل «سلطان صاحبقران»، «بابا شمل» و «حسن کچل» است.

این هنرمند پیشکسوت در سال ۱۳۳۲ برای اولین بار در سینما فیلمی با عنوان «ماجراهای زندگی» به کارگردانی نصرالله محتشم را بازی کرد و از جمله دیگر فیلم‌های او می‌توان به «کلاه قرمزی و پسرخاله»، «شیرین و فرهاد»، «بابا شمل»، «قلندر»، «خانه خراب»، «معما»، «در انتظار شیطان» اشاره کرد. آخرین فعالیت سینمایی او بازی در فیلم "ستاره ها" ساخته فریدون جیرانی بود. از مرتضی احمدی تا کنون چند کتاب نیز به چاپ رسیده است.

گلاب آدینه بازیگر سینما، تئاتر و تلویزیون هم متولد ۲۲ آبان ۱۳۳۲ است. این هنرمند فعالیت هنری خود را از تئاتر و در سال ۱۳۵۴ با گروه تئاتر دانشجویی «پیاده» به سرپرستی مهدی هاشمی و داریوش فرهنگ آغاز کرده است. بازی و منشی گری صحنه فیلم نیمه بلند "رسول پسر ابوالقاسم" در سال ۱۳۶۰ به کارگردانی داریوش فرهنگ از اولین تجربیات سینمایی اوست.

از جمله فیلم‌هایی که او تاکنون در آنها نقش‌آفرینی کرده است می‌توان به آرامش در میان مردگان (۱۳۸۴)، وقتی همه خواب بودند(۱۳۸۴)، یک تکه نان (۱۳۸۳)، مهمان مامان(۱۳۸۲)، عروس افغان(۱۳۸۲)،  زندان زنان(۱۳۸۱)، زیر پوست شهر(۱۳۷۸)، بال‌های سپید(۱۳۷۷)، بانوی اردیبهشت(۱۳۷۶)، فصل پنجم(۱۳۷۵)، معجزه خنده( ۱۳۷۵)، روسری آبی(۱۳۷۳)، بهترین بابای دنیا(۱۳۷۱)، شکار خاموش (۱۳۶۸)، زرد قناری(۱۳۶۷)، سلطان و شبان(۱۳۶۱)، رسول پسر ابوالقاسم(۱۳۵۹)، چوپانان کویر(۱۳۵۹) اشاره کرد.

این هنرمند در سال ۱۳۶۷ به همراه همسرش مهدی هاشمی در فیلم "زرد قناری" به ایفای نقش پرداخت و برای بازی در این فیلم کاندید سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن در جشنواره فجر شد.

او پس از بازی در فیلم‌های "شکار خاموش" و "بهترین بابای دنیا" برای بازی در فیلم سینمایی "روسری آبی" برنده سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش مکمل زن در دوره سیزدهم جشنواره فیلم فجر شد. در سال ۱۳۸۲ با بازی در فیلم سینمایی "مهمان مامان" کاندید بهترین بازیگر نقش اول زن دوره بیست و دومین جشنواره فیلم فجر و هشتمین جشن خانه سینما و برای بازی در فیلم سینمایی "دیگو مارادونا هستم" کاندید سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول زن شد.

گلاب آدینه موفق شد برای بازی در فیلم "آبجی" جایزه بهترین بازیگر نقش اول زن جشنواره بین‌المللی فیلم پکن را به خود اختصاص دهد. گفته می‌شود گلاب آدینه در فیلمی به نام «دوباره زندگی» به کارگردانی رضا فهیمی با ایفای نقشی متفاوت در کنار شمس لنگرودی حضور دارد و اولین نمایش این فیلم سینمایی در سی و ششمین جشنواره فیلم فجر خواهد بود. او در تئاتر هم چند نمایشنامه از بهرام بیضایی از جمله "مرگ یزدگرد" و "سلطان مار" روی صحنه برده است. و اخیرا نیز با حضور در نمایش «شیرهای خان بابا سلطنه» افشین هاشمی در نقش سیاه به روی صحنه رفت.

مازیار پرتو متولد ۲۲ آبان ۱۳۱۱ فعالیت‌اش را در سینما با فیلم‌برداری فیلم کوتاه «شقایق سوزان» آغاز کرد. این هنرمند که در سال‌های آخر عمرش در آمریکا به سر می‌بُرد، در دوم بهمن ماه 1392 درگذشت.

او  فرزند علی پرتو متخلص به شین پرتو (نویسنده و محقق ادبی) و دایی ویشکا آسایش (بازیگر سینما) است. مازیار پرتو دارای مدرک تحصیلی دیپلم هنرستان صنعتی تهران بود و با گذراندن دوره فیلمبرداری دانشگاه سیراکیوز تهران در وزارت فرهنگ و هنر به عنوان فیلمبردار فیلم‌های گزارشی، خبری و مستند، استخدام شد.

حرفه‌ی اصلی این هنرمند فیلمبرداری بود اما در تعدادی فیلم‌ سینمایی هم بازی کرده و به عنوان تدوینگر نیز همکاری داشته است. از فیلم‌هایی که او فیلم‌برداری آن ها را انجام داده می‌توان به «قیصر»، «طوقی»، «باباشمل»، «برزخی‌ها»، «جعفرخان از فرنگ برگشته»، «روز واقعه»، «کفش‌های میرزانوروز»، «سفر جادویی»، «آدم‌برفی»، «اصحاب کهف» اشاره کرد.

مجموعه‌های تلویزیونی نظیر «امام علی (ع)» و «هزاردستان»، «مردان آنجلس» از جمله دیگر آثاری است که او آن‌ها را ثبت کرده است. مازیار پرتو چند سال قبل در آخرین روزهای حضورش در ایران، مقابل دوربین مستند «قیصر 40 سال بعد»، ساخته مسعود نجفی رفت و درباره فیلم «قیصر» و خاطراتش سخن گفت.

از دیگر هنرمندان متولدین آبان ماه باید از فرامرز قریبیان نام برد که در آبان ماه سال 1320 به دنیا آمد.

او به عنوان کارگردان، بازیگر، تهیه کننده، سرمایه گذار و حتی طراح صحنه و لباس فعالیت داشت و فعالیت سینمایی‌اش را با دستیاری کارگردان و ایفای نقش کوتاهی در فیلم «بیگانه بیا» ساخته مسعود کیمیایی آغاز کرده است. فرامرز قریبیان دارای تحصیلات ناتمام در رشته بازیگری مدرسه «ویرژوال آرت» آمریکا است و پدر سام قریبیان (بازیگر) است. این هنرمند در کارنامه کاری خود بارها جلو دوربین مسود کیمیایی رفته و در فیلم هایی که او ساخته به ایفای نقش پرداخته است. قریبیان در کارنامه کاری خود کارگردانی چهار فیلم سینمایی را تجربه کرده است. او در سال 1365 اولین تجربه کارگردانی خود را با ساخت فیلم "جدال در تاسوکی" و سپس دومین فیلم خود را در سال 1374 به نام "قانون" که در ژانر پلیسی بود کارگردانی کرد. قریبیان سیزده سال پس از کارگردانی آخرین فیلم‌اش به نام "چشم هایش"، فیلم "گناهکاران" را به نویسندگی پسرش سام قریبیان کارگردانی کرد.

فرامرز قریبیان بیشتر از آنکه کارگردان باشد، بازیگر است و در بیش از 60 فیلم بازی کرده است. حضورش در فیلم "گوزن‌ها" به نویسندگی و کارگردانی مسعود کیمیایی و بازی بهروز وثوقی از معروف ترین کارهای اوست. او در دهه شصت در فیلم‌های بسیاری بازی کرد و موفق شد از جشنواره ششم فیلم فجر جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد را برای بازی در فیلم "ترن" دریافت کند.

در اوایل دهه هفتاد و پس از 15 سال بار دیگر در فیلم "ردپای گرگ" مسعود کیمیایی بازی کرد که از جمله فیلم‌های ماندگار سینمای ایران است. این هنرمند در جشنواره یازدهم فیلم فجر بخاطر بازی در فیلم "بندر مه آلود"  جایزه سیمرغ بلورین بهترین بازیگر نقش اول مرد را دریافت کرد. فرامرز قریبیان سومین سیمرغ بلورین را در جشنواره هجدهم فیلم فجر برای بازی در "مرد بارانی" بدست آورد سپس در سال ۱۳۸۴ در فیلم "رویای خیس" ساخته پوران درخشنده به ایفای نقش پرداخت و در سال ۱۳۸۵ بار دیگر در فیلمی از مسعود کیمیایی به نام "رئیس" بازی کرد. وی در سال ۱۳۸۹ با حضور در نقشی متفاوت در فیلم "آلزایمر" دیپلم افتخار جشنواره فیلم فجر را به خود اختصاص داد.

این هنرمند علاوه بر آنکه در جشنواره‌های داخلی بارها مورد تقدیر قرار گرفته است در جشنواره‌های خارجی هم موفقیت‌هایی را کسب کرده که می‌توان به چند مورد از آنها اشاره کرد؛ برای بازی در فیلم "رقص در غبار" جایزه بهترین بازیگر نقش مکمل مرد را از جشنواره فیلم آسیا پاسیفیک و جایزه گرگ نقره‌ای جشنواره بین‌المللی فیلم مسکو ۲۰۰۳ را به دست آورد و همچنین برای ایفای نقش در "شهر زیبا" ساخته اصغر فرهادی جایزه ویژه هیئت داوران جشنواره بین‌المللی فیلم هند ۲۰۰۴ را از آن خود کرد.  او توانست جایزه بهترین بازیگر نقش اول مرد جشنواره سپنتا سانفرانسیسکو به خاطر بازی در فیلم "گناهکاران" را در سال ۲۰۱۴ به دست آورد.

منبع: ایسنا