بنیاد فرجام میزبان عراق نوستالژیک/ مردم نازنین لطیف العانی

این روزها بنیاد فرجام، میزبان آثار لطیف العانی ست که به پدر عکاسی عراق شهرت دارد. نمایشگاهی با عکس های آگاهی دهنده و در عین حال شاعرانه به کیوریتوری مراد منتظمی. عکس هایی که عشق لطیف العانی نسبت به انسان را روایت می‌کند.

ایران آرت: آزاده جعفریان: « لطیف العانی: مستند فراموش نشدنی و فراموش شده » عنوان نمایشگاه این روزهای بنیاد فرجام در difc دبی است. عکس هایی که محاطب را با عراقی روبرو می کند که کم تر دیده شده؛ 20 سال طلایی عراق برخاسته از استعماری کهن که هم درد و غمی جانکاه را بازتاب می دهد هم در نگاه پرتره ها و جان مایه معماری ها، روحی از امید و نور و زندگی جریان دارد ؛ دو حس کاملن متفاوت که گویی هم ذات مردم در برخی کشورهای خاورمیانه است. جالب اینکه شش سال پیش از سفر العانی به دیار باقی، در سال 2015 نمایشگاهی از آثارش در پاویون عراق در دوسالانه ونیز برپا شد که همین نکات او را مورد توجه جهانی قرار داد.

العانی در کارهای عکاسی خود به تلفیق سوژه‌های تاریخی و مدرن علاقه داشت. به همین دلیل علاوه بر آثار باستانی، بسیاری از جنبه‌های زندگی روزمره شهری عراق را هم به تصویر می‌کشید. نور در عکس های آقای لطیف عنصری حیاتی ست و فراتر از ابزار عکاسانه ، به بیانی معناگرایانه از روزگار مردم کشورش اشاره دارد که شاید از آفتاب همیشه تابان این کشور الهام می گیرد.

در میان عکس های به نمایش درآمده از لطیف در بنیاد فرجام، علاقه و عشق استاد عکاس به انسان موج می زند، گاه او با دوربینش با هم وطنان ستم دیده اش عشق ورزی می کند و این گونه آنها را در حافظه تاریخی ماندگار می کند. توجه ویژه العانی به زنان و گرامی داشت زنان، برگ زرین زاویه نگاه اوست، از عکس زن موزیسین تا زنانی با دامن کوتاه در فعالیتی اجتماعی گویای این ادعاست. عکس بسیار بسیار خاص در این باره، عکس زنی ست که سوژه مرد عکاس شده، زن در دور دست کوچک در برابر دیواری بزرگ ایستاده و سایه سیاه عکاس در پیش زمینه، از فرهنگ مرد سالاری در عراق و چه بسا منطقه گلایه می کند. عکس های خوب در مجموعه بنیاد فرجام از لطیف العانی فراوان است ، نمونه جذاب دیگر عکسی ست که بچه ترسیده کنار دیواری که روی آن کلمه جمهور نوشته شده از روزهای تلخ پسا استعماری عراق حکایت می کند.

العانی را به تعبیری عکاس مستند اجتماعی هم قلمداد می کنند، او منتقد وضع موجود عراق بود، عکس های او از فاصله طبقاتی گویای همین نکته است. برای استاد لطیف انسان، ارتباطات انسانی و رد پای انسان اولویت نخست بود ، توجه او به معماری و تلاش معماران به آوردن زندگی مدرن به عراق بیانگر این نکته است، چندین عکس در این مجموعه از ثبت عناصر توالی و تکرار در معماری نوین عراق وجود دارد که از این دلبستگی عکاسانه العانی پرده برمی دارد. لطیف العانی متولد 1932 بغداد که 2021 در زادگاهش در آستانه 90 سالگی دار فانی را وداع گفت، اولین کسی بود که زندگی واقعی عراق را در دو دهه بین سال های 1950-1970 به طور گسترده بازتاب داد. عکس های او گاه به نقاشی تنه می زند و مخاطب چند قدمی به اثر نزدیک تر می شود تا از عکس بودن اثر یقین حاصل کند. تصاویر سیاه و سفید او نشان دهنده یک خاطره بصری منحصر به فرد از عراق در دوران طلایی و یک میراث بزرگ بشری است.

اکنون بخش بزرگی از عکس های لطیف العانی در بنیاد تصویر عرب (AIF) در بیروت آرشیو شده و آثار دیگری از پدر عکاسی عراق در بنیاد فرجام در difc می درخشد. بر اساس بیانیه مطبوعاتی فرجام آثار به نمایش درآمده شامل سه بخش است: یک: بازتاب معماری عراق؛ از سیمای قدیمی تا مدرن دو: تصویر بغداد از یک تمدن کهن تا پرتره ای نوین از جامعه پسااستعماری در یک بازه زمانی 20 ساله سه: نگاه زیست محیطی و واکاوی بقای روستایی که نجات درختان نخل و فرایند بیابان‌زایی را باز نمایی می کنند. عکاس پیشگام عراقی قرن بیستم در جلوگاه بنیاد فرجام لا به لای ویترین های شیک و براق فروشگاه های لاکچری difc طعم جذاب و تماشایی تر هم یافته است، در هم تنیدگی سنت و مدرنیته که ایده آل جناب لطیف بوده است! این نمایشگاه تا نوامبر در بنیاد فرجام دایر است.