دیدار دو دوست ۵۰ ساله در موزه هنرهای معاصر تهران/ گفته های آیدین آغداشلو درباره مهدی سحابی

من مهدی سحابی را از سال های دور، پیش از انقلاب می شناختم. اما از زمانی زلف مان به هم گره خورد که برای شرکت در کنگره نظامی گنجوی همسفر رم شدیم ...

ایران آرت: آیدین آغداشلو از نمایشگاه مهدی سحابی در موزه هنرهای معاصر تهران که با کیوریتوری مژده طباطبایی به تماشا است دیدار کرد.

آغداشلو در پایان این دیدار در گفتگویی درباره ارزیابی اش از این نمایشگاه گفت: " این نمایشگاه برایم غیر مترقبه و غافل گیر کننده بود، هیچ وقت این همه تنوع از آفرینش های هنری مهدی سحابی سراغ نداشتم. برای من درباره دوست دیرینه ام بسیار آموزنده هم بود و حتی مرا به کشف دوباره مهدی رهنمون کرد، زیر یک سقف کنار هم نشاندن حاصل عمر یک هنرمند دستیابی به چنین معنای افزوده ای را ممکن می کند. پیداست نمایشگاه بسیار بسیار مهمی است و باید از بانیان آن قدردانی کرد."

نقاش سال های آتش و برف ادامه داد: " من مهدی سحابی را از سال های دور، پیش از انقلاب می شناختم. اما از زمانی زلف مان به هم گره خورد که برای شرکت در کنگره نظامی گنجوی همسفر رم شدیم ، مهدی سحابی خبرنگار بود و من هم یک کار خبری پذیرفته بودم ، دوستی مان از آن سفر جان گرفت و برای هم ماندیم. آدم نازنینی بود، فارغ از هر ادایی، خود خودش بود، وجود سرشار و درخشانی داشت، بسیار رک ، بذله گو، شوخ و شنگ و البته چنان که از این آثار پیداست بسیار عمیق با نگاهی جستجوگر و نافذ بود. وقتی خبر رفتنش را شنیدم باور نکردم، پیش خودم فکر می کردم نباید، مهدی حق ندارد که نباشد. "

آغداشلو افزود: " ابعاد پنهانی پشت آن سیمای ساده و شوخ و شنگ وقتی به همه ثابت شد که شاهکار پروست را ترجمه کرد، تا پیش از آن هرگز فکر نمی کردم کسی بتواند پروست را به فارسی برگرداند، مهدی همت بزرگی کرد و در کنار دهها کاری که می کرد چنین بار سنگینی را به جان گرفت، من از چندین دوست ادیب که فرانسه دان بودند عیار کارش را پرس و جو کردم و همگی با اطمینان می گفتند این درست ترین ترجمه پروست است و مایه مسرت و خوشحالی من شد. بعدتر آفرینش های تجسمی او بعد دیگر وجوه پنهان شده او را عیان کرد. "

نقاش شفاعت فرشتگان گفت : " زمانی از نمایشگاه مجسمه های چوبی او دیدن کردم، از چوب و تخته هایی که از طبیعت پیدا می کرد پرنده می ساخت. روح کودکانه این دست ساخته های ساده و رنگ های متنوع آنها مرا یاد بخشی از آفریده های پیکاسو می انداخت که چنین آفرینش هایی داشت و ساده و رها و اسباب بازی وار اثر هنری خلق می کرد. "

آغداشلو تاکید کرد : " مهدی سحابی نگاهی متعهد به دنیا داشت در کنار شوخ و شنگی ظاهری یک تعهد اجتماعی همیشگی در او عیان بود که قطعا رد آن در مجموعه ماشین های قراضه ، صورتک ها و دیگر مجموعه هایش کاملا پیداست. هنر سحابی، جمع کردن همین ظاهر شوخ طبع و روح جدی و متعهد بود . به راستی چنین شخصیتی جای غبطه داشت."

نقاش مجموعه معما گفت : " از منظر فنی ، مهارت نقاشانه مهدی سحابی مرا متعجب کرد، او آنقدر فروتن بود که هیچگاه خود را یک نقاش رسمی معرفی نمی کرد، اما هر کسی از این نمایشگاه دیدن کند یک نقاش تمام عیار می بیند. بعضی از این اتومبیل های منهدم شده را که می بینم رنگ آبرنگی یا رقیق شده را با مهارت مثال زدنی کار کرده که عالی ست و حتی فکر می کنم من نتوانم به این راحتی لاستیک اتومبیل را با رنگ رقیق شده کار کنم. پیداست نقاش این آثار ساخت و ساز نقاشانه را بلد است اما آگاهانه قصد ساده کار کردن دارد ."

آغداشلو گفت :" ماشین های قراضه وجه متعهد جدی سحابی را عیان می کند، او اتومبیل ها را منهدم می کند شاید به نشانه اینکه انسان دستاوردهای خود را منهدم می کند یا جامعه ای که آنچه ساخته را ویران می کند یا شاید تعابیر دیگرتری مانند جامعه قراضه ساز و... همه این تعابیر ممکن است باید دید چه کسی و با چه لحن و چه سویه ای این آثار را خلق کرده است. "

او سری نقاشی های گرافیتی مهدی سحابی را مجموعه ای خواند که نقاش با آنها تشابه درونی احساس می کند و گفت: "روح گزارشگر و خبرنگار او تصاویری که از دیوار نوشته های دوره انقلاب دیده را در این نقاشی ها بازتاب داده است، و تلاش دارد حال و هوای خاص همان گرافیتی ها را نشان دهد، اما پیداست نقاش در این بازسازی ، خود را نیز روایت و بازسازی می کند."

نقاش فاجعه آخرالزمان خاطر نشان کرد:" دقت و مهارت سحابی در خلق این آثار موج می زند یک وقتی یکی از من پرسید چرا با این دقت ترک ها را می کشی، من گفتم به خاطر حیرت مخاطب این کار را نمی کنم، من از لحظه لحظه این تمرکز و دقت لذت می برم زیرا مرا از جهان آشفته جدا می کند ، پیداست مهدی سحابی هم از لحظه لحظه این خلق کردن ها لذت برده است."

آیدین آغداشلو در پاسخ به پرسشی با این مضمون که شما در دهه ۵۰ خورشیدی مجموعه " خاطرات انهدام " را شروع کردید و مهدی سحابی در دهه ۷۰ خورشیدی دست به انهدام اتومبیل ها زد آیا این دو مجموعه به هم شباهت دارند؟ پاسخ داد :" خیر، این دو مجموعه شباهتی با هم ندارند، سحابی بعد از انهدام را به تصویر می کشد و این انهدام را گزارش می کند، از اثر سحابی نمی توان فهمید اصل اثر چه بوده است، فقط می بینیم اتومبیلی قراضه و منهدم شده است او این انهدام را با قدرت و زیبا گزارش می کند؛ اما من یک اثر نفیس را با رنج و زحمت بسیار خلق می کنم و سپس آن را منهدم می کنم شما می توانید اصل اثر را ببینید و بدانید چه چیزی منهدم شده است, خمیر مایه نقاشی های من افسوس و حسرت است.

نمایشگاه مروری بر آثار مهدی سحابی به همت گالری مژده با همکاری بنیاد مهدی سحابی و موزه هنرهای معاصر تهران با کیوریتوری مژده طباطبایی برگزار شده است. در این نمایشگاه ۱۲۶ کار از مهدی سحابی بر دیوارهای سه گالری موزه هنر‌های معاصر تهران نشسته است و تا ۲۸ آذرماه پذیرای هنردوستان است.

دو کتاب مروری بر آثار وی شامل ۳۱۰ اثر و تکاپوی واژه مجموعه مقالات درباره نگاه تصویری و ادبی مهدی سحابی هم زمان با این نمایشگاه منتشر شده است.