به لحاظ اخلاق عکاسی بررسی کرده‌ایم که آیا در مجلس شورای اسلامی می‌شود هر عکسی از نماینده‌ها گرفت یا نه؟
عکس‌های خصوصی در صحن علنی
ما در ایران‌آرت که به هنر و ادبیات می‌پردازیم، به تحلیل سیاسی این قصه کاری نداریم؛ ما این ماجرا را از منظر عکاسی و اخلاق عکاسی بررسی کرده‌ایم.
ایران‌آرت، صابر محمدی: چند روز است عکس یکی از نمایندگان مجلس شورای اسلامی دست‌به‌دست می‌شود؛ او یک پا را روی میز انداخته و به صفحه گوشی تلفن همراهش متمرکز شده است. از این دست عکس‌ها در سال‌های اخیر بسیار دیده‌ایم؛ نماینده‌هایی که چرت می‌زنند، نماینده‌هایی که کفش‌ها را کنده و روی زمین نشسته‌اند یا با گوشی‌شان بازی می‌کنند. بنابراین عکس تازه، حرف جدید برای گفتن ندارد چون بارها و بارها عکس‌هایی از نماینده‌ها در موقعیت‌های نامتعارف شبیه به این منتشر شده است. با این حال، این تصویر هم مثل قبلی‌ها بسیار مورد توجه قرار گرفته است و به نظر می‌رسد حساسیت روزافزون مردم بر مسؤولان مهم‌ترین دلیل توجه مضاعف به چنین تصاویری باشد. ما اما طبعا در ایران‌آرت که به هنر و ادبیات می‌پردازیم، به این تحلیل‌ها کاری نداریم؛ ما این ماجرا را از منظر عکاسی و هنرهای تجسمی بررسی خواهیم کرد. می‌خواهیم بپرسیم که آیا عکاس‌ها می‌توانند از همه لحظات نماینده‌های مجلس در صحن علنی تصویر ثبت کنند؟ آیا برای این ماجرا، ساز و کار مشخصی هست؟ اگر قانونی در این باره تدوین نشده، آیا عکاس‌ها حدودی برای نزدیک‌شدن به لحظات شخصی نماینده‌ها دارند؟ آیا اساسا می‌توان در صحن علنی و در عرصه عمومی به لحظه شخصی و حریم خصوصی قائل بود؟ این‌جا سعی می‌کنیم به این پرسش‌ها که پیرامون اخلاق عکاسی است، پاسخ‌هایی بدهیم.
بدیهی است عکاس‌ها حق دارند از نماینده‌های مجلس در صحن علنی عکس بگیرند. اگر نگیرند پس آنجا چه می‌کنند؟ با این حال، این رویه دردسرهایی برای نماینده‌ها ایجاد کرده و چه بسا برخی از آنها چشم دیدن هیچ عکاسی را نداشته باشند. حضور آنها در جلسات علنی مجلس شورای اسلامی گاه تا ساعت‌ها طول می‌کشد و شاید روی کاغذ بتوان حق داد گاهی هم راحت باشند و استراحتی بکنند هر چند حتما انتظار داریم این استراحت همراه با انداختن پا روی میز نباشد! اما همه با این گزاره موافق نیستند. یکی از عکاس‌های پارلمانی که می‌خواهد نامش را عنوان نکنیم معتقد است هر چقدر هم جلسات علنی طول بکشد بالاخره نماینده‌ها وظیفه دارند در جریان همه امور جاری در مجلس قرار بگیرند و نه می‌توانند چرت بزنند، نه با گوشی‌شان بازی کنند و نه کار دیگری.
این عکاس می‌گوید ضوابط مشخصی برای عکاسی از نماینده‌ها در مجلس موجود نیست اما عکاس‌ها خودشان آن‌قدر حرفه‌ای هستند که بتوانند حریم خصوصی را حتی در عرصه عمومی تشخیص بدهند.
عکاس‌ها می‌توانند هر طور عکسی می‌خواهند بگیرند؟
بین همه عکس‌هایی که در این سال‌ها از شرایط نامتعارف نماینده‌ها در مجلس شورای اسلامی منتشر شده است، چند عکس، حسابی خبرساز شده است. ظاهرا به این دلیل که این عکس‌ها از ثبت لحظه‌ای غیرمتعارف، مثل چرت‌زدن و...، فراتر رفته‌اند و به حریم شخصی‌تر نماینده‌ها ورود کرده‌اند. در هر سه عکس که دو فریم از آنها مدتی پیش و یکی هم از دو روز پیش در حال دست‌به‌دست‌شدن است، صفحه گوشی نماینده‌ها در قاب قرار گرفته است؛ این‌که با چه شماره‌ای در حال تماس هستند یا چه عکسی را دارند تماشا می‌کنند. هر چند در عکس سوم، چندان صفحه گوشی قابل رصد و تماشا نیست.
کامیاب به نکته عجیبی اشاره می‌کند و می‌گوید: «اتفاقا خیلی‌ها در این دو روز به من گفته‌اند چرا بیشتر به گوشی آقای نماینده نزدیک نشدی تا ببینیم آن داخل چه خبر است؟! من اما به این قائلم که تلفن همراه یک نماینده حریم شخصی اوست حتی اگر در صحن علنی مجلس آن را به دست گرفته باشد. از همین‌رو بود که سعی کردم در این عکس، نه روی گوشی او زوم کنم و نه این‌که طوری قاب را ببندم که صورت نماینده پیدا باشد.»
این عکاس ماجرای اخلاق عکاسی در چنین عرصه‌ای را این‌گونه برای ما صورت‌بندی می‌کند: «نماینده‌ها می‌دانند کلی عکاس در صحن علنی هست، می‌دانند که جلسات علنی به صورت زنده پخش می‌شود، بنابراین می‌دانند که در حال رصد هستند. بنابراین رفتارهای غیرمتعارف آنها در مجلس نمی‌تواند به عنوان حریم خصوصی‌شان در نظر گرفته شود. و اتفاقا همیشه برای ما عکاس‌ها عجیب است که آنها با علم به این‌که مورد رصد واقع می‌شوند چرا باز هم خودداری نمی‌کنند از این‌که کاری نکنند که مورد توجه عکاس‌ها قرار بگیرد. اگر من دوست دارم چنین عکس‌هایی منتشر شود به این دلیل است که آنها دچار بی‌تفاوتی عجیبی نسبت به کار ما هستند و انگار برایشان مهم نیست ما حضور داریم و باید رفتارشان را متناسب با حضور در مکانی رسمی تنظیم کنند.»
او همچنین می‌گوید ضوابط و آیین‌نامه مشخصی برای محدودیت‌های عکاسی از نماینده‌ها در صحن علنی وجود ندارد و این خود عکاس‌ها هستند که اخلاق را رعایت می‌کنند.
از کامیاب مشخصا درباره عکس تازه‌اش که این قدر سر و صدا به پا کرده می‌پرسیم. می‌گوید: «من هیچ‌گاه از لحظه‌ای آنی عکس نمی‌گیرم. منتظر نیستم تا لحظه‌ای آنی را در شرایطی غیرمتعارف از یک نماینده شکار کنم. ایشان مدت‌ها پایشان را روی میز انداخته بودند و در این رابطه بی‌تفاوت بودند. بنابراین من حریمی را مخدوش نکرده‌ام.»
