شنا کردن در صدا و تصویر / "ریفکتور" پروژه‌ای خلاف جریان اقتصاد هنر
چیدمان تصویر و صدا در "ریفکتور" به دنبال به هم ریختن عادت‌های دیداری و شنیداری مخاطب است.
ایران آرت: پروژه آدیوویژوال یا شنیداری "ریفکتور" نیکزاد عربشاهی و وداد فامور زاده که توسط گالری مژده در محل گالری ایرانشهر عصر روز جمعه 19 آذرماه افتتاح شد، راه‌گشای مسیری تازه برای معرفی بهتر نیومدیا در ایران است.
در این نمایشگاه که پنج چیدمان ارائه شده تصاویر بازتاب کدهایی است که از طریق ارزیابی و بازخوانی الگوهای ذهنی هنرمند بر آمده است و این الگوهای ذهنی در یک فرآیند به الگوریتم‌های ریاضی تبدیل شده‌اند که تاثیرات پی در پی آن‌ها بر یکدیگر شبکه‌ای پویا از مجموعه کد را به وجود آورده که بی‌نیاز از کنترل در لحظه بر روی سطوحی شفاف نقاشی می‌کند.
در حقیقت کاربرد کدها بازآفرینی فرآیند شکل‌گیری تصاویر و کنترل کیفیت تحقق این تصاویر بر روی یک پلتفورم دیداری است. در چنین شرایطی حجم، تصویر و صدا که در هم تنیده می‌شوند، می‌کوشند از طریق شکل چیدمان، تصاویر و صداهای تکرار شونده فضا را باز تعریف کنند و مخاطب را به درون جهان خود بکشند.
سطوح شفافی که در این سازه‌ها به کار رفته است منجر به آن می‌شود که تصویر در یک روند مشخص در امتداد فضا تکثیر شود و حجم تصویری در حقیقت با بدل شدن به یک صدا از پیش چشم مخاطب محو می‌شود. در حقیقت زمانی که الگوریتم‌های ریاضی برخواسته از ذهن نقاش با الگوریتم‌های ذهن طراح صدا در هم تنیده می‌شوند فضای جدیدی را به تصویر می‌کشند که در آن احساس مخاطب با یورش تصاویر و صدا دچار شوک شده و از کار می‌افتد.
شاید این اتفاق به دلیل ماهیت نیومدیا و شگفتی‌های حاصل از عدم شناخت کارکرد آن باشد اما پس از از کار افتادن حواس مخاطب آرام آرام خود را در محیط جدید و شناوری می‌بیند که در آن تصاویر صرفا تحریک‌کننده بخشی از احساسات و یادآور تجربه‌های حسی هستند. در حقیقت عملکرد این سیستم‌ها به گونه‌ای است که حس را دچار تغییر می‌کند.
این نقاشی‌ها و صداهای در هم تنیده در نهایت چه در فرم و چه در محتوا قابل تفسیر و تعریف نیستند و از جهاتی خود مدیا نیز این امکان را به مخاطب نمی‌دهد که بتواند در برابر این سطوح شفاف به دنبال مفهوم خاصی باشد. شاید حرکت سریع و عبور زمان مهم‌ترین جلوه تصویری باشد که در این سازه‌ها به نمایش در می‌آید و در نهایت این مفاهیم پس از برخورد با صداهای حاصل از خود فضایی را به وجود می‌آورد که وهم مطلق است.
بخش تصویری کار که توسط عربشاهی انجام شده است بازتاب آن چیزی است که هنرمند از تجربه نقاشانه خود در ذهنش دارد، این تصویر به واسطه الگوریتمی آفریده می‌شود و داده خروجی آن توسط الگوریتمی که فامورزاده طراحی کرده است تبدیل به صدا می‌شود. در واقع ایده به صورت تصویری شکل گرفته تبدیل به کد شده و تصویر را می‌سازد و تصویر دوباره به داده خام تبدیل می‌شود و این داده به صدا تبدیل می‌شود.
به هم ریختن عادت‌های رفتاری تماشاگر
نیکزاد عربشاهی در این رابطه به هنرآنلاین گفت: این مدیا عادت‌های همیشگی ما را به هم می‌ریزد. ما عادت داریم به گالری می‌رویم و یک چیزهایی ببینیم و بعد رد می‌شویم اما اینجا در برابر قاب‌هایی قرار می‌گیرید که با سرعت از مقابل دیدگان شما رد می‌شوند و شما نمی‌توانید آن‌ها را دنبال کنید و در اولین لحظه عادت‌های رفتاری در تماشای یک نمایشگاه را به هم می‌ریزد.
وی ادامه داد: مخاطب بعد از این به هم ریختگی در عادت‌های رفتاری‌اش به دنبال این می‌گردد که این تصاویر و صداها چه منطقی دارد. زمانی که آرام آرام دنبال منطق می‌گردید، اینجا در واقع کار این چیدمان‌ها آغاز می‌شود. در منطق این چیدمان‌ها دو اتفاق شخصی برایم رخ داده است یکی این که یک سری از ارزش‌ها زیر سوال می‌رود، ارزش‌هایی شبیه این که چیزی از آبژکتیو این آثار باقی نمی‌ماند. یک نابودی مطلق و صدایی هم که تولید می‌کند همراه با آن تصویر بر نمی‌گردد و هرچیزی که عبور کرده، قابل بازگشت نیست. نکته دیگر خلاف جریان اقتصاد هنر بودن این پروژه است. همه عناصر این نمایشگاه از بین می‌رود و از طریقی قابل فروش نیست که کسی بخرد. حتی موزه هم نمی‌تواند این‌ها را در خودش به نمایش بگذارد چرا که کد ها باید در لحظه دچار تغییر شود و ما با یک هوش مصنوعی کامل مواجه نیستیم.
این هنرمند تجسمی گفت: اما این پروژه یک شانس بزرگ آورد که حضور مدیر گالری مژده در این پروژه بود چرا که ایشان حتی هیچ جزئیاتی از چگونگی روند و بازخورد و اجرای این نمایشگاه نداشت. ما تا زمانی که این ست آپ انجام نشد دقیقا نمی‌دانستیم چه اتفاقی دارد رخ می‌دهد و همه این‌ها یک سری ماکت سه بعدی بود و من فکر می‌کنم این کار یکی از ریسکی‌ترین کارهایی بود که یک گالری می‌تواند انجام دهد.
احساسات مخاطب را مورد تلنگر قرار می‌دهیم
وداد فامور زاده دیگر هنرمند حاضر در این پروژه به هنرآنلاین گفت: من در نظر داشتم که کاری انجام بدهم که مخاطب با حضور در نمایشگاه همه پیش فرض‌هایش از کار بیافتد و به قول موسیقیدان‌ها "اپوخه" شود و در لحظه یک تجربه آنی و بی‌واسطه داشته باشد.
وی ادامه داد: در این نمایشگاه آثار می‌خواهند احساسات مخاطب را مورد تلنگر قرار دهند و در پس این تصاویر و صداها فلسفه خاصی گنجانده نشده است. این‌ها می‌خواهند مخاطب را در خود غرق و در یک مسیری غوطه‌ور کنند. به نوعی حضور در این مکان مثل حضور در دریا است که در آن می‌شود آب تنی کنی.
این هنرمند عرصه تجسمی گفت: این چیدمان‌ها در واقع شبیه به فضای کنار دریا، تنها یک فضای صوتی هستند. در این نمایشگاه همیشه همه چیز در حال تغییر است مثل رودخانه که شکل جدیدی را به تصویر نمی‌کشد و صدای آن همواره یکی است اما اگر دقیق‌تر به آن بنگری و صدا رودخانه را بشنوی متوجه تفاوت در تصویر و صدا می‌شوید.
"ریفکتور" به روح مخاطب تلنگر می‌زند
مژده طباطبایی مدیر گالری مژده که این نمایشگاه را در گالری ایرانشهر برگزار کرده است نیز به هنر آنلاین گفت: تصور من این است که تابلوی نقاشی به این شکل دوبعدی که در گالری‌ها به نمایش در می‌آید با توجه به پیشرفت تکنولوژی و فضای معاصری که انسان با آن مواجه هست دیگر پاسخگوی مخاطب نیست.
وی ادامه داد: حتی خود من هم که نقاش هستم مدت زمان زیادی است که نقاشی نکرده‌ام. اگر به من فرصت دوباره‌ای برای زندگی کردن می‌دادند به سراغ نقاشی نمی‌رفتم و عکاسی را آن هم به شیوه‌ای که مد نظر دارم انتخاب می‌کردم برای این که فکر می‌کنم سرعت آن قدر بالا است و همه چیز سریع در حال تغییر است که نقاشی پاسخگوی انسان معاصر نیست.
مدیر گالری مژده اظهار داشت: من با این نگرش سرو کله می‌زدم که با این دو هنرمند آشنا شدم و ایده‌هایشان برای من جذاب بود و دیدم از تحصیلات آکادمیک برخوردار هستند و فضا برای کار مشترک مهیا است. از آن‌ها خواستم که برای این پروژه یک پروپوزال تهیه کنند و این دو هنرمند هم چون با دیدگاه‌های من هم سو بودند حرکت‌مان شکل گرفت.
طباطبایی گفت: ما در ابتدا فکر کردیم که این کار را در محلی مثل سوله، چیدمان و فیلمبرداری کنیم و بعد این فیلم‌ها را برای بینال‌ها، جشنواره‌ها و محافل هنری بفرستیم. اما وقتی وارد شدیم هزینه‌های این پروژه خیلی سنگین بود. من فکر کردم وقتی قرار است این هزینه را بدهیم چرا این چیدمان‌ها را به نمایش نگذاریم و بازخورد مخاطب ایرانی را نبینیم نسبت به این نیو مدیا، بر همین اساس شکل پروژه به این سمت تغییر کرد و در نهایت با کمک‌های آقای امیریان فضای گالری ایرانشهر را در اختیار گرفتیم.
وی گفت: جای خالی نیومدیا به این شکل در ایران حس می‌شود به نظرم با توجه به گستردگی این گونه هنر هنوز جامعه هنری و مردم ما از زوایای آن شناخت جامع ندارند، من به عنوان یک گالری‌دار وظیفه دارم زمینه تجربه‌گرایی در این عرصه‌های نوظهور را در دسترس هنرمندان قرار دهم، ما نباید مخاطبان‌مان را دست کم بگیریم و باید بدانیم هنردوستان می‌خواهند جریان‌های تازه هنری را در گالری‌ها ببینند، این پروژه‌ها پول‌ساز نیستند و از توان گالری‌های خصوصی خارج هستند اما خاستگاه فرهنگی گالری‌داری سبب می‌شود در کنار ده‌ها نمایشگاه، مجالی هم به این تجربه‌گرایی در هنر داده شود، "ریفکتور" تلنگری به روح مخاطب می‌زند و آن‌ها را به فکر وا می‌دارد که از زاویه‌ای دیگر هم هنر را ببینند که این بزرگترین دستاورد برای گالری مژده است.
نمایشگاه "ریفکتور" چیدمان صدا و تصویر نیکزاد عربشاهی و وداد فامور زاده، پروژه گالری مژده تا 26 آذرماه در محل گالری ایرانشهر واقع در خیابان استاد نجات اللهی (ویلا) ، خیابان سپند ، پلاک 69 میزبان علاقمندان است.
