انسان های متفاوت "هنگامه" از کجا می آیند؟ /کارشناس بازرگانی چگونه نقاش شد؟/ "عابدین" و راهیاب هنری و بیافرین

بعضی از هنرمندان ایرانی از چگونگی راه یابی خود به نمایشگاه های بین المللی نمی گویند، ولی مگر کدام از ما جای دیگری را تنگ می کنیم ؟

ایران آرت : آرزو جعفریان : انسان هایی که جنسیت آن ها از نظر نقاش مهم نیست و درگیر زمان و مکان نیستند و  اغلب با لب هایی خندان که گویی بر صورت نقاب زده اند یا خنده هایی تصنعی از سر اجبار یا حتی از روی بی خیالی سعی در پوشاندن شرایط بحرانی دارند که هر روزه در آن دست و پا می زنند از خصوصیات نقاشی های «هنگامه عابدین» است که با طنزی تلخ حس درونی  نقاش را بر روی بوم هویدا می کنند.

عابدین در مجموعه «جدی نگیر» انسان های بی خیالی را تصویر کرده که در حال غرق شدن اند آن ها حتی نمی دانند در اطرافشان چه چیزی در حال رخ دادن است و از دردی که گرفتار آن هستند بی اطلاع اند.

در بعضی آثار وی شخصیت ها در مواجهه با پدیده های مختلف بی تفاوت اند وخود را بی خیال نشان می دهند اما در بعضی تابلوهای دیگر انسان پی به گرفتاری و واماندگی خود برده و سعی در فرار دارند اما چون با موجودات خطرناکی روبرو می شوند دچار تردید انتخاب شده است.

عابدین این مجموعه را به تازگی در گالری گلستان به نمایش گذاشته  است. وی همچنین دو اثر از این مجموعه  را  در دو نمایشگاه معتبر بین المللی در ایلینوی آمریکا و لندن ارائه داده و برگزیده شدند.

هنگامه عابدین فارغ التحصیل رشته ی بازرگانی از دانشگاه علامه طباطبایی تهران است. وی از سال 1368 دوره های مختلف طراحی و نقاشی را گذرانده است. وی علاوه بر این شاعر و نویسنده است. عابدین  شرکت در چندین نمایشگاه گروهی و حضور درچهار نمایشگاه انفرادی نقاشی را در کارنامه هنری خود دارد.

*شما فارغ التحصیل رشته بازرگانی از دانشگاه علامه طباطبایی هستید با توجه به تحصیلات غیر مرتبط چطور به سمت هنرنقاشی گرایش پیدا کردید؟ علاوه بر این نویسنده و شاعر هم هستید و کتاب شعری از شما منتشر شده است درباره آن بگویید؟

-اگر بخواهم صادق باشم باید بگویم تا هجده سالگی به دلیل سیستم غلط آموزشی آن روز که تا به امروز هم ادامه دارد ، از علایق خودم بی خبر بودم. چیزی میان زمین و هوا ، کشف و هپروت... . با وجود خانواده ای که به شدت به علایق هنری فرزندشان اهمیت می دادند ، اما چون با وجودی که بچه ی شب امتحان بودم و از شاگرد دوم و سوم نزول نمی کردم، تصمیم را به خودم واگذار کردند. به موسیقی به شدت علاقه مند بودم و وقتی خواهرم  که از کلاس سوم ابتدایی ویلون زدن را در هنرستان عالی موسیقی  آموخته بود و چهار سالی هم از من بزرگتر بود، را می دیدم به شوق آمدم گیتار یاد بگیرم و یک روز پدرم با انعطاف کامل دستم را گرفت و من رابرداشت و برد به کلاس موسیقی " محمد اوشال" و همانجا با مادرم می ماندند تا کلاس تمام شود. مدتی رفتم و برایم حوصله سربر شد ، رها کردم و خودم با گوش چیز هایی را شروع کردم به زدن، اما موسیقی همیشه با من ماند، حتی وقتی  کنکور قبول شدم، هنوز علاقه ی  من  محدود  به تنها یک رشته ی خاص نبود( درون نا آرام).من در آرزوی دانستن هر چیز بودم . اقتصاد، روانشناسی، جامعه شناسی، علوم سیاسی، فلسفه و...می خواستم همه ی جهان را  یکباره ببلعم وچون نمی توانستم بعد از فارغ التحصیل شدن از دانشکده  ،خیلی دیر به هنر و نقاشی پناه بردم اما خوب  می دانستم که خواندن این رشته در  دانشگاه همه ی آن چیزی نخواهد بود که مشتاقانه در جستجوی جهانش بودم . اگر چه از همان کودکی (5سالگی) نا آگاهانه همیشه و هر جا می شد، صورتک هایی می کشیدم یا پرتره های مجلات را به میل خودم  تغییر می دادم! بی آنکه بدانم این  ها جزءجدانشدنی ذهن من هستند.حالا که یاد آن روز ها می افتم خنده ام می گیرد که چطور در پنج سالگی اولین صورتک هایم را روی انگشتان پای خواهرم  کشیدم  در حالی که او مشغول خواباندن خواهر کوچکش بود  به زور!

*در آثارتان پرسناژ ها گویی در یک فضای خلا گونه هستند. آیا قرار دادن آنها در محیط های آشنا  مخاطب را از مفهوم اصلی دور می کرد و توضیح دهید که چرا در اکثر آثار تمام بوم به فیگور اصلی اختصاص داده شده ، در واقع هدف شما از این بزرگنمایی چیست؟

-من هرگز با ذهنیتی که داشتم نقاش رئالیست و واقع گرایی نبوده ام و نمی توانستم که باشم. شاید برایتان جالب باشد بدانید :من در زندگی واقعی به شدت واقع گرا هستم و زیر بار اصولی که تنها محتوایش احساسات رقیق و دروغ باشد نمی روم. از تعارفات و رسم و رسومات دست و پاگیر به شدت فراری ام و احساساتی بودن را کاملا متفاوت  با داشتن حس و شامه ی قوی  و عاطفه ی واقعی در انسان می دانم. اما با همه ی  وجود " رویا و تخیل " ام را برای هنرم نگاه می دارم. در عین حال معتقدم تخیل که از حد و اندازه بیرون برود دیگر اسمش " توهم" ست و خیال نیست. پس  می بینید چه مرز باریکی ست میان رویا و توهم!  این ها می تواند دلیل محکمی باشد تا اثرم را درفضایی به قول شما خلأگونه و میانه ی تخیل و واقعیت بسازم. من مفهوم اصلی را درجهان  دروغی طوری  خلق می کنم که به نظرشما واقعی بیاید. و این خصیصه ی هنر ناب ست ( البته اگر توانسته باشم و ادعا ندارم) . که این راه تا توانستن بی انتهاست....

*تصاویر به شکلی اغراق شده اند و حالتی کاریکاتور گونه به خود گرفته اند . هدف شما از این فرم چیست؟

-برای من نقاشی به آن شکل رسمی ، شق و رق و بی انعطاف  هدفمند نیست . من از قبل برای خودم چارچوب ومحدوده یا هدف مشخصی معین نمی کنم . پارادایم یا الگوی ذهنی مشخص و محدود کننده ای از پیش ندارم  . دیده ها، شنیده ها،خوانده ها و تجربه های من ، از فیلتر ذهنی ام عبور می کند والگوی ذهنی خالص من را خود به خود  می سازد. به شرط آن که این جریان تجربی مدام با من زندگی کند. چه در پروراندن اندیشه و چه در ارتباط اجتماعی . این تجارب بسته به مشاهده ی من از جهان اطراف و در زمانبندی و شرایط خاص کارهای مرا شکل می دهد. چه اغراق شده و یا کاریکاتور گونه. امروز که به دنیا  و اطراف نگاه می کنم  هر چیز در حال استحاله و یا فروپاشی و تغییر شکل اند از جهت معنا و ارزش. پس ماده ی خام آثارم از همین جا می آید لابد.

*این تصاویر به نوعی مخاطب را یاد دنیای غیر واقع و یا نقاب زده می اندازد گویی فیگورها خود را برای بیننده بزک کرده اند و انگار جلوی دوربین مخاطب نشسته اند.

-طبیعتا من در برداشت و روایت مخاطب از اثر دخالت نمی کنم. روایت من الزاما قرار نیست روایت مخاطب باشد. و هر دو هم درست است. گاهی مخاطب من قصه ی خودش را دوست دارد  از اثربیرون بکشد پس بگذار بکشد . حقیقت مطلقی را نمی شود برداشت کرد . یک اثر تأویل و تفسیر های فراوان دارد و همه درست هستند. کسی فیگور های مرا بزک کرده می بیند و دیگری عریان و ناب. همین که در باره اش به فکر فرو می رود برای من بس ست!

*آیا این افراد در عالم واقع وجود دارند و با آنها برخورد داشتید؟

-اگر به همین شکل و شمایل بودند که شب ها حتما خوابم نمی برد!(خنده)، اماحتما آن ها را با کاراکتر های خاص شان در واقعیت، فیلم، ادبیات،اتوبیوگرافی ها،خاطرات ،دوست و رفیق و آشنا و  البته در خیالم دیده ام.

*آثار این مجموعه روایی است و هر کدام به صورت جدا گانه داستانی را روایت می کنند، از این داستان ها بگویید؟

-نمی دانم . شاید از علاقه و رابطه ام با داستان خوانی و داستان نویسی و شعر و ادبیات و نوشتن می آید.شخصیت پردازی ها و اکسپرسیون چهره ها ست که شاید کار را روایی می کند. مدتی در کارگاه نویسندگی منیرو روانی پور نویسنده ی برجسته ی ایرانی کار کردم و به خاطر مشغله ی نقاشی وقفه افتاد. امیدوارم بازهم ادامه دهم. یکی از قصه هایم در کتاب کولی های 3 از طریق آمازون منتشر شد که ایشان از میان داستان های فرستاده شده برگزیده بودند. چند داستان منتشر نشده ی دیگر هم دارم که امیدوارم روزی منتشر شوند به اضافه کار نیمه تمام چاپ دومین مجموعه ی شعرم. آشنایی و سابقه ام در روایت شاید آثارم را در نظر شما روایی می کند.

*آیا به نظر شما انسان معاصر رو به انحطاط است زیرا در آثارتان با طنزی تلخ اشاره به این نکته دارید و نوعی سیاه نمایی در کارهایتان به چشم می خورد، نظرتان در این مورد چیست و تعریفتان از انسان معاصر چیست ؟

-سیاه نمایی را هیچ جور قبول ندارم. من سیاه نما نیستم. حقیقت به دلیل عریانی اش تلخ و سیاه به نظر می رسد. پس این مثال را که: حقیقت تلخ است باور نمی کنم. حقیقت هست. وجود دارد و باید باورش کنیم و با آن چهره به چهره شویم به جای آن که فرار را بر قرار ترجیح دهیم و منفعل بمانیم. در مقابل روز، شب هم  هست و کهکشان با همه زیبائی ، سیاهچاله هم دارد. در نیکوکارترین انسان ها ، که گدار خباثت هم هست. بدجنسی و شیطنت در همه ی ما به تناسب های متفاوت وجود دارد. خوبی و بدی مطلق نیست. هیچ چیزی مطلق نیست. اگر به این واقعیت واقف بودیم جهان جای بهتری می شد و توقعاتمان از همدیگر کمتر . بخشنده تر و منطقی تر با هم برخورد می کردیم. من واقعیت ها را در زورقی غیر واقعی در هنرم به شما عرضه می کنم نه به شکل کلیشه های صد در صد واقعی نما! اما به شدت معتقدم که بلی...انسان معاصر اگر که وا بدهد و موقعیت و شرایط اش را مدیریت نکند بی رحمانه در مسیر انحطاط می افتد و ضد ارزش ها جای والایی ارزش را می گیرند... جهان معاصر امروز جهان تحمیل شده است از سوی قدرت ها و بعضی از بزرگان قوم از بی قانونی با لباسی فریبنده ،چنان قانونی برایتان می سازند تا کاملا باورش کنید و قبح اش را نادیده بگیرید . انسان معاصر تنها نظاره گری بی اراده ست و دراین رودخانه ی پر سرعت شنا کردن رافراموش کرده ، چه برسد به شنا کردن بر خلاف جریان متعارف اش!

*روند کاری شما به چه شکل است آیا نخست کار را در ذهنتان کارگردانی می کنید و بعد روی بوم اجرا می کنید و یا از ابتدا کار روی بوم آغاز می شود ؟

-جز در آثاری محدود، مستقیم روی بوم کار می کنم. شاید به این دلیل که به " تأثیر" عمیق کار هایم بر مخاطب ، بیشتر از سلیقه او اهمیت می دهم. می خواهم ذهن و بوم بدون واسطه و مستقیم در آمد و شد باشند.  اما این دلیل نمی شود که ساعتها زیادی در هفته را به طراحی صرف نگذرانم. طراحی فوندانسیون نقاشی ست و سر پا نگهش می دارد. من با قلمو مستقیم طراحی و پس از آن رنگ گذاری می کنم.

*با وجود این که محتوا در آثار شما حرف اول را می زند ولی فرم و اکت نقاشانه را از یاد نبرده اید و با ضرب قلم های محکم و قوی آن را به رخ بیننده کشیدید ، از فرم و نگاه نقاشانه به مجموعه «جدی نگیر» بگویید؟

-فرم و محتوا یا همان سوژه و ابژه دو عنصر تفکیک نشدنی هر اثر هنری اند از دید من. هر کدام بلنگد کل اثر را مورد تهدید قرار می دهد. اما "خلاقیت" آن زمان آشکار و معنا پیدا می کند که هیچ کدام ازاین دو از دیگری جلو نزند و هر دو موازی وپا به پای هم اثر را پیش ببرند. یک محتوا با فرم و اجرای خام ، لطمه ی بزرگی به کار هنری می زند و برعکس یک اجرا و فرم تکنیکال بدون محتوا ،آثار معناگرا را مخدوش و بی اثر می کند.

* عنوان «جدی نگیر» از کجا به ذهنتان رسید ، پس از خلق مجموعه یا پیش از آن به این موضوع اندیشیدید؟

-همان طور که گفتم ، مجموعه ی من نه با هدف قراردادی و از پیش تعیین شده،  که از تأثیر عناصر،حوادث، تجارب و بستر های فرهنگی، اقتصادی،اجتماعی، سیاسی و... در ذهن من شکل می گیرد . مثل جنینی که به مرور دست و دهان و چشم و گوش و پا در می آورد و گفتگوی دو جانبه ی من و اثر در جریان این پروسه ی شکل گیری ست. من از همان اول کار قصد نمی کنم تصویر جنین ساخته شده در ذهنم را بکشم.

*گویی این شخصیت ها یک پیام واحد را به مخاطب گوشزد می کنند و البته با صدای بلند، آنها چه می گویند ؟

- واقعیت این ست که این من نیستم که پیام می دهم( در مقام نقاش). کار هنرمند پیام دادن و نصیحت و شعار و نصیحت حکیمانه نیست.او بیانگر ست و شاهد. و اگر لازم باشد زشت ترین ها ( از دید عامه) را به زیباترین شکل نشان می دهد و زیبایی ها را هم.اگر شخصیت ها جوری خلق شدند که تمایل به پیام دادن دارند، میل خودشان ست! من بی گناهم!

*این مجموعه شامل چند اثر است؟ درباره دو اثری که در فراخوان ها برگزیده شده توضیح بدهید؟

-مجموعه ی " جدی نگیر" شامل ده اثر بود که در آذر ماه 96 در گالری گلستان به نمایش در آمد. دو اثر از این نمایشگاه را در دو فراخوان بین المللی شرکت دادم. که هر دو برگزیده شد و موفق به دریافت گواهینامه و یکی جایزه ی نقدی هم گرفت.

کنسول هنری شمال غرب آمریکا (NAAC – Northwest Area Arts Council)، در سال 2018 میلادی (زمستان 1396)، سی و یکمین دوره رقابت بین‌المللی Women’s Works (آثار هنری زنان) را برگزار کرده است.در سی و یکمین دوره این رقابت بین المللی هنری که از سال 1988 میلادی به صورت سالانه در ماههای مارس و آوریل برگزار شده است، 130 اثر هنری از هنرمندان زن سراسر جهان برای نمایشگاه برگزیده شدند.یکی از آثار مجموعه ی "سخت نگیر" از آثار پذیرفته شده این دوره از این رقابت بین المللی است.  دراین دوره، برای پوستر نمایشگاه هم  در نظر گرفته شده است و جایزهJane Mary Weiss Award for Artistic Merit را که شامل گواهینامه و جایزه نقدی بود ، دریافت کرده است.

LICC (London International Creative Competition) رقابت بین‌المللی از لندن رقابت‌های هنری مطرح در اروپاست، از سال 2008 به صورت سالانه در شهر لندن، کشور انگلیس و با هدف معرفی هنرمندان خلاق به جامعه هنری برگزار می‌شود.در یازدهمین دوره این رقابت که در سال 2017 برگزار شد، هنرمندانی از 65 کشور جهان در این رقابت بین‌المللی شرکت داشتند. با پایان گرفتن داوری، هنرمندان برگزیده این دوره معرفی شدند.همه هنرمندان برگزیده در این رقابت، توسط تیم بازاریابی LICC به صورت موثر به جامعه هنری بین المللی معرفی خواهند شد.   یکی دیگر آثار من در  مجموعه ی" سخت نگیر"  ، در فهرست برگزیدگان قرار گرفت  و اصل این اثر هنری نیز توسط فردی از کشور هلند خریداری شده است.

*از طریق راه یابی به فراخوان ها و نمایشگاه های خارج از کشور بگویید و این که برای جوانان هنرمند که می خواهند آثارشان در خارج از ایران معرفی شود چه راه هایی را پیشنهاد می کنید؟

-هر هنرمند که مایل باشد در رقابت های بین المللی شرکت کند، نیاز به راهیاب دارد- راهنما های هنری . یعنی کارشناسان معتبری هستند  که کار های شما را به فراخوان های جهانی معرفی می کنند اما در عین حال هیچ گونه دخالتی در برگزیده شدن و یا مردودی کار هنرمندان ندارند . کار ها را به شکلی حرفه ای و طبقه بندی شده همراه اطلاعات و سابقه ی هنری و رویداد های مختلف کاری، ذخیره وفراخوان ها و رقابت ها را به طور منظم و سیستماتیک به هنرمند اطلاع می دهند و در صورت تمایل او شرکت می دهند اما هیچ نقشی در انتخاب یا عدم انتخاب هنرمند ندارند. شرکت بیافرین یکی از این راهیاب ها و بسیار معتبر است و در بخشی که من عضویت دارم صد در صد هنری ست.طبیعی ست  هنرمندان به دلیل مشغله ی هنری وقت کافی برای جستجو و مطلع شدن از بیشتر رویداد های جهانی  ندارند. با عضو شدن،  این کار را به کارشناسان مجرب بین المللی می سپارند.اگر چه می دانم در سال های اخیر بعضی سایت های هنری هم در ایران تعدادی از فراخوان ها را آنلاین معرفی می کنند و اتفاق خوبی هم هست.اما آن چه مهم ست این که موفقیت های هنرمندان بستگی کامل به ارزش واقعی کار هنری خودشان شان دارد .

بعضی از هنرمندان ایرانی از چگونگی راه یابی خود به نمایشگاه های بین المللی  نمی گویند، ولی مگر کدام از ما جای دیگری را تنگ می کنیم ؟ موفقیت هر همکار، موفقیت همه ی ماست. پس بگذار جا برای همه باشد .

*آیا مجموعه بعدی آثارتان در ادامه «جدی نگیر» است؟

-واقعا هنوز نمی دانم. من اهل خود را مدام تکرار کردن نیستم. عاشق و هلاک ابداع و تازه ها اما نه هر قیمتی! با حرکت جهان اطراف  باید ببینم مجذوب چه ها خواهم شد، خبرتان می کنم.

*از نمایش بعدی چه خبر؟برنامه ی آینده ی کاری شما چیست؟

-تا دلتان بخواهد برنامه و فکرو نقشه ی کاری جدید در سرم هست . همیشه فکر می کنم اگرروزی هشتاد ساله شوم، تا هشتاد و دو سالگی چه کار هایی می توانم انجام دهم و چه چیز های بیشتری یاد بگیرم.