درمان سرطان با هنر/ روایت یک نقاش، یک معمار و یک پزشک از خیریه هومن
موسسه خیریه هومن برای حمایت از هنرمندان سرطانی فعالیت می‌کند.
ایران آرت: نمایشگاه آثار هنرمندان معاصر نوگرا با 70 اثر از هنرمندان نسل‌های مختلف، 8 و 9 بهمن ماه و هم زمان با هفته سرطان در گالری آریانا برگزار شد. این نمایشگاه به همت مؤسسه خیریه هومن و با هدف حمایت از هنرمندان بیمار برگزار شد و مبلغ حاصل از فروش آثار هنرمندان تجسمی ایران به این بیماران اختصاص خواهد یافت. با مسئولان خیریه هومن به گفت و گو نشستیم تا از اهداف این مجموعه بیشتر آگاه شویم.
لطفاً در شروع گفت‌وگو خودتان را معرفی کنید و بفرمایید در مؤسسه خیریه هومن چه مسئولیتی دارید؟
پونه جعفری‌نژاد: من نقاش هستم و فوق لیسانس نقاشی دارم. به همراه فاطمه معتمدآریا، سامان خسروانی و تارا بهبهانی جزو بنیان‌گذاران مؤسسه خیریه هومن محسوب می‌شوم. دکتر مهتاب قربانی هم جزو اسپانسرهای اصلی ما هستند و یکی از بهترین تشخیص‌های سونوگرافی در ایران را انجام می‌دهد و ما هم چک‌آپ هنرمندان را در این کلینیک انجام می‌دهیم. از طریق تشخیصی که خانم قربانی می‌دهند، ما مراحل بعدی را انجام می‌دهیم. خانم لیلا پاکزد هم مدیر اجرایی مؤسسه خیریه هومن هستند.
بهار جعفری‌نژاد: من کارشناس ارشد معماری هستم و دو دوره مدیر خیریه هومن بودم و الآن هم رئیس هیئت مدیره این مؤسسه هستم. من و خواهرم (پونه جعفری‌نژاد) مؤسسه هومن را از 3 سال پیش راه‌اندازی کردیم. یک سال کارهای اداری و سازمانی این مؤسسه طول کشید و بعد فعالیت‌های‌مان را آغاز کردیم. ما در کنار خودمان مشاوران و همکاران بخش هنری و پزشکی را داریم و خانم دکتر مهتاب قربانی به همراه خانم دکتر فرزانه جدلی و آقای دکتر مسیح بهار از اعضای اصلی بخش پزشکی هستند که با مؤسسه هومن همکاری می‌کنند. به طور کلی الآن نزدیک به 30 نفر در مؤسسه خیریه هومن فعالیت می‌کنند و حدود 100 هنرمند با ما تعامل دارند. این مجموعه کم کم دارد شاخ و برگ می‌گیرد و هنرمندان علاقه‌مند بیشتری را جذب خود می‌کند.
مهتاب قربانی: من متخصص سونوگرافی و مدیر کلینیک نیلو هستم. ارتباطم با خیریه هومن از طریقی خانم بهبهانی اتفاق افتاد. زمانی که من با خیریه هومن آشنا شدم، متوجه شدم که این مؤسسه یک بنیاد و خیریه نوپا است با ایده‌ها و اهداف خیلی بزرگ ولی با دست‌های خالی و بی کمک. به همین خاطر فکر کردم تا جایی که می‌توانم باید به این مؤسسه کمک کنم. قرار شد ما کارمان را با آگاه کردن هنرمندان از بیماری‌ها و به ویژه بیماری سرطان آغاز کنیم و بعد تا جایی که در توان‌مان هست آن‌ها را کمک کنیم تا مسیر درمان‌شان ادامه پیدا کند. هدف و ایده خیریه هومن این است که در تمام مسیرهای درمان یک هنرمند در کنارش باشد و بتواند درمان او را به طور رایگان یا با حداقل هزینه انجام بدهد.
مؤسسه خیریه هومن چه نوع بیماری‌هایی را تحت پوشش خود قرار می‌دهد؟
مهتاب قربانی: هدف اصلی ما تشخیص بیماری سرطان است ولی اگر در غربالگری‌ها متوجه شویم که هنرمند به بیماری دیگری هم مبتلا است، آن را ندید نمی‌گیریم و حتماً تحت پوشش قرار می‌دهیم.
خانم جعفری‌نژاد، خیریه هومن تا کنون چه رویدادهای هنری را برگزار کرده است؟
پونه جعفری‌نژاد: ما یک سال پس از این‌که مجوز رسمی مؤسسه را گرفتیم، توانستیم خودمان را به هنرمندان معرفی کنیم و در این مدت رویدادهای مختلفی را هم برگزار کردیم. یکی از این رویدادها، رویداد درختکاری در کاخ سعدآباد بود که حدود 200 نفر از هنرمندان کشورمان تشریف آوردند و ما همراه با آن‌ها برای 100 نفر از هنرمندانی که به خاطر سرطان از دنیا رفته بودند، 100 درخت در کاخ سعدآباد کاشتیم. ما الآن در کاخ سعدآباد یک قطعه به نام قطعه خیریه هومن داریم و قرار است هر سال در روز 20 اسفندماه مراسم درختکاری را انجام بدهیم. قبل از رویداد درختکاری یک رویدادی را هم در گالری شیرین برگزار کردیم و کمپین غربالگری سرطان‌های شایع زنان را راه انداختیم که 30 نفر از هنرمندان زن به ما کار دادند و ما آن آثار را در گالری شیرین به نمایش گذاشتیم. سال گذشته جشن عید دیدنی خیریه هومن را هم داشتیم که آقای لوریس چکناواریان به همراه دوستان دیگر به مؤسسه ما آمدند و ما یک جشن را در مؤسسه برگزار کردیم.
تازه‌ترین رویدادی که شما برگزار کردید، نمایشگاه آثار هنرمندان معاصر نوگرا بود که در گالری آریانا برگزار شد. این نمایشگاه چطور بود و چقدر از برگزاری آن رضایت داشتید؟
پونه جعفری‌نژاد: نمایشگاهی که ما در گالری "آریانا" برگزار کردیم اولین اعلام رسمی فعالیت‌های مؤسسه خیریه هومن بود. این نمایشگاه هم برای نمایش و هم برای فروش آثار بود و ما برخی از آثار را برای فروش گذاشتیم. از همان اول هم این شرط را برای خودمان گذاشتیم که اگر کسی خواست آثار اساتیدی همچون آقای آغداشلو یا مرحوم کیارستمی را با قیمت بالا خریداری کند، آن آثار را هم بفروشیم چون خیلی‌ها ممکن است دل‌شان بخواهد آثار این اساتید را داشته باشند.
ارتباطی با خریداران آثار هنری برقرار کرده‌اید که به معرفی مؤسسه خیریه هومن کمک کند؟
پونه جعفری‌نژاد: ما لیستی از علاقه‌مندان و مشتریان خودمان را داریم و گالری شیرین هم خریداران زیادی را به ما معرفی کرده است. بقیه گالری‌ها هم با ما همکاری کردند و خیلی صادقانه لیست‌شان را در اختیار ما گذاشتند.
فعالیت‌های خیریه هومن فقط در زمینه تحت پوشش قرار دادن هنرمندان تجسمی است یا هنرمندان شاخه‌های هنری دیگر را هم تحت پوشش قرار می‌دهید؟
پونه جعفری‌نژاد: تمامی شاخه‌های هنری تحت پوشش ما هستند منتها چون مدیران این مجموعه از اهالی هنرهای تجسمی هستند، در حال حاضر بیشتر هنرمندان تجسمی با ما تعامل برقرار کرده‌اند. ما با انجمن تئاتر و انجمن سینماگران هم مکاتباتی داشتیم و از آن‌ها خواستیم با ما همکاری کنند. به طور کلی هر کسی به ما یک پروپوزالی بدهد که در جهت اهداف‌مان باشد، ما با آن‌ها همکاری می‌کنیم و هدف‌مان صرفاً تحت پوشش قرار دادن هنرمندان تجسمی نیستند. در اساسنامه خیریه هومن، تشخیص هنرمند موضوع مهمی ذکر شده و ما جلسات متعددی برای شناسایی هنرمندان برگزار می‌کنیم. ما حتی قوانینی گذاشتیم که هنرمندان خودآموخته و همینطور هنرمندان شهرستانی که ممکن است هیچ مدرک هنری نداشته باشند ولی به عنوان هنرمند تشخیص داده شوند را هم تحت پوشش خودمان قرار بدهیم.
هنرمندان خودشان برای دریافت خدمات به مؤسسه خیریه هومن مراجعه می‌کنند یا از طریق شما دعوت می‌شوند؟
پونه جعفری‌نژاد: ما برای نمایشگاهی که در مورد سرطان‌های شایع زنان بود یک فراخوان دادیم و بعد از بین هنرمندانی که آثارشان را برای ما فرستاده بودند، آثار 30 هنرمند را انتخاب کردیم و به نمایش گذاشتیم ولی در مورد نمایشگاه اخیر چون مسئله فروش و درآمدزایی برای‌مان مهم بود، از خانم شیرین پرتوی، مدیر گالری شیرین خواهش کردیم که در تعامل با گالری‌های دیگر این کار را انجام بدهند. خوشبختانه از گالری‌های دیگر نظیر گالری مژده، اثر، اعتماد، هما و دستان هم هر کدام چند نفر از نقاشانی که فکر می‌کردند آثارشان به فروش می‌رسد را به ما معرفی کردند و ما به نمایش گذاشتیم. از اساتیدی مثل آقایان حسین محجوبی، ابراهیم حقیقی و آیدین آغداشلو به طور مستقیم کار گرفتیم. یک اثر هم از مرحوم عباس کیارستمی از فرزند ایشان گرفتیم. بقیه کارها را مجموعه‌داران به ما دادند که یک درصدی از فروش به ما و یک درصدی هم به خود کلکتورها اختصاص می‌یابد.
هنرمندانی که برای نمایشگاه خیریه هومن در گالری آریانا اثرشان را به طور مستقیم به شما دادند، از قبل با مؤسسه هومن آشنایی داشتند؟
پونه جعفری‌نژاد: بعضی از آن‌ها از قبل با مؤسسه آشنایی داشتند و بعضی‌ها هم آشنایی نداشتند و خود ما مؤسسه هومن را به آن‌ها معرفی کردیم. مثلاً من وقتی به حضور آقای آغداشلو رفتم و از ایشان برای همکاری با خیریه هومن دعوت به عمل آوردم، متوجه شدم که آقای آغداشلو از قبل هم با خیریه هومن آشنایی داشتند. آقای منوچهر معتبر هم از زمانی که متوجه شدند این نمایشگاه خیریه است و به نفع هنرمندان بیمار برگزار می‌شود، صد درصد حق فروش کارشان را به خیریه دادند. هنرمندانی نظیر آقای حسین محجوبی هم 50 درصد کارشان را به نفع خیریه به ما دادند که باز هم رقم خیلی بالایی است.
آمار مشخصی از تعداد هنرمندانی که از خدمات خیریه هومن استفاده کرده‌اند وجود دارد؟
بهار جعفری‌نژاد: ما در نمایشگاهی که در گالری شیرین داشتیم، چک‌آپ اولیه و کارهای سونوگرافی حدود 50 هنرمند را انجام دادیم و از بین آن‌ها تعدادی که دکتر قربانی تشخیص دادند نیاز به پیگیری دارند وارد مرحله بعد شدند و الآن تحت پوشش ما هستند. برنامه ما این است که این غربالگری را در نمایشگاه‌مان در گالری آریانا با تعداد زیادتری در نظر بگیریم و پیش‌بینی کرده‌ایم که بتوانیم آزمایش‌های اولیه برای حدود 500 هنرمند را انجام بدهیم تا از بین آن‌ها هنرمندان بیمار شناسایی شوند.
مؤسسه خیریه هومن در ایران نمونه دیگری هم دارد؟
بهار جعفری‌نژاد: بعید می‌دانم. ما هم به همین خاطر کارمان را شروع کردیم. مؤسسات خیریه زیادی در ایران وجود دارد اما این‌که تمرکزشان روی هنرمند باشد، نه. بعضی از هنرمندان در کشورمان بیمه نمی‌شود و از حداقل خدمات اجتماعی برخوردار هستند. این هنرمندان ممکن است در سنین بالا از نظر هزینه‌های درمانی دچار مشکل شوند. بنابراین ما احساس کردیم می‌توانیم اولین مؤسسه‌ای باشیم که به هنرمندان خدمات پزشکی می‌دهد.
وقتی برای ثبت مؤسسه خیریه هومن اقدام کردید، برخوردها با شما چگونه بود؟
بهار جعفری‌نژاد: الآن نزدیک به 400 هزار خیریه در کشور ثبت شده و به همین دلیل دید دولت و مردم نسبت به این موضوع خوب نیست، چون تا حدی صحت و حسن نیت خیریه‌ها زیر سؤال رفته و بعضی‌ها خیلی نمی‌توانند جلب اعتماد کنند. به همین دلیل برای ثبت و انجام مراحل قانونی خیریه‌ها در وزارت کشور سخت‌گیری بیشتری صورت می‌گیرد.
پونه جعفری‌نژاد: بانک خاورمیانه بانک مؤسسه ما است که اخیراً بیمه‌ای تحت عنوان بیمه زندگی طراحی کرده است و ما پیشنهاداتی به این بانک ارائه کرده‌ایم که بیمه هنرمندان هم ارائه بدهند. بانک خاورمیانه هم از ما خواست که دغدغه‌های هنرمندان را بگوییم که بیمه‌شان در چه مواردی است تا با بیمه کردن حدود 500 هنرمند، این بیمه را به صورت آزمایشی طراحی کنند. اگر این طرح آزمایشی با موفقیت پشت سر گذاشته شود و بانک خاورمیانه بتواند هنرمندان را بیمه کند، حتماً اتفاق خیلی خوبی خواهد افتاد.
الآن بیمه سلامت هم وجود دارد ولی خیلی از هنرمندان ما از وجودش با خبر نیستند. البته این بیمه در خیلی از مراکز پزشکی قابل استفاده نیست و در مورد بیماری‌هایی همچون سرطان که درمان آن نیاز به سرعت بیشتری دارد، بیمه سلامت کارآیی ندارد. به همین خاطر ما به دنبال این هستیم که طرح بیمه هنرمندان را با کمک بانک خاورمیانه انجام بدهیم تا هنرمندان بتوانند کارهای ضروری و اورژانسی خود را با آن انجام بدهند.
خانم قربانی، پزشکان عضو هیئت مدیره مؤسسه هومن چه تخصص‌هایی دارند؟
مهتاب قربانی: من متخصص سونوگرافی و رادیولوژی هستم. خانم دکتر فرزانه جدلی و آقای دکتر مسیح بهار هم متخصص آزمایشگاه هستند. یعنی تیم پزشکی ما برای تشخیص بیماری تکمیل است. هنرمندان ابتدا برای سونوگرافی به من مراجعه می‌کنند و بعد اگر لازم باشد، برای انجام یک سری آزمایش‌های اولیه به دکتر جدلی و دکتر بهار مراجعه خواهند کرد. بعد از آن مشخص می‌شود که هنرمندان نیاز به پیگیری و درمان دارند یا خیر.
معمولاً تشخیص و درمان بیماری هزینه‌های بالایی دارد. این هزینه‌ها از درآمد فروش آثار نمایشگاه‌ها تأمین می‌شود یا این درآمد آنقدر نیست که بتواند به تنهایی این هزینه‌ها را پوشش دهد؟
بهار جعفری‌نژاد: ما در شروع کارمان سعی کرده‌ایم تمرکزمان را بیشتر روی پیشگیری و تشخیص بیماری بگذاریم و فعلاً وارد مسئله درمان نشویم. کارهای پیشگیری را با کمک بیمه انجام می‌دهیم، یعنی یک بخشی از آن را بیمه پوشش می‌دهد و بخش دیگرش را خود مؤسسه هومن. برای قسمت درمان هم تا مرحله معرفی به پزشک و سازمان‌های دیگر پیش رفته‌ایم و خودمان نظارت می‌کنیم که ببینیم بحث درمانی بیماران چطور پیش می‌رود. ما فعلاً کمک هزینه درمانی نداریم ولی بیماران را رها نمی‌کنیم.
مادرم، خانم شیرین صور اسرافیل نویسنده و پژوهشگر هستند و ایشان بودند که مسیر را به ما نشان دادند و ما مدیون ایشان هستیم. ما سال‌ها با هنرمندان زندگی کرده‌ایم و با آن‌ها بزرگ شده‌ایم. بنابراین خیلی خوب می‌دانیم که هنرمندان به خاطر دغدغه‌ها و تمرکزی که روی هنرشان دارند، خیلی دیر متوجه بیماری‌شان می‌شوند و نیاز به چنین حمایت‌هایی دارند تا از بیماری‌شان پیشگیری یا آگاه شوند و بعد بتوانند بیماری‌شان را درمان کنند.
قصد ندارید برای ارائه خدمات پزشکی بهتر به هنرمندان با انجمن‌های هنری وارد تعامل شوید؟
بهار جعفری‌نژاد: ما این کار را انجام داده‌ایم و با انجمن‌های مختلف صحبت کرده‌ایم. جاهای مختلفی مثل خانه تئاتر و انجمن سینما خیلی موافق بودند که با ما همکاری کنند و حتی تفاهم‌نامه‌هایی هم نوشته شده است و منتظر اجرای این تفاهم‌نامه‌ها هستیم. اما بعضی از انجمن‌ها دیدگاه چندان خوبی به این قضیه نداشتند که شاید دلیلش همان افزایش تعداد مؤسسات خیریه در سال‌های اخیر باشد.
به هر حال ما قصد داریم با انجمن‌های مختلف هنری تفاهم‌نامه‌های همکاری امضاء کنیم تا بتوانیم سالانه برای یک سری از هنرمندان به طور رایگان چک‌آپ سرطان انجام بدهیم و آن‌هایی که بیماری‌شان پیشرفته است را تا حد توان‌مان درمان کنیم. ما به اعتماد هنرمندان احتیاج داریم. کار سختی را آغاز کرده‌ایم ولی اگر هنرمندان به ما اعتماد کنند، کارمان خیلی راحت‌تر و مفیدتر انجام خواهد شد.
پونه جعفری‌نژاد: ما مجوزهای برگزاری کنسرت، اجرای نمایش، اکران فیلم و چاپ کتاب و سی‌دی را هم گرفته‌ایم و در صورتی که انجمن‌ها به ما کمک کنند و هنرمندان هم اعتماد خودشان به ما را نشان بدهند، رویدادهای متفاوت و متنوعی را برگزار خواهیم کرد و رویدادهای‌مان صرفاً به برگزاری نمایشگاه محدود نخواهد بود.
در پایان گفت‌وگو از برنامه‌های آتی مؤسسه خیریه هومن بگویید. طی ماه‌های آتی چه رویدادهایی را برگزار خواهید کرد؟
پونه جعفری‌نژاد: مؤسسه خیریه هومن برنامه سالانه و چشم‌انداز بلند مدت دارد و تمام رویدادهایش مشخص است. در این بین اگر رویدادی هم با پیشنهاد خود هنرمندان بخواهد اتفاق بیفتد، حتماً از آن استقبال خواهیم کرد. ما یک تیم استراتژی داریم و این تیم با تیم مشاوره و تیم پزشکی تعامل دارد و برنامه‌های خیریه هومن را طرح‌ریزی می‌کند. ما ممکن است بعضی از رویدادهای‌مان مثل رویداد درختکاری را به صورت ثابت برگزار کنیم. نمایشگاهی که الآن در گالری آریانا برگزار می‌شود هم احتمالاً جزو نمایشگاه‌هایی است که به طور سالیانه تکرار خواهد شد. البته محل برگزاری این نمایشگاه ثابت نیست چون ما یک بنیاد خیریه هستیم و همه چیز بستگی به این دارد که در زمان برگزاری رویدادها کدام گالری از ما حمایت کند.
