آقای خواننده لطفا با خانم خواننده بخوان! / حسین هاشم پور تحولات جالب تک خوانی زنان در سه ماه اخیر را بررسی می کند/ از خاطره امام_سید محمد خاتمی تا درصاف، عبیر ، پریچهر ، دلنیا و آلبوم آواز در سایه

ایران هیچگاه این تعداد خواننده و موزیسین زن نداشته است...خانواده های ایرانی به خوبی از محرومیت زنان ایران از خواندن آگاه اند اما دختران شان را از نوجوانی راهی کلاس های آواز می کنند...

ایران آرت: حسین هاشم پور : ۲۹مهر ماه وقتی ویدئوی " دختر آبی، دختر تار، دختر سه تار، دختر گیتار" که بازخوانی موسیقایی خودسوزی سحر خدایاری، معروف به دختر آبی در اعتراض به ورود به استادیوم آزادی را منتشر کردم و هشدار دادم برخی ممنوعیت ها برای دختران و زنان ایرانی بیشتر شبیه به یک شوخی است؛ مثلا در اصفهان دختران در سیستم رسمی آموزش و پروش جمهوری اسلامی ایران، دیپلم موسیقی می گیرند اما در همان شهر اجازه اجرای موسیقی ندارند و یا به دانشگاه می روند و کارشناسی فلان ساز می گیرند اما امکان کنسرت ندارند، برخی را خوش نیامد که ماجرایش بماند برای بعدتر.

این روزها دومینو ممنوعیت ساز زدن زنان در ۱۳ استان ایران به جهت کرونا و به اغما رفتن برگزاری کنسرت ها به حاشیه رفت اما مانند هر زخم دیگری سوزش آن به جان است و فراموش نمی شود.

لیکن در ماههای اخیر ماجرای آواز خواندن زنان و ممنوعیت صدای زنان به انواع بهانه ها بار دیگر رسانه ای شده و آن زخم کهنه تر هم سر باز کرده است:

نقل قول امام خمینی درباره تک خوانی زنان موزیسین

نخستین تلنگر را سیاستمدار کهنه کار عیسی کلانتری زد که رئیس کنونی سازمان محیط زیست است و پیشتر دوازده سال را به عنوان وزیر در دولت های مختلف حضور داشته و حتمن از حساسیت ها کاملا آگاه است و دقیقا می داند چه می گوید؛ او ۱۳ اردیبهشت در ویدئویی اعلام کرد :"امام خمینی مخالف تک خوانی زنان نبوده است."

به گزارش عصرایران به نقل از سایت دیده بان؛ کلانتری وزیر کشاورزی در دهه هفتاد گفت: آقای (سیدمحمد)خاتمی وزیر ارشاد بودند، بنده وزیر کشاورزی کابینه بودم. ایشان از حضرت امام (ره) مستقیماً برای خود من در دولت نقل کردند که " من جسارت و جراتش را پیدا نکردم (آقای خاتمی الان زنده است. من این موضوع را چند جای دیگر هم نقل کرده ام) آقای خاتمی به بنده گفتند که حضرت امام به من دستور دادند که شما چرا از آواز خواندن خانم ها استفاده نمی کنید؟ به صورت تک خوانی نه به صورت گروهی.

کلانتری افزود: آقای خاتمی (وزیر ارشاد وقت) گفتند حضرت امام این جمله را دو بار به بنده فرمودند اما من جرات بیان و اجرای آن را نداشتم..منتها حضرت امام (ره) در ادامه فرمودند" خانم هایی که صدای خوبی دارند نه خانمی که صدای خوبی ندارد اما به خاطر قیافه اش بیاوریم تا بخواند و به مردم تحویل دهیم" 

کلانتری در این ویدئو خاطر نشان می کند: "آقای خاتمی فکر می کنم سال ۱۳۶۸ در دولت آقای هاشمی این خاطره را برای من نقل کردند. قبل از اینکه از وزارت ارشاد استعفاء بدهند.

ببینید: خاطره امام_سید محمد خاتمی از زبان وزیر اسبق

در ادامه مصاحبه کننده و آقای کلانتری این گونه این خاطره را مرور می کنند:

مجری: یعنی حضرت امام صدای خانم ها را حرام نمی دانستند؟

کلانتری: خیر حرام نمی دانستند. در رادیو و تلویزیون ...

مجری: چطوری آقای خاتمی که روحیه انقلابی داشتند این مطلب حضرت امام (ره) را منتقل نکردند؟

کلانتری: من نمی دانم از خود آقای خاتمی سوال کنید. حتی آقای خاتمی گفتند دستهایم قلم شود، من جرات و جسارت پیدا نکردم.

پاسخ سید محمد خاتمی

خاطره جالب توجه آقای عیسی کلانتری بازتاب بسیار وسیعی داشت، کافی بود سری به فضای مجازی بزنید و ببینید هنرمندان خاصه زنان موزیسین، چه هاج و واج مانده بودند که ۴۰ سال محرومیت و حذف را فقط به واسطه تعارفات عجیب وزیر وقت ارشاد از دست داده اند، از فضای مجازی هنری ها داغ حسرت بلند بود؛

اما فردای خاطره گویی وزیر اسبق، رئیس جمهور اسبق، سید محمد خاتمی توضیحی داد که البته مانند گفته های آقای کلانتری بازتاب نداشت، لیکن آن سنگی که باید به آب برکه می افتاد، افتاد و بار دیگر موضوع تک خوانی زنان به صدر اخبار بازگشت.

همشهری آنلاین به نقل از تسنیم نوشت: در روزهای گذشته عیسی کلانتری رئیس سازمان محیط زیست در گفتگویی مدعی شد که امام خمینی در زمان حیاتشان، از سید محمد خاتمی وزیر وقت ارشاد درخواست داشتند که موسیقی بانوان را پخش کنند.

آقای خاتمی رئیس دولت اصلاحات نیز در مطلبی در کانال شخصی خود اظهارات کلانتری را رد کرد. متن پاسخ خاتمی به شرح زیر است:

صحبت های جناب دکتر عیسی کلانتری در باب آوازخوانی زنان که در آن نسبتی به من داده شده بی اساس است. گرچه درحسن نیت آقای کلانتری تردیدی ندارم ولی اشتباه منافاتی با حسن نیت ندارد.

موضوع از این قرار است که مدیر کل محترم ارشاد یکی از استان‌ها، استفتایی از حضرت امام کرده بود که همخوانی زنان (و شنیدن مردان) حکمش چیست؟ امام نوشتند اگر فسادی بر آن مترتب نباشد اشکالی ندارد.

در سوال دوم پرسیده شده بود که تک‌خوانی زنان حکمش چیست؟ فرموده بودند حکم مسأله بالا را دارد.

نه یک‌بار نه دوبار، ابدا درباره پخش یا عدم پخش مطلبی نفرمودند."

بار دیگر علی جنتی روی بورس

خاطره آقای کلانتری سبب شد بار دیگر اظهار نظر جنجالی وزیر اسبق فرهنگ و ارشاد اسلامی، علی جنتی، نیز نقل مجالس مجازی و حقیقی شود.

جنتی ۳۰ مهر ۱۳۹۲ به رسانه ها اعلام کرد:" طبق نظر مراجع اگر صدای تک‌خوان‌های زن در موسیقی موجب مفسده نباشد، ایرادی ندارد و برخی از مراجع در این باره چنین نظری دارند."

حالا برخی مدعی شده اند لابد همین جنس اظهار نظر موجب شد آقای جنتی به آن شکل عجیب و غریب و مشکوک ناگهان صندلی وزارت را ترک کند!

هم خوانی همایون و عبیر نعمه

آخرین روزهای خرداد ماهی که گذشت ویدئویی از هم خوانی همایون شجریان و خواننده زن لبنانی، عبیر نعمه، انتشار یافت که ماجرای محرومیت زنان از خوانندگی را این بار بیش از همیشه داغ کرد؛ صدای اعتراض از

مرزهای ایران فراتر رفت و خیلی ها به صراحت از شجریان جوان انتقادهای تند کردند چرا با خوانندگان زن ایران این کار مشترک را نداشته و ...

البته این حجم از واکنش خشمگنانه به همایون کمی جای تامل داشت، زیرا این نخستین بار نیست که یک موزیسین مرد ایرانی چنین کاری می کند، سه سال پیش، تابستان ۱۳۹۶، کنسرت موسیقی "سرمستی " اثر علی قمصری با آواز علیرضا قربانی و درصاف حمدانی خواننده‌ تونسی در شهر نیس فرانسه برگزار شده بود و چنین تبعاتی به همراه نداشت؛ بیراه نیست جامعه شناسان متعددی از خشم فروخورده و انباشته شده جامعه ایرانی که هر روز بیشتر و بیشتر می شود هشدار می دهند.

به نظر می رسد سویه آقایان همایون شجریان و آرش گوران از همکاری با خواننده لبنانی، وجهه بین المللی یافتن ترانه "مرغ سحر" بود و در اعتراض ها به این هدف کم توجهی شد؛ غیر از این اگر بنای همکاری همایون با خواننده زن ایرانی می بود آنها باید هم خوانی می کردند و خوانش تک خوانی زن به محاق می رفت؛ اما جمعیت زنان خشمگین معترض، حتی به یاد نیاورد دو سال پیش همایون در کنسرت سی، شب های متمادی با خانم "دلنیا آرام " به صورت زنده اجرای مشترک داشته است...

در هر حال، صدای دل سوخته زنانی که شوق آواز دارند و برخی شان برای تحقق چنین آرزویی مجبور به ترک وطن شدند عزیز و محترم بود.

کویتی پور و پریچهر

تابستان اما داغ تر از همیشه آغاز شد؛ همخوانی غلام کویتی‌پور، مداح و نوحه خوان معروف "ممد نبودی ببینی"، همان نوستالژی آزاد شدن خرمشهر با پریچهر ۱۳ ساله در روز دختر منتشر شد تا همه را با یک شوک هفت ریشتری مواجه کند؛ برخی از طرفداران حقوق زنان و همین طور موزیسین های زن برای حاج غلام کویتی پور جیغ و دست و هورا برگزار کردند و اما جریان های اصولگرا تا می توانستند، حسابی از خجالتش در آمدند؛ هجمه این بخش دوم و لعن و نفرین ها چنان بالا گرفت که عزت الله ضرغامی ، رئیس اسبق صدا و سیما را بر آن داشت تا در صفحه شخصی‌اش در توئیتر از به قول خودش "داش غلام " حمایت کند؛ او نوشت : " به دختر گلم پریچهر میگم، حاج غلامی که تو استودیو بهت درس میده، همون آشیِ که شهدا پختن و مزه خوبش تا ابد همراهمونه. میگن کویتی پور از قطار انقلاب پیاده شده! داش غلام، خودِ قطاره عزیزم! حرمت نگه‌داریم!"

رئیس جمهور سابق گفت تک خوانی زنان مشکل قانونی ندارد

شاید کمتر کسی فکر می کرد ماجرای ممنوعیت خوانندگی زنان به این زودی ها بار دیگر به تیتر رسانه ها بدل شود اما در عین ناباوری این مسئله در سطح گفته های رئیس جمهور سابق به تب تند جامعه بازگشت.

ما ایرانی ها عادت داریم مسئولین مان چه وقتی بر سر قدرت هستند و چه کنار گود نشسته اند، نقش اپوزوسیون به خود بگیرند و چنان درباره مشکلات و کمبودها سخن گویند انگار هر کسی مقصر است غیر از خود ایشان.

در همین راستا ۱۹ تیر ، رییس جمهور سابق در گفت و شنود موسیقایی، با تاکتیک گفتاری شناخته شده خود گفته اند:" تک خوانی زنان مشکل قانونی ندارد"

خیلی ها به این مصاحبه تاخته اند، خیلی از نقدها هم درست به نظر می رسد اما کم تر کسی به این نکته اشاره کرده است که تا به حال سابقه نداشته سیاستمدار صاحب منصبی که هم امروز در مجمع تشخیص مصلحت نظام صاحب کرسی ست، درباره موسیقی مصاحبه اختصاصی بدهد، به چند قطعه موسیقی گوش دهد و درباره شان اظهار نظر کند، چنین اتفاقی نوبرانه و عجیب غریب است و برخی حق دارند بگویند انتخابات نزدیک است و احتمال اینکه در اردیبهشت موعود، طیف هنرمندان پای صندوق بیایند کم تر از همیشه است و لابد چنین ورود تابو شکنی مقرون به صرفه است!

در عین حال کسی یادش نرفته همین آقای محمود احمدی نژاد توئیت هایی با موضوع مایکل جکسون و نیپسی هاسل، رپر فقید آمریکایی، داشته که خیلی ها را انگشت به دهان کرده است.

پرسش تکراری پس از این مصاحبه، همچنان این است که چرا سیاستمداران بوی انتخابات می پیچد، یاد هنرمندان می افتند؟! چرا ایشان در هشت سال ریاست جمهوری حتی قدمی برای پیگیری و تحقق مطالبات زنان اینجا زنان موزیسین بر نداشت و ...

آواز در سایه

خانواده های ایرانی به خوبی از محرومیت زنان ایران از خواندن آگاه اند اما دختران شان را از نوجوانی راهی کلاس های آواز می کنند؛ کافی ست سرکی به آموزشگاههای موسیقی بزنید و ببینید تعداد هنرجویان موسیقی دختر اگر از هنرجویان پسر بیشتر نباشد از آنها کمتر نیستند.

حتمن بر اساس شناخت چنین پتانسیل و شوق بالا ست که شرکت فرانسوی ADMP از ۳۴ بانوی آوازه خوان ایرانی دعوت می کند گزیده ای از آوازهای کلاسیک زنان ایران امروز را ضبط و منتشر کند.

این آلبوم که در چهار سی دی با آوازه خوانی دختران ایرانی حدود پنج سال پیش به بازار موسیقی آمده بر اساس نوشته سایت هایی مانند شهدای ایران در ایران نیز در دسترس قرار گرفته است.

هم خوانی خانم های خواننده با موزیسین های مرد

اظهار نظرهای پیاپی و گمانه زنی های متعددی درباره تک خوانی زنان سبب شده تابو طرح چنین مبحثی در رسانه ها شکسته شود و برخی رسانه ها بارها و بارها گلایه های خوانندگان زن را بازتاب می دهند که از وضعیت کنونی دچار افسردگی شده اند و برای آینده هنرشان انگیزه و امیدی ندارند.

در این بین به نظر می رسد با توجه به پیامدهای هم خوانی همایون و عبیر ، پیشنهادی کاربردی و شدنی برای این روزگاران این است که خوانندگان مرد شناخته شده ایران به هم خوانی با دختران و زنان آوازه خوانی برآیند که صاحب جایگاه شایسته ای در موسیقی هستند. فردای کرونا و بازگشت کنسرت ها می تواند حاوی قطعاتی از هم خوانی مردان و زنان خواننده باشد تا بعدترها بزرگان برای این درد دیرین چاره اندیشی کنند.

البته این پبشنهاد حرف تازه ای نیست، همکاری های درخشانی پیش از این بین خوانندگان مرد و زن شکل گرفته است که در ذهن اهل هنر جاودانه است مانند "آلبوم مستان سلامت می کنند" حاصل هم خوانی بیژن کامکار با نجمه تجدد و پوپک ابراهیم پور که سال ۱۳۸۱ تولید شد، و یا آلبوم موسیقی محلی با هم خوانی مسعود و شیوا جاهد و یا دهها نمونه دیگر که همه این سال ها رخ داده است.

شاید ادامه چنان همکاری هایی این روزها بیش از همیشه نیاز و ضرورت جامعه موسیقی زنان است، ویژه آنکه ایران هیچگاه این تعداد خواننده و موزیسین زن نداشته است.