موزه هنرهای معاصر شیراز و حسرت ۴۰ و چند ساله/ سایت مورد نظر معمار فنلاندی خانه مسکونی شد/حالا باغات بدون درخت چمران و ۱۰۰ میلیارد تومان

حسرت شیراز برای موزه هنرهای معاصر به ۱۴۰۰ می رسد، خبرها می گوید شهرداری و دانشگاه شیراز به طور موازی دو پروژه کلان هنری را پیش می برند اما واقعیت ماجرا چیست؟

ایران آرت: آزاده جعفریان : بیش از ۴۰ سال از  اعلام ساخت موزه هنرهای مدرن(معاصر) شیراز در جوار سایت دانشگاه شیراز و روبروی صدا و سیمای مرکز فارس و دعوت معمار فنلاندی آلوار آلتو  از چهار معمار برتر و پدران معماری جهان برای طراحی این موزه می گذرد اما ساخت آن هنوز در پیچ و خم تامین زمین است.

این پروژه سال ۱۹۶۹ میلادی آغاز شد و پس از سه سال تلاش بی وقفه تیم طراحی سه ماکت و یک ماکت اتود، بالغ بر ۱۵۰ اسکچ و طراحی و ۳۰۰ نقشه معماری و جزییات اجرایی را برای پروژه مذکور فراهم کردند اما با مرگ آلتو پروژه مذکور مسکوت ماند و سایت پروژه به منازل مسکونی اختصاص یافت.

این پروژه که بر اساس بافت تاریخی شیراز طراحی شده به منظور تبدیل شیرازبه شهری با توسعه پایدار فرهنگی در ایران و برای رشد پیوند ایران با جهان تعریف شده است.

طرح راه‌اندازی موزه هنرهای مدرن شیراز متعلق به سال ۱۳۴۸ خورشیدی است که آلتو به شیراز دعوت می شود و در یک ماهی که در این شهر به سر می برد این پروژه را بر اساس بافت تاریخی شیراز طراحی کرد. وقتی از او درباره دیدگاه و نظرگاه او در این طرح جویا می شوند او عنوان می کند که «این موزه را برای باغات و آسمان شیراز طراحی کرده است».

این معمار بزرگ فنلاندی در این سفر به مدت یک‌ماه در میان معماری و بافت تاریخی شیراز به گشت و گذار و پژوهش می پردازد که در نهایت معماری شبستانی مسجد وکیل را در این پروژه پیاده می‌کند. یعنی اجزای معماری شبستانی مسجد وکیل در این پروژه در نظر گرفته شده و قوس‌ها و عرقچین‌های مسجد وکیل به عاملی برای بازتعریف نور در این طرح تبدیل شده است

بدین ترتیب معماری درون این موزه در حقیقت مبتنی بر معماری و بافت شیراز است. آلتو برای اینکه حال و هوای شیراز را در این موزه نمایان سازد از بافت سنگی کوهستان پیرامون شهر شیراز الهام گرفته و از سنگ، بتون و آجر استفاده می کند. بدین خاطر، این پروژه به این شکل دارای ابنیه ارزانی است. این پروژه در عین حال به منظر شیراز آسیبی وارد نمی کند و حتی به منظر شیراز اضافه می نماید. بدین ترتیب با وجود این پروژه منظر شیراز تبدیل به یک منظر فرهنگی خواهد شد. از این رو، شیراز به واسطه این موزه تبدیل به شهری فرهنگی جهانی بر اساس شاخصه های ایرانی و اسلامی می شود.

با وجودی که پروژه در همان سال ۱۹۷۲ آماده کلنگ زنی بود با مرگ آلتو، پروژه مسکوت می ماند. پس از انقلاب اسلامی هم زمین این پروژه به سایت مسکونی اختصاص می یابد و ساخت موزه هنرهای مدرن شیراز فراموش می شود.

این در حالی ست که برخی از صاحب نظران بر این باورند که این موزه به تنهایی می تواند به نماد شیراز امروز تبدیل شود.

در حال حاضر ماکت این موزه در موزه و بنیاد آلوار آلتو در هلسینکی فنلاند قرار دارد که متشکل از ۴ ماکت است که اگر عملیات آن آغاز شود این ماکتها به ایران بازگردانده می شوند.

پروژه موزه هنرهای مدرن شیراز به لحاظ جنس ساختمان ارزان تمام می شود. اما نسبت به سال ۱۹۶۹ تاکنون با تغییر تجهیزات، امکانات، محیط و ... آنچه تخمین زده می شود مبلغی افزون بر ۱۰۰میلیارد تومان است.

به طور حتم با راه اندازی این موزه شیراز در رنکینگ شهرهای فرهنگی بین المللی قرار می گیرد و به طور حتم در جذب گردشگر نیز موثر است.

یک عضو شورا: پروژه در دست پیگیری است

یک عضو شورای شهر شیراز نیز در خصوص راه اندازی این موزه به خبرنگار مهر گفت: در خصوص موزه دو بحث مطرح است که شامل یکی موزه هنرهای معاصر و دیگری موزه هنر  می شود.

لیلا دودمان بیان کرد: در خصوص موزه هنرهای معاصر  این پروژه از سوی دانشگاه شیراز در دست اقدام است و تفاهم نامه آن هم با یک شرکت ایرانی بسته شده و این شرکت به دنبال جذب یک سرمایه گذار خارجی برای تحقق موزه طراحی شده التو ، طراح مشهور است.

وی ادامه داد: موضوع ساخت این موزه در شورای سرمایه گذاری استان هم تایید و هم همه دستگاهها ملزم به همکاری با دانشگاه شده اند.

این عضو شورای شهر شیراز ادامه داد: در زمان حضور هنرمند معاصر پرویز تناولی تفاهم نامه ای بین شهردار و ایشان منعقد شد که این موزه در شیراز احداث شود و ایشان نیز همه اشیاء با ارزش خود را در اختیار این مجموعه قرار دهند.

وی اظهار کرد: زمینی که برای این امر در نظر گرفته شد به مساحت ۱۶ هکتار در میان باغات چمران بود که البته در دوره قبل بنا به دلایل مختلف کلا درختان آن قطع شده بود و الان هم تقریبا درختی آنجا وجود ندارد . کارهای مقدماتی آن انجام شده و به دلیل اینکه مساحت زمین زیاد است می توان مجموعه فرهنگی_تاریخی را در آن پیش بینی کرد.

دودمان با اشاره به اعلام آمادگی سرمایه گذار برای ساخت این مجموعه اعلام بیان کرد: در حال حاضر طراحی آن در دست اقدام است و بنده نیز طی مکاتبه ای با شهردار پیشنهاد دادم که در این مجموعه در کنار این موزه جهت احیاء باغ های از بین رفته طرح باغ ایرانی پیش بینی شود .

وی تاکید کرد: در این راستا به نظر می رسد اقدام شهرداری برای ایجاد باغ موزه هنرهای معاصر محتمل تر و سریع الوصول تر نسبت به دانشگاه باشد  که البته اگر در این دو مکان با بافت فرهنگی اتفاق بیافتد اتفاق مبارکی خواهد بود چون شیراز به عنوان یک شهر با اصالت فرهنگی تنها به یک موزه نیاز ندارد زیرا موزه ها نقش بدیع و ماندگاری در پاسداشت و ترویج پدیده های  فرهنگی دارند و از آنجا که وظایف موزه ها در سه حوزه جمع آوری ، نگهداشت و نمایش خلاصه می‌شود لذا با توجه به غنی بودن میراثهای فرهنگی، طبیعی ، هنری و تار یخی شیراز ما نباید به ساخت و احداث یک موزه اکتفا کنیم.

وی گفت: موزه ها  مراکز حفظ یادگارها و میراث گذشتگان هستند و علاوه بر آن حامل فرهنگ ، هنر و تمدن یک جامعه و ملت هستند و اسناد معتبری از میراث آن  و جالب اینکه  در اجلاس ایکوم نمایندگان ما به طور خصوصی حضور می یابند اما ما دچار فقر موزه و موزه داری باشیم چندان خوشایند یک شهر فرهنگی  نیست.

به هر حال شیراز ۱۴۰۰ به داشتن چنین موزه به عنوان شهر فرهنگی و ادبی نیاز دارد و مجموعه مدیریت شهری و شهرداری که در دوره جدید داعیه دار فرهنگ به شمار می روند باید بیش از این در پیگیری مراحل اجرای این پروژه اقدام کنند.